Łagów
Łagów – miasto położone w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim. Siedziba urzędu gminy Łagów. Status miasta odzyskało z dniem 1 stycznia 2018[2].
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
 Kościół parafialny w Łagowie | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Prawa miejskie |
1375-1870, 2018 | ||
| Burmistrz |
Sławomir Miechowicz | ||
| Powierzchnia |
8,22[1] km² | ||
| Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość |
|||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 41 | ||
| Kod pocztowy |
26-025 | ||
| Tablice rejestracyjne |
TKI | ||
Położenie na mapie gminy Łagów  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu kieleckiego  | |||
 50°46′36″N 21°05′06″E/50,776667 21,085000
| |||
| TERC (TERYT) |
2604074 | ||
| SIMC |
0247670 | ||
Urząd miejski Rynek 6226-025 Łagów | |||
| Strona internetowa | |||
Był miastem biskupstwa włocławskiego w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku[3]. W latach 1975–1998 Łagów administracyjnie należał do województwa kieleckiego.
Położenie
edytujŁagów położony jest w Górach Świętokrzyskich, na wschodnim krańcu Padołu Kielecko-Łagowskiego. Na południe od Łagowa rozciąga się Pasmo Orłowińskie. W kierunku północno-zachodnim znajduje się Wał Małacentowski i Pasmo Bielińskie. Miasto przecina rzeka Łagowica.
Z historycznego punktu widzenia Łagów leży w Małopolsce, w ramach której położony jest w dawnej ziemi sandomierskiej[4].
Przez Łagów przebiega droga krajowa nr 74 z Kielc do Zamościa oraz droga wojewódzka nr 756 ze Starachowic do Stopnicy.
Historia
edytujPierwsze wzmianki o Łagowie pojawiły się już w XI wieku. Jak podaje Jan Długosz w swoich kronikach, w 1086 r. Władysław Herman za wstawiennictwem żony Judyty podarował wieś kapitule kujawskiej, która urządziła w niej siedzibę kasztelana (prawdopodobnie istniał tu zamek, ale do dziś nie zachowały się żadne jego ślady. W odległości ok. 2,5 km od Łagowa na południowy wschód we wsi Nowy Staw znajduje się „wzgórze Zamczysko”. To właśnie na tym wzgórzu miała mieścić się dawna lokacja Łagowa. Lokalizacja zamku w tym miejscu jest wielce prawdopodobna, ponieważ wzgórze otoczone jest doliną rzeki, co mogło utrudnić zdobycie zamku). W 1287 podczas III najazdu Mongolskiego miała miejsce Bitwa pod Łagowem. 1375 r. królowa Polski i Węgier Elżbieta wydała w Sandomierzu przywilej zezwalający włodarzowi Łagowa bp. Zbylutowi na zamianę wsi w miasto. Przywilej ten został potwierdzony w 1390 r. przez Władysława Jagiełłę. W 1502 r. miejscowość doszczętnie spalili Tatarzy. W XV wieku miasto stało się znanym ośrodkiem rzemiosła, głównie garncarstwa. Wydobywane były tu rudy żelaza i ołowiu. W 1870 roku Łagów utracił prawa miejskie[5].
Przed rokiem 1836 dzierżawcą wójtostwa rządowego w Łagowie był Hilary Koczecki[6].
„Przewodnik Gospodarczy” z roku 1938 wymienia funkcjonujące tu instytucje i firmy usługowe[7]:
- Nadleśnictwo „Łagów” z siedzibą w Woli Łagowskiej
- akuszerka – J. Kasz
- apteka – Stanisław Gruszczyński
- sklepy bławatne:
- Abram Kirszenberg
- Jankiel Kuperberg
- lekarz – S. Pokrzywa, Rynek 18
- młyn – Wincenty Majewski
- piekarnia – R. Sztajner
Podczas II wojny światowej wieś leżała w strefie przyfrontowej przyczółka baranowsko-sandomierskiego, ulegając tym samym znacznym zniszczeniom. Działający w rejonie Łagowa oddział Batalionów Chłopskich dowodzony przez Eugeniusza Fafarę wspólnie z żołnierzami Armii Czerwonej uczestniczył w zwycięskim boju przeciw Niemcom stacjonujacym w Starym Nieskurzowie[8].
Zabytki i atrakcje turystyczne
edytuj- Kościół parafialny, jednonawowy, orientowany, z XV w. prezbiterium i XVI w. nawą. Wybudowane w latach 1581–1600 późnogotyckie portale i gwiaździste sklepienie, pochodzące z XVII i XVIII w. kaplice tworzące rodzaj naw bocznych.
- Wąwóz Dule, światowej sławy odkrywka czarnych wapieni głowonogowych, bogatych w dewońskie (fameńskie) skamieniałości goniatytów i klymenii[9].
- Jaskinia „Zbójecka”, długości ok. 160 m, typowo „jurajska”, w rodzaju Piętrowej Szczeliny. Wzmiankowana w publikacjach geograficznych z końca XIX i początków XX wieku, zazwyczaj pod nazwą Jaskinia Łagowska. Miejscowe podania wiążą jaskinię z mieszkającymi w niej dawniej zbójcami. Wewnątrz jaskini występują m.in. rzadko spotykany w Polsce pająk – Porrhomma egeria, chrząszcz – Cholera agili i owad bezskrzydły – Arrhopal ites pymagenes, a także trzy gatunki nietoperzy: nocek rudy, nocek duży i podkowiec mały.
- Teren dawnego kirkutu – topolowy zagajnik przy drodze do Zarębów pozbawiony jakichkolwiek śladów świadczących o grzebalnym charakterze miejsca.
Rejestr zabytków
edytujDo rejestru zabytków nieruchomych wpisane zostały obiekty[10]:
- założenie urbanistyczne – śródmieście Łagowa (nr rej.: A.495 z 1.12.1956),
- kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła z końca XV w. i XVI w. (nr rej.: A.406 z 16.10.1956 i z 21.06.1967),
- cmentarz parafialny i kaplica z I połowy XIX w. (nr rej.: A.407/1-2 z 16.09.1972 i z 2.06.1992),
- dom, Rynek 45, z 1890 r. (nr rej.: A.842 z 28.09.1979).
Turystyka
edytujŁagów jest punktem początkowym 
niebieskiego szlaku turystycznego prowadzącego do Chęcin, 
zielonego szlaku turystycznego prowadzącego do Nowej Słupi oraz 
zielonego szlaku rowerowego prowadzącego przez tereny wokół wsi.
Sport
edytujW miejscowości działa klub piłki nożnej ŁKS Łagów, założony w 1979 roku[11]. Zdobywca Regionalnego Pucharu Polski w sezonie 2021/2022[12]. W latach 2020–2023 występował w rozgrywkach III ligi, grupy IV[11]. 19 stycznia 2023, po rundzie jesiennej sezonu 2022/2023, którą zakończył jako lider, wycofał się z rozgrywek, co skutkowało przeniesieniem klubu z pierwszego na ostatnie miejsce w tabeli[13]. W sierpniu 2023 wrócił do rozgrywek piłkarskich, już pod nazwą ŁKS Górnik Łagów, przystępując do gry w klasie okręgowej, gr. świętokrzyskiej[14], w której zajął drugie miejsce i awansował do IV ligi[15].
Ludzie związani z Łagowem
edytujZobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08].
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1427)
- ↑ Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 112.
- ↑ Sławomir Wróblewski, Zamki i dwory obronne województwa sandomierskiego w średniowieczu, Wydawnictwo GOLDRUK, Nowy Sącz 2006, ISBN 83-924034-5-2, s. 27.
- ↑ Postanowienie z 24 października (5 listopada) 1869 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 419
- ↑ Dziennik Urzędowy Województwa Augustowskiego 8/1836
- ↑ Przewodnik Gospodarczy Województw Kieleckiego, Krakowskiego i Śląskiego, Dąbrowsko-Śląskie Zakłady Drukarskie, Sosnowiec 1938
- ↑ Kolus 2011 ↓, s. 45.
- ↑ J. Czarnocki, 1989. Klimenie Gór Świętokrzyskich, Prace PIG, CXXVII, Warszawa.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 27 [dostęp 2015-11-06].
- ↑ a b Skarb - ŁKS Łagów [online], www.90minut.pl [dostęp 2023-03-29].
- ↑ Telewizja Polska S.A, ŁKS Probudex Łagów wygrał okręgowy Puchar Polski [online], kielce.tvp.pl [dostęp 2022-08-21] (pol.).
- ↑ Dorota Kułaga, ŁKS Łagów wycofany z rozgrywek 3. ligi. Pismo o takiej treści zostało wysłane do Polskiego Związku Piłki Nożnej. Podpisał je Marek Brudek [online], Gol24, 1 marca 2023 [dostęp 2023-03-29] (pol.).
- ↑ ŁKS Łagów wraca do gry [online], 18 lipca 2023 [dostęp 2023-08-26] (pol.).
- ↑ Klasa okręgowa 2023/2024, grupa: świętokrzyska [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-06-16].
Bibliografia
edytuj- Tadeusz Dybczyński, Przewodnik po Górach Świętokrzyskich, Warszawa 1912.
- Ryszard Garus, Znakowane szlaki turystyczne woj. kieleckiego, Kielce 1983.
- Marian Kolus: Miejsca upamiętniające działalność Batalionów Chłopskich w latach 1940-1945 na terenie województwa świętokrzyskiego. Kielce: 2011. ISBN 978-83-88161-39-1.
Linki zewnętrzne
edytuj- Łagów (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 574.
- Archiwalne zdjęcia związane z miejscowością w bibliotece Polona