Karapatan Magbotu

Ing sufráhiu makanini ya ing taguri king karapatan dang miyapse king karelang pamakyabe king pulayi ning pamamahala ring balang memalen a makatuntun na karing makayawad king batas.

Ring bansang atin republikang demokratikung pamamahala, bansa lang papulayan ring karelang memalen. Ding tau ila ring palakad king pamahalan o king gubiernu ra. Gagawan da ini king paralan pamagbotu o awsan dang "suffrage" keng Amanung Inglis. Makarikil ya ini king pamagbotung tau; king pamaralan demokrasya, sakup na ing pamiyagkas ring memalen king karelang pamanayun o pamanyalunggat karing kutang o kaya ing karelang pamananggap o pamananggi karing pamalak kasulatan o kasunduan, pamibayu king PunBatas o pamanalua kanini, at nanu pang alwang mangaragul a pamibayung makaugne king pamamalakad at pamipulayi ning pamamahala. Reni mararapat la karing mayayaus; "Election" (halalan) "Plebiscite", "Referendum" o alwa pang pampolitikang dapat.

"Suffrage"- ya ing bie na at kaladua ning demokrasya, kayabe ne ini ing pamagbante ring taung nung mararamdam la at mabibilang ring karelang botu, pakibat at pamanusga karing magagawang paralan panpolitikang mesambitla babo.

Nung mabali-ala ne ing karapatan aini, potang metung o maritak nala reng gagawa karing bague dikil keng pulayi ning pamamahala, kanita ali ne mayaus demokrasya ing paralan a mimiral king metung a bansa.

Masanting a alimbawa ning ali maustang pamakyalam king katuliran ayni yapin ing Dapat nang Ferdinand E. Marcos, ketang pepayalili ne ing PunBatas ning Pilipinas. Anyang malapit neng mayari itang Belakan dang PunBatas ring kayanib ning Constitutional Convention, paparagdag ne, antimong pikabaluan kanita, ing tawling dake mamye buung sikanan kaya. Metung kareni mamye sikanan kayang manatiling Pamuntuk ning Bansa. Agyang dakal la ring tinutul miyabe la rin king Pamalak a PunBatas. Kaybat nita ing paralan a gewa na keng Pangapalad nini karing tau, yapin ring "Citizen Assemblies" a tegurian na ning kayang "Bayung Lipunan". Paralan nung nukarin ding manimunu karing barangay a pikabaluan nang tatalanan, pepaitas dala gamat ring tau, kayabe nala ring bayung-sibul, "teen-agers" nung tatanggapan de ing mesabing Bayung PunBatas.