Aleksander Landau (zm. 1944)
Aleksander (Lejb) Landau (ur. ?, zm. 1944[1]) – polski przedsiębiorca i działacz społeczny pochodzenia żydowskiego, członek grupy Oneg Szabat w getcie warszawskim.
Data urodzenia |
? |
---|---|
Data śmierci |
1944 |
Zawód, zajęcie |
Życiorys
edytujPochodził z Galicji. Przez wiele lat mieszkał w Wiedniu, gdzie działał w partii Poalej Syjon-Lewica. Następnie osiadł w Warszawie, gdzie wraz ze starszym bratem Stefanem prowadził dużą fabrykę mebli, której warsztat zajmował pierwsze podwórze kamienicy przy ul. Gęsiej 30[2].
Podczas okupacji niemieckiej przebywał w getcie warszawskim. Jego fabrykę, Niemcy przejęli w grudniu 1941 (po przystąpieniu USA do wojny, gdyż formalnie jej właścicielem pozostawał zamieszkały w USA, brat Landaua). Fabryka rodziny Landauów została następnie przekształcona w szop drzewny, tzw. Ostdeutsche Bautischlerei Werkstätte, a Aleksander Landau został ustanowiony jego kierownikiem. Dzięki wsparciu Landaua, schronienie i pracę w szopie, znalazło wiele znaczących postaci życia kulturalnego, społecznego oraz konspiracji w getcie[2].
Landau należał do kierownictwa grupy Oneg Szabat tworzącej podziemne archiwum getta warszawskiego[3]. Wspierał również Oneg Szabat, finansowo[4]. Wchodził również w skład komitetu finansowego Żydowskiej Organizacji Bojowej[2].
W kwietniu 1943 w trakcie powstania w getcie warszawskim, przedostał się wraz z żoną i synem na tzw. aryjską stronę. Następnie Aleksander Landau próbował schronić się w Hotelu Polskim na podstawie kupionego paszportu jednego z państw Ameryki Południowej. W wyniku tzw. sprawy Hotelu Polskiego został deportowany do obozu przejściowego w Vittel we Francji, a następnie przez Drancy, został deportowany do Auschwitz-Birkenau i tam zamordowany[2].
Jego córka, Margalit (Emilia) była członkinią ŻOB i brała udział w przygotowaniach do udanego zamachu na szefa Służby Porządkowej w getcie – Jakuba Lejkina. Zginęła 18 stycznia 1943 w trakcie samoobrony styczniowej w getcie[2].
Przypisy
edytuj- ↑ Aleksandra Bańkowska, Tadeusz Epsztein (opr.) – Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, tom 24, Ludzie i prace "Oneg Szabat" (Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2013) str. XXV
- ↑ a b c d e Przemysław Batorski: Aleksander Landau. jhi.pl. [dostęp 2024-09-22].
- ↑ Aleksandra Bańkowska, Tadeusz Epsztein (opr.) – Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, tom 24, Ludzie i prace "Oneg Szabat" (Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2013) str. XXIV
- ↑ Aleksandra Bańkowska, Tadeusz Epsztein (opr.) – Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, tom 24, Ludzie i prace "Oneg Szabat" (Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2013) str. XXXIII–XXXIV