Bitwa pod Starym Wielisławiem
Bitwa pod Starym Wielisławiem (zwana również bitwą pod Czerwoną Górą) – starcie zbrojne, które miało miejsce 27 grudnia 1428 podczas wojen husyckich.
| Wojny husyckie | |||
 Robert Hauk: Bitwa pod Czerwoną Górą (1894) | |||
| Czas |
27 grudnia 1428 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
między Starym Wielisławiem a Szalejowem Dolnym | ||
| Terytorium | |||
| Wynik |
zwycięstwo husytów | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
 50°24′55,9″N 16°33′28,5″E/50,415528 16,557917
| |||
Okoliczności i przebieg bitwy
edytujPo zwycięstwie nad krzyżowcami w 1427 roku, husyci zaatakowali Śląsk. Atak był karą za pomoc udzieloną przez książąt śląskich krzyżowcom, którzy w ramach czwartej krucjaty zaatakowali Czechy[1]. W grudniu siły husyckie (Sierotki) pod dowództwem Jana Královca wkroczyły do Kotliny Kłodzkiej i rozbiły się warownym obozem między Starym Wielisławiem a Szalejowem Dolnym w okolicy góry Czerwoniak (Czerwona Góra). Obóz był doskonale zabezpieczony, a husyci pod jego osłoną dokonywali grabieży okolicznych terenów oraz szachowali załogę Kłodzka. Stacjonarny charakter husyckiej wyprawy próbował wykorzystać książę Jan ziębicki, głównodowodzący armią śląskiego rycerstwa. Książę zerwał zawarte przymierze z husytami i na czele dowodzonych oddziałów rycerstwa śląskiego wkroczył na ziemię kłodzką.
Podczas szybkiego marszu, późnym popołudniem 27 grudnia oddziały Jana ziębickiego natknęły się na siły husyckie w rejonie wsi Stary Wielisław. Pomimo braków własnych taborów, książę ziębicki zdecydował się na walną bitwę. Przeprawił siły przez Bystrzycę Dusznicką i z marszu uderzył na utworzony przez siły czeskie szyk taborowy (wagenburg). Nierozważny, frontalny atak ciężkozbrojnego rycerstwa śląskiego zakończył się militarną katastrofą. Pod siłą husyckiego ognia uderzenie błyskawicznie się załamało, a armia Jana ziębickiego poszła w rozsypkę. Dzieła zniszczenia dokończyło kontruderzenie sił czeskich. Książę Jan ziębicki poległ opuszczony przez własne rycerstwo[2].
Szacuje się, że w bitwie poległo około 700 Ślązaków. Wraz ze śmiercią Jana ziębickiego wygasła linia Piastów ziębickich, a księstwo ziębickie włączono bezpośrednio do ziem Korony Czeskiej[2].
Bitwa w kulturze i sztuce
edytujWydarzenia bitwy pod Czerwoną Górą były kilkukrotnie inspiracją dla batalistów[3]:
- scena śmierci księcia Jana uwieczniona została na sklepieniu kaplicy księcia Jana ziębickiego, a autorem malowidła z lat 1904–1905 był malarz Wilhelm von Wörndle,
- monumentalną scenę bitwy na obrazie olejnym z około 1894 namalował Robert Hauk; obraz znajduje się w zbiorach Muzeum Ziemi Kłodzkiej,
- ścianę klatki schodowej ratusza w Ziębicach zdobi malowidło przedstawiające bitwę, wykonane w 1928 przez Alfreda Gottwalda, z okazji 500-lecia wydarzeń.
- nie zachowało się w oryginale dzieło Franza Kunzego, nauczyciela z Gorzanowa, które powstało jako pomoc naukowa, a znane jest z reprodukcji w jednym z przedwojennych niemieckich czasopism.
- literacki opis bitwy i śmierci Jana ziębickiego pojawia się w powieści Boży bojownicy Andrzeja Sapkowskiego.
Przypisy
edytuj- ↑ Plewczyński 2014 ↓, s. 26.
- ↑ a b Plewczyński 2014 ↓, s. 30.
- ↑ Krystyna Oniszczuk-Awiżeń: Wokół bitwy pod Czerwoną Górą w: „IV Almanach Ziemi Kłodzkiej”, Oficyna Wydawnicza „Brama”, Kłodzko 2009, ISBN 978-83-60549-09-4, s. 46–53.
Bibliografia
edytuj- Robert Primke, Maciej Szczerepa, Wojciech Szczerepa: Wojny husyckie na Śląsku, Łużycach i Pomorzu, Wydawnictwo Technol, 2007, s. 73–74.
- Krystyna Oniszczuk-Awiżeń: Wokół bitwy pod Czerwoną Górą w: „IV Almanach Ziemi Kłodzkiej”, Oficyna Wydawnicza „Brama”, Kłodzko 2009, ISBN 978-83-60549-09-4, s. 46–53.
- Marek Plewczyński: Wojny Jagiellonów z wschodnimi i południowymi sąsiadami Królestwa Polskiego w XV wieku. Wyd. 1. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-166-6.