Aleksander Codello
Aleksander Czesław Codello (ur. 10 listopada 1906 w Siedlance, zm. 19 stycznia 1975) – polski doktor historii, nauczyciel.
 Aleksander Codello (lata 30.) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
historyk, nauczyciel |
| Narodowość |
polska |
| Tytuł naukowy | |
| Edukacja | |
| Alma Mater | |
| |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujAleksander Czesław Codello urodził się 10 listopada 1906 w Siedlance koło Kolbuszowej[1][2] 10 listopada 1906[a] jako syn Józefa (1880-1945[3], ur. w Stryju, c. k. oficjał podatkowy[4], kancelista skarbu[5], urzędnik inspektoratu skarbowego[6]) i Bronisławy Marii z domu Kaczka (1888-1965, ur. w Mchawie)[7][8][9][10]. Ród Codellów wywodził się z Włoch[11], zaś w XIX wieku ojciec Józefa przybył na teren zaboru austriackiego w grupie specjalistów budujących mosty kamienne w Małopolsce Wschodniej[12]. Rodzina zamieszkiwała w Sanoku w domu przy ulicy Płowieckiej[13] nad Potokiem Płowieckim. Aleksander Codello miał rodzeństwo[14], m.in. braci Eugeniusza (ur. 1898)[15], Adama (1910-2006)[16], Wincentego (ur. 1912)[17][18], siostry Marię (ur. 1908, nauczycielka, żona nauczyciela Józefa Wilczewskiego[19][20]), Janinę (ur. 1917)[21], Leopoldynę (1922-1995)[22]. Po wybuchu I wojny światowej od 7 listopada 1914 Józef Codello wraz z sześcioma bliskimi przebywał w Petrovicach (obecnie powiat Przybram)[23].
Aleksander Codello w 1925 zdał egzamin dojrzałości w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Władysław Miller oraz bracia Leopold i Włodzimierz Musiałowie)[1][24]. Studiował historię i filologię polską[11] na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego[25]. Uzyskał tytuł naukowy doktora na podstawie pracy dotyczącej polityki Paców napisanej pod kierunkiem prof. Władysława Konopczyńskiego i obronionej w 1931[26].
W Sanoku pracował jako nauczyciel historii w Miejskim Prywatnym Seminarium Nauczycielskim Żeńskim w Sanoku (na przełomie lat 20. i 30.)[27] i w Gimnazjum Żeńskim im. Emilii Plater w Sanoku od 1930 do 1934[28][29][30]. Był członkiem wspierającym Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku[31] i współpracował z tym stowarzyszeniem[32]. Od 1934 przebywał w ramach stypendium na Łotwie, prowadząc badania naukowe dotyczące historii obszaru litewskiego z czasów VIII wieku. Następnie do końca lat 30. był nauczycielach w szkołach średnich Rzeszowa. 7 stycznia 1938 został zatrudniony jako nauczyciel kontraktowy w II Państwowym Gimnazjum w Rzeszowie, gdzie w roku szkolnym 1937/1938 wykładał język polski oraz gry i zabawy, a ponadto był instruktorem zespołu Straży Przedniej, opiekunem Czytelni uczniów samorządu uczniowskiego (tym samym przejął obowiązki urlopowanego nauczyciela Ludwika Bojczuka)[33]. Po wybuchu II wojny światowej działał w ramach tajnego nauczania na terenie Sanoka, Tarnobrzega, Miechowa[34].
Po wojnie nadal pracował jako nauczyciel gimnazjalny w Rzeszowie. Publikował prace historyczne, m.in. na temat historii miasta Rzeszowa, Julian Goslara[35], rozwoju szkolnictwa i życia kulturalno-oświatowego[36], artykuły (w wydawnictwach, „Kwartalnik Rzeszowski”[37], „Rocznik Sanocki”[38]), recenzje. W 1966 został członkiem Komisji Nauk Historycznych oddziału rzeszowskiego Polskiej Akademii Nauk. Był w składzie redakcji „Rocznika województwa rzeszowskiego”[39]. W 1948 był jednym z założycieli Oddział w Rzeszowie Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego[40], a ponadto współorganizował w tym mieście oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego (został jego członkiem honorowym[41]), Towarzystwo Regionalne Ziemi Rzeszowskiej[2], Polskiego Towarzystwa Kultury i Sztuki[39]. Od 1957 do 1962 był członkiem zarządu Rzeszowskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk[42].
Zamieszkiwał pod adresem Czekaj 217 w Rzeszowie[43]. Zmarł 19 stycznia[11][44][45] 1975[28]. Jego żoną była Maria, z którą miał synów, w tym Andrzeja[46][47].
Publikacje
edytuj- Julian Goslar
- Wieszcz grajgóry
- Rzeszowskie w dobie Wiosny Ludów
- Piotr Galiński (Polski Słownik Biograficzny)
- Pacowie wobec opozycji Jerzego Lubomirskiego
- Zbiegostwo mieszczan rzeszowskich
- Mieszczanie i chłopi rzeszowscy w czasach saskich
- Polska Piastów – Polska Jagiellonów. „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Rzeszowskiego”, s. 161–162, nr 9/1946.
- Pięć wieków miasta Rzeszowa (1958, jeden z czterech współautorów)[39]
- Konfederacja wojskowa na Litwie w latach 1659–1663 (w: Studia i Materiały do Historii Wojskowości 6/1960)[48]
- Rok 1848 w Sanockiem (notatki po prof. Miękiszu) (w: Rocznik Sanocki 1963; autor: Tadeusz Miękisz)[49]
- Rywalizacja Paców i Radziwiłłów w latach 1666–1669 (w: Kwartalnik Historyczny 71/4 1964)
- Litwa wobec polityki bałtyckiej Sobieskiego w latach 1675–1679 (w: Kwartalnik Historyczny 74/1 1967)
- Działalność Juliana Goslara w Sanockiem w świetle jego spuścizny pisarskiej (1845-1849) (w: Rocznik Sanocki 1963)[50]
- Samorząd miasta Rzeszowa 1867–1914 (1967)[51]
- Litwa wobec polityki bałtyckiej Sobieskiego w latach 1675–1679 (w: Kwartalnik Historyczny R. 74, 1/1967)
- Hegemonia Paców na Litwie i ich wpływy w Rzeczypospolitej 1669-1674 (w: Studia Historyczne 13/1970)[52]
- Litwa wobec wojny z Turcją 1672–1676 (w: Studia i Materiały do Historii Wojskowości 14/1968)[53]
Odznaczenia i nagrody
edytuj- Medal Komisji Edukacji Narodowej[28]
- Nagroda przyznana przez Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (za pracę doktorską)
- Nagroda twórcza Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie w dziedzinie nauki (1959)[39]
Uwagi
edytuj- ↑ Pierwotnie, rok urodzenia 1906 podał kolega szkolny Aleksandra Codello, Tadeusz Chmielewski, natomiast inną datę 10 listopada 1909 wskazały „Głos Rzeszowa” 6/1997 oraz Andrzej Meissner, A. Przyboś i J. Półćwiartek. Rok 1906 zdaje się być bardziej prawdopodobny ze względu na udokumentowany czas zdania matury w 1925. W tym kontekście podani w biogramie trzej koledzy klasowi Aleksandra Codello, podobnie jak on składający w 1925 egzamin dojrzałości, urodzili się w 1905 bądź w 1907. Dla porównania, alternatywny rok urodzenia 1909 oznaczałby, że A. Codello zdał maturę w wieku niespełna 16 lat. W publikacji „Rocznik Sanocki” 2014 Edward Zając podał datę 10 listopada 1906.
Przypisy
edytuj- ↑ a b XXXVIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1924/1925. Sanok: 1925, s. 9.
- ↑ a b Aleksander Codello na stronie Podkarpackie Regiopedia („Głos Rzeszowa” 6/1997). podkarpackie.regiopedia.pl. [dostęp 29 lutego 2015].
- ↑ Józef Codello. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2020-05-17].
- ↑ Księga pamiątkowa i adresowa wygnańców wojennych z Galicyi i Bukowiny 1914-1915 oraz Album pamiątkowe. Cz. 3. Prowincya i Bukowina. Wiedeń: 1915, s. 138.
- ↑ Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku. Katalog główny, rok 1921/22 (zespół 7, sygn. 82). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 56.
- ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 59 (poz. 48, 51).
- ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 58 (poz. 29).
- ↑ Księga małżeństw rz. kat. Sanok (1905–1912). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku / (zespół 491, sygn. 21). AP Rzeszów – O/Sanok. s. 67 (poz. 33).
- ↑ Księga Zmarłych 1959–1975 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 69 (poz. 81).
- ↑ Bronisława Codello. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2020-05-17].
- ↑ a b c Andrzej Meissner. Rzeszowskie środowisko historyków wychowania. Początki i stan obecny. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis”, s. 95, nr 77 z 2010. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego. ISSN 1689-9903.
- ↑ Tadeusz Chmielewski: (Sub specie aeternitatis) Pamięci kolegów – przyjaciół i towarzyszy partyjnych. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 93–94.
- ↑ „Dwuklasowa prywatna Szkoła Handlowa w Sanoku. Katalogi klasowe od 1926/27 do 1929/30. Klasa I”. AP Rzeszów / O. Sanok, zespół 151 sygn. 2, poz. 4.
- ↑ Tadeusz Chmielewski: (Sub specie aeternitatis) Pamięci kolegów – przyjaciół i towarzyszy partyjnych. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 93.
- ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok 1913/14 (zespół 7, sygn. 61). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 438.
- ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 62 (poz. 84), 66 (poz. 138).
- ↑ „Dwuklasowa prywatna Szkoła Handlowa w Sanoku. Katalogi klasowe od 1926/27 do 1929/30. Klasa I”. AP Rzeszów / O. Sanok, zespół 151 sygn. 2, poz. 59.
- ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 61 (poz. 71).
- ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 61 (poz. 73).
- ↑ Księga małżeństw (1924–1936). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 529.
- ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 63 (poz. 101).
- ↑ Leopoldyna Codello. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2020-05-17].
- ↑ Księga pamiątkowa i adresowa wygnańców wojennych z Galicyi i Bukowiny 1914-1915 oraz Album pamiątkowe. Cz. 3. Prowincya i Bukowina. Wiedeń: 1915, s. 138.
- ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 29 lutego 2015].
- ↑ Tadeusz Chmielewski: (Sub specie aeternitatis) Pamięci kolegów – przyjaciół i towarzyszy partyjnych. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 92, 94.
- ↑ Tadeusz Chmielewski: (Sub specie aeternitatis) Pamięci kolegów – przyjaciół i towarzyszy partyjnych. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 94–95.
- ↑ Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne, Szkolnictwo podstawowe i średnie. Nauczycielski ruch związkowy, Aneks 1, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 594.
- ↑ a b c Tadeusz Chmielewski: (Sub specie aeternitatis) Pamięci kolegów – przyjaciół i towarzyszy partyjnych. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 95.
- ↑ Matura wojenna i ostatnie spotkanie z moją szkołą. W: Danuta Przystasz: Jedno życie. Tak mało... Tak wiele... s. 16.
- ↑ Tomasz Przystasz: Szkoła w spódnicy. W: Księga pamiątkowa 1928-2008 II Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Sanoku wydana z okazji jubileuszu 80-lecia szkoły. Sanok: 2008, s. 29–30.
- ↑ Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku 1923-1934. Jednodniówka. Sanok: Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku, 1934, s. 34.
- ↑ „Święto Młodzieży” w Sanoku. „Głos Narodu”, s. 3, nr 319 z 26 listopada 1933.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji II Państwowego Gimnazjum w Rzeszowie za rok 1937/38. Rzeszów: 1938, s. 11, 19, 22.
- ↑ Tadeusz Chmielewski: (Sub specie aeternitatis) Pamięci kolegów – przyjaciół i towarzyszy partyjnych. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 94, 95.
- ↑ Kazimierz Skowroński, Julian Maciej Goslar (w 110 rocznicę śmierci w Wiedniu), Muzeum Regionalne Lasowiaków Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w Kolbuszowej, styczeń 1962, s. 2, 9, 10.
- ↑ Andrzej Meissner. Rzeszowskie środowisko historyków wychowania. Początki i stan obecny. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis”, s. 94, 95, nr 77 z 2010. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego. ISSN 1689-9903.
- ↑ Piotr Żbikowski: Początki rzeszowskiej polonistyki uniwersyteckiej, czyli Stanisław Frycie. ifp.univ.rzeszow.pl. [dostęp 2015-02-27].
- ↑ Franciszek Oberc: Sanok. Instytucje kultury. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1999, s. 101. ISBN 83-909787-3-3.
- ↑ a b c d Franciszek Świder. Kilka słów o laureatach tegorocznych nagród twórczych. „Nowiny”, s. 7, nr 172 z 18 i 19 lipca 1959.
- ↑ Janina Barbara Twaróg: Polskie Towarzystwo Krajoznawcze – Oddział w Rzeszowie – 1948-1950. khit.pttk.pl. [dostęp 2015-02-27].
- ↑ Aleksander Codello. Nekrolog. „Nowiny”, s. 2, nr 19 z 23 stycznia 1975.
- ↑ Aleksander Codello. Nekrolog. „Nowiny”, s. 2, nr 18 z 22 stycznia 1975.
- ↑ Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe – przygotowała mgr Zofia Bandurkówna. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 120.
- ↑ A. Przyboś, Aleksander Codello (10 XI 1909 – 19 I 1975), „Studia Historyczne” 1976, z. 2, s. 320–322.
- ↑ J. Półćwiartek, Aleksander Czesław Codello utalentowany historyk rzeszowski (10 XI 1909 – 19 I 1975), RWRz 1978, t. IX, s. 261–265.
- ↑ Kondolencje. „Nowiny”, s. 2, nr 18 z 22 stycznia 1975.
- ↑ Podziękowanie. „Nowiny”, s. 2, nr 23 z 28 stycznia 1975.
- ↑ A Lithuanian Bibliography, s. 275.
- ↑ Rocznik Sanocki, 1963. worldcat.org. [dostęp 2015-02-27].
- ↑ Rocznik Sanocki, 1967. worldcat.org. [dostęp 2015-02-27].
- ↑ Samorząd miasta Rzeszowa 1867–1914. w.bibliotece.pl. [dostęp 2015-02-27].
- ↑ Mathias Niendorf, Das Großfürstentum Litauen 1569–1795, s. 255.
- ↑ A Lithuanian Bibliography, s. 276.
Bibliografia
edytuj- Franciszek Świder. Kilka słów o laureatach tegorocznych nagród twórczych. Aleksander Codello. „Nowiny”, s. 7, nr 172 z 18 i 19 lipca 1959.
- Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. Errata do Księgi pamiątkowej Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888-1958 (s. 2). – Maria Myćka-Kril: Dorobek nauczycieli i uczniów Gimnazjum w Sanoku. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 97–98.
- Tadeusz Chmielewski: (Sub specie aeternitatis) Pamięci kolegów – przyjaciół i towarzyszy partyjnych. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 91–95.
- Aleksander Codello na stronie Podkarpackie Regiopedia („Głos Rzeszowa” 6/1997). podkarpackie.regiopedia.pl. [dostęp 29 lutego 2015].
- Aleksander Codello – publikacje w Google Books. google.pl. [dostęp 29 lutego 2015].
- Edward Zając. Początki „Rocznika Sanockiego”. Aleksander Codello (biogram). „Rocznik Sanocki”. XI, s. 22, 2014. Towarzystwo Rozwoju i Upiększania Miasta Sanoka. ISSN 0557-2096.