Wikipedia

Balowie herbu Gozdawa

polski ród szlachecki
Ten artykuł dotyczy rodu szlacheckiego. Zobacz też: inne znaczenia słowa „bal”.

Balowie herbu Gozdawa – polski ród szlachecki. Potomkowie tego rodu należą do Gozdawitów.

Herb Gozdawa, jeden z herbów, którym posługiwała się rodzina
Fragment płyty nagrobnej Matiasza III z kościoła pw.św. Anny, 1576 r.

Historia rodu

edytuj

Według Jana Długosza ma to być genus polonicum i mają nosić w herbie lilię białą na czerwonym polu. Ten herb jednak nasuwa przypuszczenia, że rodzina ta przybyła do Polski w XIV wieku z Węgier, gdzie panowała wówczas andegaweńska rodzina o podobnym herbie. Mimo twierdzenia Jana Długosza i innych heraldyków (jak Niesiecki) ród ten ma pochodzenie węgierskie, a nie polskie. W roku 1361 z nadania króla Kazimierza Wielkiego osiadają na Podkarpaciu rycerze herbu Gozdawa, od których pochodzą Balowie.

Prof. Przemysław Dąbkowski w pracy „Szkice z życia szlachty ziemi sanockiej „ wyraża przypuszczenie, że mogli to być Niemcy, przybyli z Węgier (zob. Głuchoniemcy). Imiona ich nie są przecież węgierskie, lecz kosmopolityczne. Prawdopodobnie przybyli z północnego wschodu Górnych Węgier z m. Bartfeld, gdzie wpływy niemieckie były wówczas bardzo silne. Według prof. Dąbkowskiego nazwisko Bal nie pochodzi od przezwiska bal, lecz jest nazwiskiem wywodzącym się od nazwy miejscowości istniejącej w komitacie szaryskim, Bal-potoka niedaleko Bardejowa. Dokumenty nazywają tylko jednego Jana I z nazwiska Balem („ ... per Generosum et Nobilem Johannem Bal de Boyska, fidelem nostrum dilectum ... „), pozostali przybierają nazwiska od swych posiadłości.

Protoplastami polskiej linii Balów są Piotr i Paweł. Nazwisko Piotra spotykamy po raz pierwszy w dokumencie erekcyjnym parafii w Humniskach z roku 1409. Podpisał się w nim jako Piotr „hares de Lobetans” dziedzic Nowotańca. Wspomniany Piotr zdaje się być również identycznym z Piotrem de Hungaria, któremu Kazimierz III Wielki nadał 25 czerwca 1361 roku puste miejscowości we wsi Boiska, oraz Dydnię, Temeszów, Jurowce i Srogów.

Za te oraz inne nadania on oraz jego bracia mieli stawiać się na wyprawy wojenne z dwoma łucznikami (cum sagittis). Piotr więc jest protoplastą całego rodu, który bierze nazwisko początkowo ze Zboisk, a potem nazywają się Balami z Nowotańca, a następnie z Hoczwi.

Balowie skolonizowali należące do siebie ziemie w ciągu XV i XVI wieku. Spis podatkowy z 1552 r. wymienia ponad 30 wsi będących własnością Balów, m.in. Wołkowyję, Terkę, Łopienkę, Cisną, Żubracze, Hoczew, Baligród. W XVI wieku przyjmują kalwinizm i przechodzą na katolicyzm dopiero w roku 1667. Rodziny o tym nazwisku żyją w Polsce i na Ukrainie do dziś. Część rodziny mieszka w Bieszczadach, część osiadła w Krakowie i Warszawie oraz wyemigrowała do Australii.

Genealogia

edytuj
I generacja
II generacja
III generacja
IV generacja
V generacja
  • Mikołaj II Bal syn Matjasza – z Nowotańca, następnie z Hoczwi, podkomorzy sanocki. W roku 1523 Mikołaj Bal otrzymał wraz z jego towarzyszami Jakubem Freiberger de Cadan oraz wojskim Adamem Wzdowskim pozwolenie od króla Zygmunta na poszukiwanie wszelkiego rodzaju minerałów w ziemiach sanockich i bieckich.
VI generacja
VII generacja
VIII generacja
IX generacja
X generacja
XI generacja
XII generacja

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Paweł, ożeniony z Wichną z Temiszowa, założyciel rodu Dedeńskich, [w:] Herbarz Bonieckiego. [komentarz: Boniecki nie podaje z jakich źródeł korzystał].

Bibliografia

edytuj
  • Adam Fastnacht, Feliks Kiryk; Sanok: materiały do dziejów miasta do XVII w., 1990, s. 81
  • Akta Grodzkie i Ziemskie z archiwum tzw. bernardyńskiego
  • Akta konsystorskie t. XV Acta consistorialia premisliensia. Przemyśl
  • Archiwum parafialne w Hoczwi – dokumenty i metryki
  • Gazeta lwowska. O kniastwach we wsiach wołoskich. 1853
  • Herbarz Polski. t. I. A. Bonieckiego
  • Kodeks Dyplomatyczny Małopolski t. III. Piekosiński. Kraków 1876
  • Kronika rodziny Drohojowskich. Jan Drohojowski
  • Mańkowski Tadeusz, Hoczew i Balowie. Lwów 1910
  • Łukasz Bajda, Balowie. Z bieszczadzkich lasów na salony Krakowa i Lwowa, Rzeszów 2011
  • Łukasz Bajda, Szlachta w Bieszczadach i na Pogórzu. Krosno 2017. Tab. 1,2.
  • Orichoviana, opera inedita et espistole. Stanisław Orzechowski vol. I, Kraków 1891.
  • Stanisław Stadnicki. O wsiach na prawie wołoskim. BO. 1848
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Balowie_herbu_Gozdawa&oldid=74513236”
  NODES