Wikipedia

Aglomeracja trójmiejska

obszar metropolitalny w Polsce

Aglomeracja trójmiejska (także aglomeracja Trójmiasta lub aglomeracja gdańska[1][2]) – aglomeracja na północy Polski nad Zatoką Gdańską. Centralną część tworzy Trójmiasto, czyli policentryczny obszar miast Gdańsk, Sopot i Gdynia. Zewnętrzną część stanowią pozostałe miejscowości w jego pobliżu od Tczewa na południu do Kartuz na zachodzie i Władysławowa na północy[3].

Mapa z głównymi miastami Zatoki Gdańskiej

Miasta zaliczane do aglomeracji: Gdańsk, Sopot, Gdynia, Tczew, Pruszcz Gdański, Kartuzy, Żukowo, Rumia, Reda, Wejherowo, Puck, Władysławowo, Jastarnia, Hel.

Obszar metropolitalny Gdańsk-Sopot-Gdynia

edytuj
 
Gminy należące do aglomeracji Trójmiasta według urzędu marszałkowskiego na mapie gmin Polski i województwa pomorskiego

15 września 2011 powołano stowarzyszenie samorządowe Obszar Metropolitalny Gdańsk-Sopot-Gdynia mające na celu zacieśnienie współpracy i doprowadzenie do harmonijnego rozwoju całego obszaru metropolitalnego Trójmiasta, poprzez wykorzystanie potencjału miast i gmin członkowskich, z poszanowaniem ich odrębności i specyfiki. W ramach OMG-G-S działa 57 samorządów, obejmujące łącznie obszar o powierzchni blisko 5,5 tys. km² (wg powierzchni powiatów: 6,7 tys. km²), zamieszkałe przez blisko 1,5 mln mieszkańców. W strukturze OMG-G-S decydującą rolę ma walne zgromadzenie członków, zarząd (w jego skład wchodzą prezydenci miast Trójmiasta) i komisja rewizyjna.

 
Gminy należące do aglomeracji Trójmiasta na podstawie różnych koncepcji. 1)Najciemniejszy odcień czerwonego – Trójmiasto (Gdańsk, Gdynia, Sopot). 2)Jaśniejszy czerwony – koncepcja J. Paryska, a także te z trzeciego punktu. 3)Najjaśniejszy odcień czerwonego – gminy w koncepcji zarówno P. Swianiewicza i U. Klimskiej, jak i urzędu marszałkowskiego. 4) Różowy – gminy należące tylko do koncepcji urzędu marszałkowskiego. 5)Pomarańczowy – gminy w koncepcji jedynie P. Swianiewicza i U. Klimskiej

Koncepcje aglomeracji Trójmiasta

edytuj

Aglomeracja według P. Swianiewicza i U. Klimskiej

edytuj

W 2005 Paweł Swianiewicz oraz Urszula Klimska wyznaczyli obszar aglomeracji z ośrodkiem centralnym Trójmiasto (Gdańsk, Gdynia, Sopot) oraz przyległych 28 gmin. Obszar ten w 2002 zamieszkiwało 1,21 mln osób. Przy wyznaczaniu aglomeracji przeprowadzono delimitację obszarów przyległych, uwzględniając saldo migracji w latach 1998–2002, gęstość zaludnienia (w 2002), współczynnik zatrudnienia związany z natężeniem dojazdów[4].

Gminy aglomeracji według P. Swianiewicza i U. Klimskiej
Gmina Liczba ludności (2024-06-30[5]) [osób] Powierzchnia (2024-01-01[6]) [km²] Gęstość zaludnienia [osób/km²]
Gdańsk 487834 683,00 714,25
Gdynia 240554 391,51 614,43
Sopot 31696 27,76 1141,79
gm. Cedry Wielkie 6838 123,87 55,20
gm. Gniew 14230 194,16 73,29
gm. Kartuzy 34328 206,39 166,33
gm. Kolbudy 21510 82,61 260,38
gm. Kosakowo 21954 99,82 219,94
Krynica Morska 1159 118,95 9,74
gm. Luzino 18102 111,43 162,45
gm. Nowy Dwór Gdański 16827 213,13 78,95
gm. Pelplin 15001 141,03 106,37
Pruszcz Gdański 32270 16,46 1960,51
gm. Pruszcz Gdański 38262 143,88 265,93
gm. Przodkowo 11490 85,24 134,80
gm. Przywidz 6179 129,41 47,75
gm. Pszczółki 11281 50,16 224,90
gm. Puck 28881 276,59 104,42
Reda 28866 33,46 862,70
Rumia 53585 30,06 1782,60
gm. Somonino 11324 112,08 101,03
gm. Stegna 9210 349,63 26,34
gm. Stężyca 11456 160,48 71,39
gm. Subkowy 5337 77,81 68,59
gm. Szemud 21953 176,89 124,11
gm. Sztutowo 3405 171,68 19,83
Tczew 56676 22,35 2535,84
gm. Tczew 16337 170,60 95,76
Wejherowo 45734 26,99 1694,48
gm. Wejherowo 31345 194,22 161,39
gm. Żukowo 51577 164,02 314,46
Razem (aglomeracja) 1385201 4785,67 289,45

Aglomeracja według urzędu marszałkowskiego

edytuj

W 2009 Departament Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego opracował Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego, gdzie scharakteryzował aglomerację Trójmiasta i dokonał delimitacji jego obszaru. Według urzędu marszałkowskiego aglomerację obejmują 3 miasta na prawach powiatu: Gdańsk, Gdynia, Sopot oraz 27 gmin. Przy przeprowadzaniu delimitacji brano pod uwagę m.in. aspekty przestrzenne, uwarunkowania społeczno-gospodarcze, prawno-polityczne, ekologiczne, funkcjonalno-techniczne, ekonomiczne. W wyznaczonym obszarze wyróżniono podstawowe elementy składowe jego struktury oraz rozpatrzono powiązania wewnętrzne i zewnętrzne[2].

Gminy aglomeracji według urzędu marszałkowskiego[2]
Gmina Liczba ludności (2024-06-30[5]) [osób] Powierzchnia (2024-01-01[6]) [km²] Gęstość zaludnienia [osób/km²]
Gdańsk 487834 683,00 714,25
Gdynia 240554 391,51 614,43
Sopot 31696 27,76 1141,79
gm. Cedry Wielkie 6838 123,87 55,20
Hel 2755 95,36 28,89
Jastarnia 3447 5,05 682,57
gm. Kartuzy 34328 206,39 166,33
gm. Kolbudy 21510 82,61 260,38
gm. Kosakowo 21954 99,82 219,94
gm. Luzino 18102 111,43 162,45
Pruszcz Gdański 32270 16,46 1960,51
gm. Pruszcz Gdański 38262 143,88 265,93
gm. Przodkowo 11490 85,24 134,80
gm. Przywidz 6179 129,41 47,75
gm. Pszczółki 11281 50,16 224,90
Puck 10419 16,94 615,05
gm. Puck 28881 276,59 104,42
Reda 28866 33,46 862,70
Rumia 53585 30,06 1782,60
gm. Somonino 11324 112,08 101,03
gm. Stegna 9210 349,63 26,34
gm. Suchy Dąb 4240 84,82 49,99
gm. Szemud 21953 176,89 124,11
Tczew 56676 22,35 2535,84
gm. Tczew 16337 170,60 95,76
gm. Trąbki Wielkie 12222 162,66 75,14
Wejherowo 45734 26,99 1694,48
gm. Wejherowo 31345 194,22 161,39
gm. Władysławowo 14176 61,90 229,01
gm. Żukowo 51577 164,02 314,46
Razem (aglomeracja) 1365045 4135,16 330,11
Ludność aglomeracji gdańskiej w granicach według „Planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego”
dane statystyczne GUS[7]
Teren 1999 % 2004 % 2009 %
Trójmiasto 760 210 64,12 752 943 62,72 742 910 60,66
inne miasta aglomeracji 241 902 20,40 246 581 20,54 255 103 20,83
tereny wiejskie 183 438 15,48 200 985 16,74 226 774 18,51
Aglomeracja ogółem 1 185 550 100,00 1 200 509 100,00 1 224 787 100,00

Aglomeracja Trójmiasta według Paryska

edytuj

W 2008 Jerzy Jan Parysek przedstawił, że głównym ośrodkiem aglomeracji Trójmiasta jest Gdańsk, którego funkcje uzupełnia Gdynia. Do innych ośrodków aglomeracji należą: Sopot, Wejherowo, Reda, Rumia, Pruszcz Gdański. Określił, że aglomeracja stanowi policentryczny układ przestrzenno-funkcjonalny, który zamieszkuje ponad 1 mln osób[1].

Aglomeracja Trójmiasta według Jałowieckiego

edytuj

W 2000 Bohdan Jałowiecki przedstawił, powołując się na Bassada, że policentryczne Trójmiasto (Gdańsk, Gdynia, Sopot) wraz z terenami podmiejskimi jest metropolią, przy czym ów termin należy relatywizować, dopasowując go do polskich kryteriów. Podobnie postępują w 2003 Herbst i Smętkowski w roku 2001[8].

Inne koncepcje

edytuj

Inne koncepcje podające liczbę mieszkańców aglomeracji, obszaru funkcjonalnego, zespołu miejskiego:

  • według programu ESPON „obszar funkcjonalny Gdańska” (FUA, ang. Functional Urban Area) w 2002 zamieszkiwało 993 tys. osób[9].
  • według Eurostat w 2001 (LUZ Gdańsk, ang. Larger Urban Zone) – 1 097 654 mieszkańców i obszar 3457,32 km²[10][11], które dane przyjął też T. Markowski[12],
  • według Eurostat w 2004 (LUZ Gdańsk, ang. Larger Urban Zone) – 1 105 203 mieszkańców i obszar 3457,32 km²[11][10].

Podstawowe dane liczbowe dotyczące aglomeracji Trójmiasta

edytuj
Podstawowe dane liczbowe dotyczące aglomeracji Trójmiasta względem województwa i Polski na podstawie koncepcji urzędu marszałkowskiego
Teren Populacja [osób] Powierzchnia [km²]
Aglomeracja Trójmiasta 1 232 287[2] (-) 3069,21[7] (-)
Województwo Pomorskie 2 319 735[13] (53%) 18 310,34 (17%)
Polska 38 433 600 (3%) 312 679 (1%)

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Jerzy Jan Parysek: Aglomeracje miejskie w Polsce oraz problemy ich funkcjonowania i rozwoju. W: Wybrane problemy rozwoju i rewitalizacji miast: aspekty poznawcze i praktyczne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, IGSEiGP UAM, 2008, s. 35, 36, seria: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna nr 5. ISBN 978-83-61320-33-3.
  2. ↑ a b c d Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego. pomorskie.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-30)].. Gdańsk, 2009-10, s. 144 (Załącznik do Uchwały Nr 1004/XXXIX/09 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 26 października 2009 r.; Dz. Urz. Pomorskiego z 2009 r., Nr 172, poz. 3361)
  3. ↑ Prezentacja dotycząca aglomeracji Trójmiasta (dostęp 10 lutego 2017)
  4. ↑ Paweł Swianiewicz, Urszula Klimska. Społeczne i polityczne zróżnicowanie aglomeracji w Polsce – waniliowe centrum, mozaika przedmieść. „Prace i Studia Geograficzne”. 35, s. 51, 53-56, 2005. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. ISSN 0208-4589. 
  5. ↑ a b GUS, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2024 r. (stan w dniu 30.06) [online], stat.gov.pl [dostęp 2024-11-16] (pol.).
  6. ↑ a b GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2024-11-16] (pol.).
  7. ↑ a b Bank danych regionalnych GUS
  8. ↑ Mozaika przedmieść, Paweł Swianiewicz
  9. ↑ ESPON project 1.4.3 Study on Urban Functions (Final Report). Luxembourg: The ESPON Monitoring Committee, 2007-03, s. 94. ISBN 2-9600467-2-2.
  10. ↑ a b Urban Audit: Data that can be accessed: LUZ Gdansk. Eurostat. [dostęp 2011-07-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-04-06)].
  11. ↑ a b Urban Audit: City Profiles: Gdansk. Eurostat. [dostęp 2011-07-24].
  12. ↑ Dane na koniec roku 2001 na podstawie (PDF)Tadeusz Markowski: Funkcje Metropolitalne Pięciu Stolic Województw Wschodnich. s. 330. [dostęp 2009-03-08].
  13. ↑ /, Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2018-09-26] (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aglomeracja_trójmiejska&oldid=75350293”
  NODES
punk 1