Literatúra
Ing pamangulit nang kabaldugan ning taguring "Literature" yapin ing " ating pamiyabut o pamangilala karing titik", agpang king mumuna nang binye kabaldugan ning Oxford English Dictionary, ibat king katayang Latin "littera" (maki-kabaldugan "metung nang makasulat a titik ning metung a tau"). Pang-eganagana neng miras ing taguri king pamalagyu karing melikum a kasulatan. Ing katayang "literature" antimong pangmadlang palagyu (common noun) dikil ya karing nanu mang uring panyulat, kalupa ring sanese; "Literature" antimong pantiyak a palagyu (proper noun) dikil ya karing kabilugan nang sakup ning malagung panyulat a gawa, pang-labuad o kaya makaparikil keng metung a kalinangan (kultura).
Ating mangabaligo keng tune nang kabaldugan ning "literature" at ning "Literature". Ing "literature" malyari yang pangmetung o pangmarakal, anti mu rin king "Literature". Ing "literatures" pangmarakal ya naman. Ing "Literature" a maki maragul a "L" malati neng abe ning pang-malawak a "literature". Ing "Literature" makarikil ya karing makasulat a obrang ali pangkaraniuan a sikanan kabsiasnan, kabang ing "literature" dikil ya karing nanuman makasulat. Pauli niti ing "Pamiyabnu ampo Kapayapan", ("War and Peace")nang Tolstoy "Literature" ya (pangmetung) ampong "literature" (pangmetung), kabang ing obra nang Dickens dake ne ning "Literature", (pangmarakal) ampong "literature", (pangmarakal). Ing kauulyan nini, ing Harry Potter(kapampangan: Hari Poter) a nobela miyabe ya keng keng "literature" (pangmetung) pero ali keng "Literature",(pangmetung) uling keraklan ali rana akakit ring tau nung miras la king pangmatas a kabiasnan o king makabaldugan bang mipante karing pamipagaralan (academics). Makanyan man ing makatipun nang Harry Potter (kapampangan: Garri Potter) ng JK Rowling miyabe ya king "literature" (pangmarakal) pero ali keng "Literature"(pangmarakal).
Ing pangamatas a kabiasnan ampo ing panga-makabaldugan atyu ya king balang manakit anya maralas pisasabyan o makapaghinala , pero ali ya ini makasumbagal keng mibye kabaldugan king babo. Dakal la keraklan ring mangutang nung king nanu lang aske "Literature" dapat bayu la maging "Literature" a tune, kalupa namo nung ring "The Sandman" nang Neil Gaiman "Literature" la pin o ali pauli ning reti metung lang tuki-tuking nobelang mengagulis. http://en.wikipedia.org/wiki/Literature
IGPA NING LITERATURANG/MALAGUNG PANYULAT KAPAMPANGAN - AMUNG ANSELMO FAJARDO, O.S.A.
Mitagurian at miparangalan pauli ning sinulat ne keng Amanung Kapampangan ing "Don Gonzalo de Cordova", metung yang epikung Kapampangan maki-pamagat Kastila, pablasang misulat ya ketang panaun ding Kastila. Iti yang pekamumunang diling milimbag obra king Malagung Panyulat Kapampangan. Nganang Doktor Evangelina Hilario-Lacson ketang panaun ayta palaguan deng "barbaric" o magaspang a amanu ing Kapampangan. Anyang linual ya ing "Don Gonzalo de Cordova" ikit da ing kadalise, kayumu, kayaman, at ing leguan ning mesabing Amanu. Anya masampat mu ing mitagurian yang "Tata o Igpa ning Malagung Panyulat Kapampangan" ing Paring Anselmo Fajardo, metung a alagad ning banal a Buklud San Agustin.
- RENATO B. ALZADON - PEPASALA KING SULU NING MALAGUNG PANYULAT KAPAMPANGAN
KAWATASAN - http://pam.wikipedia.org/wiki/Kawatasan
I Harold Pinter yang mepiling manikua king Galal Nobel ning Literatura king Banuang 2005. Tiga bansang Britain ya i Pinter, 75 ya tua. Perangalan ne ning Akademya i Pinter pauli na kanu ning ring kayang dula, " ... papalto ne itang makalulang batu lalam ning aldoldo mababo pamipagsalita at bigla lang makalub karing makasarang silid ding manalipusta ", agpang king pepalual dang amanuanyang papalual de ing balita. Para king Akademya, i Pinter, ya ing " pekamumunang manalakaran ning dulaan ning Britanya king kadua nang dake ning 20ng Dilanua." Ring gawa na kabilang ya ing "The Room", (Ing Silid) ing mumuna nang dula, mipalage ketang 1957. "The Caretaker," (Ing Talainggat) manibatan ketang 1959, yang linto peka-masikan nang gawa. Ing peka-tauli nang mipalage gawa yapin itang ketang banuang 2000' "Remembrance of Things Past." ( Alala ning Mengalabasan")
"Patune nini, ing pamibalabalaus ning kayang gawa manikuang pansin,", ngana pa ning Akademya, "ring kayang paksang pam-politika makakua lang anting panyulung ding mengapauna nang pamanigaral king banta at alang maustang panusga."
Tanggapan neng Pinter ing Galal Nobel keng Ka-10, ning Disyembri keng pamagmasusi king Stockholm. Ing galal kayabe ne ning alagang $1.3 milyun a pera.