António Guterres

António Guterres
Pełne imię i nazwisko	António Manuel de Oliveira Guterres
Data i miejsce urodzenia	30 kwietnia 1949 ; Lizbona
	Premier Portugalii
Okres	od 28 października 1995; do 6 kwietnia 2002
Przynależność polityczna	Partia Socjalistyczna
Poprzednik	Aníbal Cavaco Silva
Następca	José Manuel Durão Barroso
	Przewodniczący Międzynarodówki Socjalistycznej
Okres	od 1999; do 2005
Poprzednik	Pierre Mauroy
Następca	Jorgos Papandreu
	Wysoki komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw uchodźców
Okres	od 15 czerwca 2005; do 31 grudnia 2015
Poprzednik	Ruud Lubbers
Następca	Filippo Grandi
	Sekretarz generalny ONZ
Okres	od 1 stycznia 2017
Poprzednik	Ban Ki-moon
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

António Manuel de Oliveira Guterres (ur. 30 kwietnia 1949 w Lizbonie^[1]) – portugalski polityk i inżynier, parlamentarzysta, w latach 1992–2002 sekretarz generalny Partii Socjalistycznej, od 1995 do 2002 premier Portugalii, w latach 2005–2015 wysoki komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw uchodźców, od 2017 sekretarz generalny ONZ.

Życiorys

W 1971 ukończył inżynierię elektryczną w Instituto Superior Técnico w ramach Uniwersytetu Technicznego w Lizbonie^[1], po czym pracował jako nauczyciel akademicki. Zaangażował się w działalność polityczną w ramach Partii Socjalistycznej. W 1973 założył i przez rok kierował stowarzyszeniem działającym na rzecz konsumentów. Później do 1975 zatrudniony w gabinecie ministra Mária Soaresa^[1].

W 1976 wybrany na posła do Zgromadzenia Republiki, z powodzeniem ubiegał się o reelekcję w okręgu Castelo Branco w kolejnych wyborach^[2]. Na początku lat 80. był członkiem Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy^[3].

Od 1986 do 1988 wchodził w skład sekretariatu krajowego socjalistów, następnie do 1991 kierował jego klubem poselskim^[1]. W 1992 wybrany na sekretarza generalnego Partii Socjalistycznej, kierował nią do 2002, kiedy to zastąpił go Eduardo Ferro Rodrigues^[4]. Od 1992 był wiceprzewodniczącym Międzynarodówki Socjalistycznej, zaś w latach 1999–2005 stał na czele tej organizacji^[3].

28 października 1995, po wyborach parlamentarnych wygranych przez socjalistów (zdobyte 104 mandaty w 230-osobowym parlamencie), António Guterres objął urząd premiera^[4]. Dobra sytuacja ekonomiczna kraju doprowadziła do zwiększenia wydatków socjalnych. W okresie kierowania przez niego rządem Portugalia zorganizowała Expo ’98 w Lizbonie. W 1999 Partia Socjalistyczna ponownie wygrała wybory parlamentarne (115 mandatów), a jej lider ponownie został premierem. Od stycznia do czerwca 2000 był jednocześnie przewodniczącym Rady Europejskiej^[3]. W trakcie drugiej kadencji doszło do spowolnienia gospodarczego, a negatywnie na notowania rządu wpłynęły konflikty w Partii Socjalistycznej i katastrofa w Castelo de Paiva, gdzie na skutek zawalenia się mostu zginęło blisko 60 osób. W 2001 socjaliści zdecydowanie przegrali wybory samorządowe. António Guterres zadeklarował swoją rezygnację, po przedterminowych wyborach parlamentarnych 6 kwietnia 2002 na funkcji premiera zastąpił go José Manuel Barroso z Partii Socjaldemokratycznej.

W maju 2005 António Guterres został przez sekretarza generalnego ONZ Kofiego Annana mianowany wysokim komisarzem Narodów Zjednoczonych ds. uchodźców. Stanowisko to zajmował od czerwca tegoż roku^[1] do grudnia 2015^[3]. W 2016 został powołany w skład Rady Państwa, organu doradczego przy prezydencie^[5].

W lutym tego samego roku Portugalia oficjalnie zgłosiła jego kandydaturę na sekretarza generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych^[3]. W październiku 2016 Rada Bezpieczeństwa ONZ jednogłośnie rekomendowała go na ten urząd^[6]. 13 października 2016 został wybrany na to stanowisko z kadencją od 1 stycznia 2017^[7]. W 2021 uzyskał reelekcję na drugą kadencję^[8].

Życie prywatne

W 1972 poślubił Luísę Amélię Guimarães e Melo, z którą ma dwoje dzieci i która zmarła w 1998 na chorobę nowotworową. W 2001 António Guterres zawarł związek małżeński z Catariną de Almeidą Vaz Pinto.

Odznaczenia i wyróżnienia

Odznaczenia krajowe

Krzyż Wielki Orderu Chrystusa (Portugalia, 2002)^[9]
Krzyż Wielki Orderu Wolności (Portugalia, 2016)^[9]

Odznaczenia zagraniczne

Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia, 2000)^[10]
Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa (Brazylia, 1996)^[10]
Wielki Łańcuch Orderu Krzyża Południa (Brazylia, 2002)^[10]
Krzyż Wielki Orderu Zasługi (Chile, 2001)^[10]
Krzyż Wielki Orderu Narodowego Zasługi (Francja, 2002)^[10]
Krzyż Wielki Orderu Honoru (Grecja, 2000)^[10]
Łańcuch Orderu Izabeli Katolickiej (Hiszpania, 2002)^[10]
Wielka Wstęga Orderu Wschodzącego Słońca (Japonia, 2002)^[10]
Wielka Wstęga Orderu Orła Azteków (Meksyk, 1999)^[10]
Krzyż Wielki Orderu Zasługi RP (Polska, 1997)^[11]
Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (Ukraina, 2002)^[10]
Wielki Oficer Orderu Wschodniej Republiki Urugwaju (Urugwaj, 1998)^[10]
Wielka Wstęga Orderu Republiki (Tunezja, 2002)^[10]
Order Zasługi Republiki Włoskiej I klasy z Wielkim Łańcuchem (Włochy, 2002)^[12]
Order Amílcara Cabrala I klasy (Republika Zielonego Przylądka, 2001)^[10]

Nagrody i wyróżnienia

Nagroda Karola Wielkiego (2019)^[13]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e António Guterres. clubmadrid.org. [dostęp 2016-09-22]. (ang.).
↑ Profil na stronie Zgromadzenia Republiki. [dostęp 2016-09-22]. (port.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Biography. antonioguterres.gov.pt. [dostęp 2016-09-22]. (ang.).
↑ ^a ^b Leaders of Portugal. zarate.eu. [dostęp 2016-09-22]. (ang.).
↑ Guterres e Marques Mendes no Conselho de Estado. observador.pt, 10 lutego 2016. [dostęp 2020-01-18]. (port.).
↑ Security Council nominates Portugal’s Guterres as U.N. chief. reuters.com, 6 października 2016. [dostęp 2016-10-06]. (ang.).
↑ Portugal’s Antonio Guterres elected UN secretary general. bbc.com, 13 października 2016. [dostęp 2016-10-13]. (ang.).
↑ NewsUN chief Antonio Guterres appointed for 2nd term. dw.com, 18 czerwca 2021. [dostęp 2022-04-22]. (ang.).
↑ ^a ^b Cidadãos Nacionais Agraciados com Ordens Portuguesas. presidencia.pt. [dostęp 2016-04-10]. (port.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Cidadãos Nacionais Agraciados com Ordens Estrangeiras. presidencia.pt. [dostęp 2016-04-10]. (port.).
↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 września 1997 r. o nadaniu orderów (M.P. z 1997 r. nr 83, poz. 816).
↑ Cavaliere di Gran Croce Ordine al Merito della Repubblica Italiana. quirinale.it, 3 grudnia 2001. [dostęp 2016-09-22]. (wł.).
↑ Karlspreis 2019. karlspreis.de. [dostęp 2019-02-02]. (niem.).

[bio-1] António Guterres. clubmadrid.org. [dostęp 2016-09-22]. (ang.).

[2] Profil na stronie Zgromadzenia Republiki. [dostęp 2016-09-22]. (port.).

[cv-3] Biography. antonioguterres.gov.pt. [dostęp 2016-09-22]. (ang.).

[zarate-4] Leaders of Portugal. zarate.eu. [dostęp 2016-09-22]. (ang.).

[5] Guterres e Marques Mendes no Conselho de Estado. observador.pt, 10 lutego 2016. [dostęp 2020-01-18]. (port.).

[6] Security Council nominates Portugal’s Guterres as U.N. chief. reuters.com, 6 października 2016. [dostęp 2016-10-06]. (ang.).

[7] Portugal’s Antonio Guterres elected UN secretary general. bbc.com, 13 października 2016. [dostęp 2016-10-13]. (ang.).

[8] NewsUN chief Antonio Guterres appointed for 2nd term. dw.com, 18 czerwca 2021. [dostęp 2022-04-22]. (ang.).

[ON-9] Cidadãos Nacionais Agraciados com Ordens Portuguesas. presidencia.pt. [dostęp 2016-04-10]. (port.).

[OMS-10] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Cidadãos Nacionais Agraciados com Ordens Estrangeiras. presidencia.pt. [dostęp 2016-04-10]. (port.).

[11] Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 września 1997 r. o nadaniu orderów (M.P. z 1997 r. nr 83, poz. 816).

[12] Cavaliere di Gran Croce Ordine al Merito della Repubblica Italiana. quirinale.it, 3 grudnia 2001. [dostęp 2016-09-22]. (wł.).

[13] Karlspreis 2019. karlspreis.de. [dostęp 2019-02-02]. (niem.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]