Benedykt XV

Benedykt XV (łac. Benedictus PP. XV; właśc. Giacomo della Chiesa; ur. 21 listopada 1854 w Genui, zm. 22 stycznia 1922 w Rzymie) – włoski duchowny rzymskokatolicki, arcybiskup Bolonii w latach 1907–1914, 258. papież w okresie od 3 września 1914 do 22 stycznia 1922.

Benedykt XV

Benedictus Quintus Decimus

Giacomo Paolo Battista della Chiesa
Papież Biskup Rzymu
Benedykt XV (1915)
In Te, Domine, speravi; non confundar in aeternum Tobie Panie zaufałem, nie zawstydzę się na wieki
Kraj działania	Włochy
Data i miejsce urodzenia	21 listopada 1854 Genua
Data i miejsce śmierci	22 stycznia 1922 Rzym
Miejsce pochówku	Groty Watykańskie
Papież
Okres sprawowania	3 września 1914–22 stycznia 1922
Arcybiskup metropolita Bolonii
Okres sprawowania	1907–1914
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	21 grudnia 1878
Nominacja biskupia	18 grudnia 1907
Sakra biskupia	22 grudnia 1907
Kreacja kardynalska	23 maja 1914 Pius X
Kościół tytularny	bazylika Czterech Koronowanych Świętych
Pontyfikat	3 września 1914
Strona internetowa

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	22 grudnia 1907
Miejscowość	Watykan
Miejsce	kaplica Sykstyńska
Konsekrator	Pius X
Współkonsekratorzy	Pietro Balesta Teodoro Valfré di Bonzo
Konsekrowani biskupi Antonio Lega 21 czerwca 1914 Sebastiano Nicotra 6 stycznia 1917 Eugenio Pacelli 13 maja 1917 Willem Marinus van Rossum 19 maja 1918 Ersilio Menzani 25 stycznia 1921 Federico Tedeschini 5 maja 1921 Jules Tiberghien 8 grudnia 1921 Carlo Cremonesi 8 stycznia 1922
Współkonsekrowani biskupi Raffaele Santi 15 sierpnia 1912

Kard. Giacomo della Chiesa

Życiorys

Wczesne życie

Giacomo della Chiesa pochodził z rodziny patrycjuszowskiej i był synem Giuseppe della Chiesy i Giovanny Migliorati. Pierwsze nauki pobierał w domu rodzinnym, a następnie dostał się do Istituto Donavaro e Giusso (1862-1868), który przygotowywał do stanu kapłańskiego. Na skutek nalegań ojca przerwał edukację w tym kierunku. W 1869 eksternistycznie ukończył studia filozoficzne w seminarium w Genui i rozpoczął w tym mieście studia prawnicze (1871) na uniwersytecie królewskim, gdzie uzyskał w 1875 doktorat z pra­wa cywilnego. Dopiero wtedy ojciec pozwolił mu na studia przygotowujące do kapłaństwa. W latach od 1875 do 1879 studiował na uniwersytecie Gregorianum w Rzymie, na którym w 1879 uzyskał doktorat z teologii, a w rok później doktorat z prawa kanonicznego. Od 1879 do 1885 studiował nauki dyplomatyczne na Papieskiej Akademii Kościelnej.

21 grudnia 1878 w Rzymie przyjął święcenia kapłańskie. Dwa lata później przystąpił do III Zakonu św. Dominika, zostając tercjarzem. W latach 1882–1907 został zaangażowany w papieskiej służbie dyplomatycznej, gdzie zyskał sławę sprawnego dyplomaty. W 1901 został zastępcą sekretarza stanu. 18 grudnia 1907 papież Pius X mianował go arcybiskupem Bolonii i osobiście udzielił mu sakry 4 dni później w kaplicy Sykstyńskiej. W czasie sprawowania tej funkcji odwiedził wszystkie parafie i kaplice. Największą uwagę arcybiskup poświęcał wychowaniu kleru (nauce religii). Chciał w ten sposób przeciwstawić się wybuchającym w Bolonii zamieszkom wywoływanym przez socjalistów. Kapelusz kardynalski otrzymał dopiero 23 maja 1914 po śmierci kardynała Rampolli. Mówiono, że najwyższe władze kościelne obawiały się wzrostu wpływów kardynała Rampolli, gdyby do Kolegium Kardynałów dołączono jego ucznia.

Wybór na papieża

Po śmierci Piusa X konklawe zebrało się już w trakcie pierwszej wojny światowej. O wyborze della Chiesy zadecydowało przekonanie kardynałów o potrzebie doświadczonego dyplomaty na tronie Piotrowym. W dziesiątym skrutynium, 3 września 1914 otrzymał 38 głosów na 57 wówczas oddanych. Jako papież przyjął imię Benedykta XV. Jego wybór był zaskoczeniem dla opinii publicznej. Koronacja – a zarazem oficjalna inauguracja pontyfikatu – odbyła się w kaplicy Sykstyńskiej 6 września 1914.

Pontyfikat

I wojna światowa

Pontyfikat Benedykta XV był uwarunkowany I wojną światową. Podejmował wiele inicjatyw pokojowych oraz starał się łagodzić skutki wojny, m.in. organizował pomoc dla ofiar wojny. W 1914 w Watykanie papież otworzył biuro opieki nad jeńcami oraz ośrodek informacyjny o jeńcach i zaginionych, który ułatwiał kontakt jeńców wojennych z ich rodzinami. Organizował pomoc sanitarną i żywnościową dla jeńców i ludności krajów objętych działaniami wojennymi. Wobec stron walczących starał się zachować maksymalną neutralność, przez co był oskarżany przez uczestników, o sprzyjanie stronie przeciwnej. W encyklice Ad Beatissimi Apostolorum ogłoszonej 1 listopada 1914 zwrócił się z apelem do panujących o zachowanie pokoju. Dodatkowym kłopotem dla papieża, było włączenie się do wojny Włoch (1915), podczas gdy Watykan nie był niepodległy. 1 sierpnia 1917 wydał notę pokojową skierowaną do walczących państw, w której wzywał do zawarcia pokoju bez zwycięzców i zwyciężonych. Apelował o uwzględnienie żądań narodów bałkańskich i Ormian. Opowiadał się także za przyznaniem niepodległości Polsce.

W 1915 nakazał odprawić w intencji pokoju w kościołach specjalne nabożeństwa do Serca Pana Jezusa. Francja i Hiszpania przemilczały wezwanie papieża, natomiast Niemcy, początkowo przychylni, zrezygnowali z propozycji papieża, gdy ich szanse na zwycięstwo urosły wobec wojny domowej w Rosji. Po zakończeniu wojny, w wyniku tajnych ustaleń aliantów z Włochami, nie dopuszczono Stolicy Apostolskiej do rokowań pokojowych. Papież natomiast 23 maja 1920 wydał encyklikę Pacem Dei munus, w której nawoływał o pojednanie między narodami, a także poparł Ligę Narodów. Nawiązywał także stosunki dyplomatyczne z wieloma państwami, stwarzając warunki do zawierania konkordatów.

Lata powojenne

W listopadzie 1919 uchylił zasadę non expedit, która zabraniała katolikom włoskim działalności politycznej, a także pobłogosławił Luigiego Sturzo, założyciela Partii Ludowej. Starał się znaleźć rozwiązanie kwestii rzymskiej, którą dzięki jego działaniom dyplomatycznym udało się zakończyć za czasów jego następcy.

Benedykt XV ogłosił przygotowany przez poprzednika papieża Piusa X kodeks prawa kanonicznego (obowiązujący do 1983) i zniósł Kongregację Indeksu. Starał się o wznowienie katolickiej działalności misyjnej. Listem apostolskim Maximum illud z 1919 zapoczątkował nową erę w misjach katolickich. W 1915 powołał Kongregację Seminariów i Uniwersytetów a w 1917 Kongregację Kościołów Wschodnich oraz Instytut Orientalistyczny w Rzymie. Założył Katolicki Uniwersytet Najświętszego Serca w Mediolanie w 1921.

W encyklice Humani generis redemptionem wydanej w 15 czerwca 1917 zawarł teologiczne podstawy przepowiadania słowa Bożego w Kościele. 15 września 1920 ogłosił z okazji 1500. rocznicy śmierci św. Hieronima encyklikę Spiritus Paraclitus o inspiracji ksiąg biblijnych i ważności studium Pisma świętego. Wiernych zachęcał do czytania Biblii.

Benedykt XV wprowadził bullą Incruentum z 1919 prefację za zmarłych oraz przywilej odprawiania trzech mszy w Dzień Zaduszny. 9 maja 1920 dokonał kanonizacji Joanny d’Arc, a 5 października ogłosił Efrema Syryjczyka doktorem Kościoła.

W latach 1914–1922 pełnił funkcję Wielkiego Mistrza Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie. Kreował 32 kardynałów na pięciu konsystorzach.

Śmierć

Benedykt XV zmarł 22 stycznia 1922 w Rzymie na grypę, z której rozwinęło się zapalenie płuc. Został pochowany w bazylice św. Piotra.

Grób Papieża Benedykta XV w Grotach Watykańskich

Encykliki

1. Ad Beatissimi Apostolorum, Apel o pokój, pierwsza encyklika papieża o przyczynach I wojny światowej. Papież omawia w tej encyklice problemy Kościoła u progu swego pontyfikatu 1 listopada 1914
2. Humani Generis Redemptionem, O głoszeniu Słowa Bożego, 15 czerwca 1917
3. Quod Iam Diu, O przyszłej konferencji pokojowej, 1 grudnia 1918
4. In Hac Tanta, O św. Bonifacym, 14 maja 1919
5. Paterno Iam Diu, O dzieciach w centralnej Europie, 24 listopada 1919
6. Pacem, Dei Munus Pulcherrimum, O pokoju i chrześcijańskim pojednaniu, 23 maja 1920
7. Spiritus Paraclitus, O św. Hieronimie 15 września 1920
8. Principi Apostolorum Petro, O św. Efremie, 5 października 1920
9. Annus Iam Plenus, O dzieciach w centralnej Europie, 1 grudnia 1920
10. Sacra Propediem, O III Zakonie św. Franciszka w 700-lecie jego założenia, 6 stycznia 1921
11. In Praeclara Summorum, O Dantem, 30 kwietnia 1921
12. Fausto Appetente Die, O św. Dominiku 29 czerwca 1921

Zobacz też

• Beatyfikowani i kanonizowani przez Benedykta XV