Arthrolycosa

Arthrolycosa – wymarły rodzaj pająków z podrzędu Mesothelae i rodziny Arthrolycosidae. W zapisie kopalnym znany z karbonu i permu.

Arthrolycosa
Harger, 1874
Okres istnienia: karbon–perm PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 358.9/251.902 358.9/251.902
Skamieniałość Arthrolycosa wolterbeeki
Rekonstrukcja Arthrolycosa wolterbeeki
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	pajęczaki
(bez rangi)	Tetrapulmonata
(bez rangi)	Serikodiastida
Rząd	pająki
Podrząd	Mesothelae
Rodzina	Arthrolycosidae
Rodzaj	Arthrolycosa
Typ nomenklatoryczny
Arthrolycosa antiqua Harger, 1874

Arthrolycosa antiqua, ilustracja aut. Charlesa Emersona Beechera

Morfologia

Pająki te odznaczały się karapaksem o szerokości nie odbiegającej zbytnio od długości – stosunek długości do szerokości wynosił poniżej 1,3. W tyle karapaksu, za jamką, znajdowała się wyraźnie rozwinięta, prosta lub zakrzywiona listwa odgraniczająca powierzchnię grzbietową od opadającej ku tylnej krawędzi powierzchni tylnej. Sternum było wąskie i wydłużone. Kolejność par odnóży od najdłuższej do najkrótszej to: IV, I, III, II lub IV, I, II, III. Podobnie jak u pokrewnego Protolycosa opistosoma miała tergity o niezaokrąglonych krawędziach bocznych zajmujące całą jej szerokość.

Taksonomia

Rodzaj i gatunek typowy opisane zostały w 1874 roku przez Oscara Hargera na łamach „American Journal of Science”. Zalicza się do niego dwa opisane gatunki oraz kilka skamieniałości nieprzypisanych do gatunku:

• Arthrolycosa antiqua Harger, 1874 – znany z dwóch skamieniałości odnalezionych w ogniwie Francis Creek Shale w formacji Carbondale na terenie Mazon Creek w amerykańskim stanie Illinois. Datowane są one na moskow w karbonie. Karapaks miał zakrzywioną krawędź przednią, delikatnie zakrzywione krawędzi boczne, umieszczone na wzgórku oczy, jamkę w postaci dwóch głębokich i półkolistych wklęśnięć, tuż za jamką delikatnie zakrzywioną listewkę poprzeczną oraz poprzedzoną poprzeczną bruzdą krawędź tylną. Odnóża były przysadziste, zbliżone rozmiarami. Prawie owalną opistosomę nakrywało przynajmniej osiem tergitów, każdy z szeregiem guzków wzdłuż tylnej krawędzi. Na spodzie opistosomy, w pobliżu jej tylnej krawędzi leżał wzgórek analny. U holotypu ciało miało 21,7 mm długości przy karapaksie długości 9,8 mm i szerokości 7,7 mm, a opistosomie długości 12,9 mm i szerokości nie mniejszej niż 6,5 mm.
• Arthrolycosa wolterbeeki Dunlop, 2023 – znany z pojedynczej, datowanej na moskow (westfal), skamieniałości odnalezionej w formacji Osnabrück na terenie kamieniołomu Piesberg koło Wallenhorst w niemieckiej Dolnej Saksonii. Nazwany na cześć Tima Wolterbeeka, odkrywcy holotypu. Karapaks miał 4,8 mm szerokości i ponad 7,7 mm długości, obrzeżone krawędzie, wyraźną jamkę i prostą lub lekko wygiętą krawędź tylną. Nogogłaszczki były wydłużone, długości 9 mm, co najmniej połowy długości pierwszego odnóża, zwieńczone pojedynczym pazurkiem. Odnóża były tęgie, zwieńczone dwoma pazurkami. Opistosoma była okrągława, długości i szerokości około 5,2 mm, z wierzchu nakryta co najmniej ośmioma tergitami, z których pięć ostatnich miało wzdłuż tylnej krawędzi szereg lepiej wyrażonych niż u A. antiqua guzków. Na jej spodzie występowało co najmniej sześć sternitów o prostych krawędziach.
• Arthrolycosa sp. A – znany z pojedynczej, datowanej na późny karbon skamieniałości odnalezionej w formacji Kata na terenie Czunji w Basenie Tunguskim na rosyjskiej Syberii. W zarysie prawie owalny z lekko wystającą częścią głowową karapaks miał 6 mm długości i 5,6 mm szerokości. Oczy pary przednio-środkowej były małe, a oczy pary tylno-środkowej nieodległe od oczu tylno-bocznych. Cztery pary bruzd rozchodziły się promieniście od jamki, mającej postać eliptycznego wcisku z pośrodkową listewką. Krawędzie boczne karapaksu były równomiernie zakrzywione. Łącznik nakryty był prawie trapezowatym tergitem z przednio-bocznymi wyrostkami.
• Arthrolycosa sp. B – znany z pojedynczej, datowanej na wczesny pensylwan skamieniałości odnalezionej w formacji Kamieńsk Szachtyński w rosyjskim obwodzie rostowskim. W zarysie owalny z wyraźnie wystającą częścią głowową karapaks miał 6,8 mm długości i 6,1 mm szerokości. Oczy pary przednio-środkowej były małe, a oczy pary tylno-środkowej i tylno-bocznej zbliżone rozmiarami i niemal owalne. Cztery pary bruzd rozchodziły się promieniście od jamki, mającej postać poprzecznego wcisku z odgiętą tylną krawędzią. Krawędzie boczne karapaksu były równomiernie zaokrąglone i wąsko obrzeżone, a kąty tylno-boczne wydatne.
• nieoznaczony gatunek z ogniwa Farrington formacji Grovesend na terenie Writhlington w angielskim hrabstwie Somerset, znany z dwóch skamieniałości, LL 11001 i LL 11002, zdeponowanych w Manchester Museum. Datowany jest na moskow (westfal) w karbonie. Prawie owalny karapaks miał 6,8 mm długości i 4,5 mm szerokości. Część głowowa była sklepiona na przedzie i lekko opadała ku wydatnej jamce złożonej z pary podłużnych wklęśnięć. Z jamki rozchodziły się promieniście cztery pary bruzd. Boczne krawędzie części głowowej były równoległe. Oczy leżały przy przedniej krawędzi karapaksu w dwupłatowej z tyłu grupie w dwóch szeregach, w których oczy boczne znajdowały się dalej z tyłu niż środkowe.
• nieoznaczony gatunek z formacji Biełebiejewo znaleziony na lewym brzegu Kitjaku w miejscowości Bolszoj Kitjak na terenie obwodu kirowskiego w Rosji, znany z pojedynczej skamieniałości datowanej na późny kazań w permie. Okrągławy w zarysie karapaks miał 6,7 mm długości i 6,6 mm szerokości. Ośmioro oczu umieszczonych było na wzgórku. Z wykształconej w formie dwóch nerkowatych dołków jamki rozchodziły się promieniście bruzdy.

Do rodzaju tego wcześniej zaliczano również Arthrolycosa danielsi, którego jednak Paul Selden przeniósł w 2021 roku do rodzaju Protolycosa.