Albert Maori Kiki
Sir Albert Maori Kiki (ur. 21 września 1931 w Orokolo (prowincja Gulf), zm. 13 marca 1993 w Port Moresby)[1] – patolog, polityk i pisarz, wicepremier Papui-Nowej Gwinei. Kawaler Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego (KBE)[1].
| Data i miejsce urodzenia |
21 września 1931 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Wicepremier Papui-Nowej Gwinei | |
| Okres |
od 1975 |
| Przynależność polityczna | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
| |
Kariera
edytujEdukację zaczynał w London Missionary Society. Po wojnie kontynuował naukę w Sogeri. Kolejno odbył medyczne szkolenie na Fidżi, gdzie uzyskał dyplom patologa. Po powrocie do Port Moresby założył Stowarzyszenie Pracowników Nowej Gwinei (New Guinea Workers Association) i rozpoczął prace nad usunięciem dyskryminujących przepisów i zwiększenia udziału rdzennych mieszkańców w radzie legislacyjnej. Założył także pierwsze Rugby Union Association[2].
Poczucie niesprawiedliwości administracji australijskiej wzrosło podczas czasu spędzonego w Buka jako asystent opieki społecznej (1961-63), a po powrocie do Port Moresby jego świadomość polityczna rozwijała się podczas kursu w Administrative College (1964-65). Doprowadziło to ostatecznie do powstania Partii Pangu w czerwcu 1967 i zaangażowania się politycznego. Głównym założeniem partii było stawianie nacisku na rządy wewnętrzne prowadzące do niepodległości. Po nieudanych wyborach w 1968 Kiki pozostał krajowym sekretarzem partii, a po wyborach w 1972 uzyskał mandat do Parlamentu Narodowego i został ministrem ds. gruntów i środowiska w gabinecie Michaela Somare’a. W latach 1975–1977 pełnił funkcję wicepremiera[3].
Twórczość literacka
edytujW 1968 ukazała się autobiografia Kiki Ten Thousand Years in a Lifetime. Książka, przez pryzmat jego życia, ukazuje tysiące lat rozwoju człowieka. Opowiada o dzieciństwie w małym koczowniczym plemieniu i wkraczaniu w cywilizowany świat, by stać się politykiem i założycielem ważnej partii politycznej. Zawiera opisy obyczajów, rytuałów inicjacyjnych, starożytnych zaklęć i złożonej symboliki sztuki plemiennej[3].
Ulli Beier, niemiecki redaktor, pisarz i uczony, który odegrał pionierską rolę w rozwijaniu literatury Papui-Nowej Gwinei, w artykule dla „The Hudson Review” Literature in New Guinea, opublikowanym w 1971, uznał tę autobiografię za pierwszą papuańską książkę, a Maori Kiki za pierwszego prawdziwego papuańskiego autora[4]. Jednocześnie dyskredytując autobiograficzną powieść Ligeremaluoga, wydaną w 1932, jako wg niego, odrzucającą obyczaje plemienne, ślepą akceptację australijskiego zwierzchnictwa i wypierającego tradycje plemienne chrześcijaństwa. Beier miał osobisty udział w tworzeniu tej autobiografii. Książka została podyktowana i nagrana przez niego na magnetofonie, a później przepisana i zredagowana[4].
Współpraca Kiki i Beiera zaowocowała wydaniem w 1984, współautorskiej książki Hohao boards[5]. Powstała ona na zlecenie Papua New Guinea Public Museum and Art Gallery. Zawiera ilustracje i opis sztuki plemiennej, szczególnie z regionu Orokolo, z którego pochodził Kiki. Dzięki ich pracy muzeum nie tylko zyskało cenną dokumentację tradycji papuańskich, ale też wzbogaciło się o wiele eksponatów, które autorzy zebrali pracując nad książką[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Eric Johns, Kiki, Sir Albert Maori [online], Australian Dictionary of Biography, 2021 [dostęp 2022-07-30] (ang.).
- ↑ Brij V. Lal, Kate Fortune: The Pacific Islands: An Encyclopedia, Tom 1. Univ of Hawaii Pr, 2000. ISBN 978-0824822651.
- ↑ a b Nationalism and Papua New Guinea Writing. ANU Press. [dostęp 2018-01-14]. (ang.).
- ↑ a b Nicholas J. Goetzfridt: Indigenous Literature of Oceania: A Survey of Criticism and Interpretation. Greenwood, 1995, s. 23. ISBN 978-0313291739.
- ↑ Hohao boards / authors, Ulli Beier and Albert Maori Kiki. National Library of Australia. [dostęp 2018-01-14]. (ang.).
- ↑ Ulli Beier, Albert Maori Kiki: Hohao boards. Thomas Nelson, 1970. [dostęp 2018-01-14].
Bibliografia
edytuj- Brij V. Lal, Kate Fortune: The Pacific Islands: An Encyclopedia, Tom 1. Univ of Hawaii Pr, 2000. ISBN 978-0824822651.
- Ron J. May: State and Society in Papua New Guinea. The first twenty-five years. ANU Press, 2004.