Accipiter
Accipiter – rodzaj ptaków z podrodziny jastrzębi (Accipitrinae) w obrębie rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae).
| Accipiter[1] | |||
| Brisson, 1760[2] | |||
 Krogulec zwyczajny (A. nisus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
Accipiter | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Falco nisus Linnaeus, 1758 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Zasięg występowania
edytujRodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji, Afryce (włącznie z Madagaskarem) i Ameryce[6].
Morfologia
edytujDługość ciała 23–42 cm, rozpiętość skrzydeł 42–78 cm; masa ciała samic 144–350 g, samców 82–196 g[6].
Systematyka
edytujRodzaj zdefiniował w 1760 roku francuski zoolog Mathurin Jacques Brisson w publikacji własnego autorstwa poświęconej naukom ornitologicznym[2]. Gatunkiem typowym jest (Linneuszowska tautonimia) krogulec zwyczajny (A. nisus).
Etymologia
edytuj- Accipiter: łac. accipiter, accipitris ‘jastrząb’, od accipere ‘chwytać’ (pierwotne znaczenie brzmiało ‘zrozumieć’, a nie ‘chwytać’)[7].
- Nisus: epitet gatunkowy Falco nisus Linnaeus, 1758; średniowiecznołac. nisus ‘krogulec’, w mitologii greckiej Nissos (łac. Nisus) był synem Pandiona i królem Megary, który został przemieniony w jastrzębia po tym, kiedy wskutek zdrady jego córki Skylli miasto zostało opanowane przez Minosa, króla Krety. Skylla została zmieniona w skowronka, skazana by przez całą wieczność latać w strachu przed ojcem. W niektórych wersjach mitów Nissos został przekształcony w rybołowa lub bielika, a jego zdradziecka córka w rybę[8]. Gatunek typowy (absolutna tautonimia): Falco nisus Linnaeus, 1758.
- Ierax: gr. ἱεραξ hierax, ἱερακος hierakos ‘jastrząb’[9]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Falco nisus Linnaeus, 1758.
- Aesalon: łac. aesalon, aesalonis ‘jastrząb, mały jastrząb’, od gr. αισαλων aisalōn, αισαλωνος aisalōnos ‘jastrząb, mniejszy orzeł’ (różnie identyfikowany, np. drzemlik, błotniak stawowy czy orzeł południowy)[10].
Podział systematyczny
edytujDo rodzaju należą następujące gatunki[11]:
- Accipiter ovampensis J.H. Gurney, 1875 – krogulec szary
- Accipiter madagascariensis J. Verreaux, 1833 – krogulec prążkowany
- Accipiter striatus Vieillot, 1808 – krogulec zmienny
- Accipiter nisus (Linnaeus, 1758) – krogulec zwyczajny
- Accipiter rufiventris A. Smith, 1830 – krogulec rudobrzuchy
Uwagi
edytuj- ↑ Nowa nazwa dla Accipiter Brisson, 1760.
Przypisy
edytuj- ↑ Accipiter, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 1. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 310. (fr. • łac.).
- ↑ B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 4. (fr.).
- ↑ W.E. Leach: Systematic Catalogue of the Specimens of the Indigenous Mammals and Birds in the British Museum. London: Printed by Richard and Arthue Taylor, 1816, s. 10. (ang.).
- ↑ F.O. Morris. A new system of nomenclature, illustrated by a list of British birds. „The Naturalist”. 2 (9), s. 123, 1837. (ang.).
- ↑ a b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Hawks, Eagles, and Kites (Accipitridae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, DOI: 10.2173/bow.accipi1.01 [dostęp 2024-07-23] (ang.), Accipiter.
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Accipiter [dostęp 2023-10-13].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Nisus [dostęp 2023-10-13].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Ierax [dostęp 2023-10-13].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Aesalon [dostęp 2023-10-13].
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2024-07-07). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-07-23].
Bibliografia
edytuj- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).