Aloes zwyczajny

Aloes zwyczajny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	złotogłowowate
Rodzaj	aloes
Gatunek	aloes zwyczajny
	Nazwa systematyczna
	Aloe vera (L.) Burm. f.; Fl. indica 83. 1768 1 Mar-6 Apr
	Multimedia w Wikimedia Commons

Aloes zwyczajny, aloes barbadoski (Aloe vera (L.) Burm. f.) – gatunek byliny pochodzący z terenów Afryki i Azji Mniejszej.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Aloe pochodzi według części źródeł od arabskiej nazwy tych roślin^[3], a według innych stanowić ma zapożyczenie z greki (aloē) do łaciny (aloe) o nieznanym znaczeniu pierwotnym^[4], choć część źródeł łączy te interpretacje, wskazując na stosowanie w dawnej grece i języku arabskim słowa aloë w odniesieniu do tych roślin^[5]. Epitet gatunkowy vera pochodzi od łacińskiego verus oznaczającego „prawdziwy, rzeczywisty”^[5].

Morfologia

Pokrój: Wysokość do 80 cm, tworzy liczne odrosty.
Liście: Szarozielone, za młodu biało nakrapiane.
Kwiaty: O żółtej koronie, zebrane w wydłużone grona.

Właściwości fitochemiczne

Soczyste liście aloesu składają się w 96% z wody. W pozostałych 4% masy stwierdzono obecność wielu składników odżywczych oraz ok. 270 różnych składników o dużej aktywności biologicznej. Liście aloesu zawierają dużą ilość błonnika ok. 73% suchej masy oraz popiołu ok. 16,9%. W skład liści wchodzą również tłuszcze (ok. 2,9%). Aloes jest cennym źródłem białek, które występują w postaci łatwo przyswajalnych aminokwasów. W aloesie wykryto 18 aminokwasów z 22, które występują w żywności, w tym 7 egzogennych. Związkami wielkocząsteczkowymi, które występują w aloesie są polipeptydy, które hamują wzrost grzybów. Ważnym składnikiem aloesu są polisacharydy, które są podstawowym składnikiem tzw. substancji śluzowych żelu aloesowego^[6].

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski^[7]: Alona barbadoska (Aloe barbadensis) – zagęszczony i wysuszony sok z liści o wyglądzie ciemnobrunatnej, lekko błyszczącej lub matowej masy. Surowiec powinien zawierać nie mniej niż 28,0% pochodnych hydroksyantracenu w przeliczeniu na barbaloinę. Tylko słabe dowody uzasadniają wykorzystanie aloesu w celach zdrowotnych^[8]. Być może okłady z aloesu przyspieszają gojenie się poparzeń I i II stopnia oraz odmrożeń, pomagają w niektórych chorobach skóry (np. łuszczycy), natomiast stosowany doustnie obniża poziom glukozy i lipidów we krwi u pacjentów z cukrzycą i zespołem metabolicznym^[9]. Aloes ma silne działanie przeczyszczające^[10].; Według niektórych źródeł należy unikać długotrwałego zażywania ze względu na ryzyko zapalenia nerek oraz prawdopodobnego działania kancerogennego^[9].; Przeciwwskazania: nadwrażliwość na składniki leku oraz karmienie piersią^[9].

Roślina kosmetyczna

Aloes zwyczajny wykorzystywany jest powszechnie w przemyśle kosmetologicznym. Zawarty jest przede wszystkim w preparatach do leczenia skóry trądzikowej oraz do pielęgnacji wszystkich typów włosów (likwiduje łupież, wzmacnia włosy oraz przeciwdziała ich wypadaniu). Działa również jako naturalny antyperspirant. Wspomaga gojenie się różnych zmian skórnych. Aloes wnika w głąb skóry wraz z innymi substancjami czynnymi zawartymi w kosmetykach. Używa się go do produkcji balsamów kremów oraz szamponów do włosów^[6].

Roślina ozdobna

W krajach o zimniejszym klimacie jest uprawiany jako roślina doniczkowa.

Inne zastosowania

Balsamowanie zwłok: W czasach biblijnych, Żydzi używali olejku aloesowego do balsamowania zwłok^[11].

Zobacz też

olej aloesowy

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-11] (ang.).
↑ William T.W.T. Straern William T.W.T., Stearn's Dictionary of Plant Names for Gardeners, Cassel: Wellington House, 2004, s. 38, ISBN 978-0-304-36469-5 [dostęp 2024-12-20] .
↑ DouglasD. Harper DouglasD., aloe (n.), [w:] Online Etymology Dictionary [online] [dostęp 2024-12-20] .
↑ ^a ^b MarianM. Rejewski MarianM., Pochodzenie łacińskich nazw roślin polskich, Warszawa 1996, s. 21, ISBN 83-05-12868-7 .
↑ ^a ^b Cieślik,E. Turcza,K.(2015). Właściwości prozdrowotne aloesu zwyczajnego Aloe vera (L.) Webb. (Aloe barbadensis Mill), Postępy Fitoterapii (16)2.117-124.
↑ Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
↑ Aloe Vera | NCCIH [online], NCCIH [dostęp 2017-02-08] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Sarah E.S.E. Edwards Sarah E.S.E. i inni, Phytopharmacy: An Evidence-Based Guide to Herbal Medicinal Products, John Wiley & Sons, 17 lutego 2015, ISBN 978-1-118-54355-9 [dostęp 2017-02-08] (ang.).
↑ VolkerV. Schulz VolkerV. i inni, Rational Phytotherapy: A Reference Guide for Physicians and Pharmacists, Springer Science & Business Media, 9 marca 2013, ISBN 978-3-662-09666-6 [dostęp 2017-02-08] (ang.).
↑ Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-11] (ang.).

[3] William T.W.T. Straern William T.W.T., Stearn's Dictionary of Plant Names for Gardeners, Cassel: Wellington House, 2004, s. 38, ISBN 978-0-304-36469-5 [dostęp 2024-12-20] .

[4] DouglasD. Harper DouglasD., aloe (n.), [w:] Online Etymology Dictionary [online] [dostęp 2024-12-20] .

[rejewski-5] MarianM. Rejewski MarianM., Pochodzenie łacińskich nazw roślin polskich, Warszawa 1996, s. 21, ISBN 83-05-12868-7 .

[cieslik-6] Cieślik,E. Turcza,K.(2015). Właściwości prozdrowotne aloesu zwyczajnego Aloe vera (L.) Webb. (Aloe barbadensis Mill), Postępy Fitoterapii (16)2.117-124.

[FPX-7] Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .

[8] Aloe Vera | NCCIH [online], NCCIH [dostęp 2017-02-08] (ang.).

[:0-9] Sarah E.S.E. Edwards Sarah E.S.E. i inni, Phytopharmacy: An Evidence-Based Guide to Herbal Medicinal Products, John Wiley & Sons, 17 lutego 2015, ISBN 978-1-118-54355-9 [dostęp 2017-02-08] (ang.).

[10] VolkerV. Schulz VolkerV. i inni, Rational Phytotherapy: A Reference Guide for Physicians and Pharmacists, Springer Science & Business Media, 9 marca 2013, ISBN 978-3-662-09666-6 [dostęp 2017-02-08] (ang.).

[rb-11] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]