Bitwa wyrska

Bitwa wyrska
	II wojna światowa, kampania wrześniowa
	; Rekonstrukcja bitwy wyrskiej, Gostyń 2008
Czas	1–3 września 1939
Miejsce	Wyry, Gostyń, Mikołów
Terytorium	II Rzeczpospolita
Przyczyna	agresja III Rzeszy na Polskę
Wynik	taktyczne zwycięstwo niemieckie
Strony konfliktu
Polska	III Rzesza
Dowódcy
Jan Jagmin-Sadowski	Erwin Koch; Hans von Oberstfelder
Siły
Grupa Operacyjna „Śląsk”: 23 Górnośląska Dywizja Piechoty; 55 Rezerwowa Dywizja Piechoty; Grupa Forteczna Obszaru Warownego Śląsk;	28 Dywizja Piechoty
Straty
150 zabitych i ponad 380 rannych	170 zabitych, kilkuset rannych, 18 w niewoli
	Położenie na mapie Polski w 1939 miejsce bitwy
	50°10′32,1600″N 18°54′17,2800″E/50,175600 18,904800

Ten artykuł od 2014-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Bitwa wyrska (Bitwa pod Mikołowem) – bitwa kampanii wrześniowej stoczona w dniach 1–3 września 1939 w pobliżu Mikołowa, w rejonie wsi Wyry i Gostyń.

Wkroczenie wojsk niemieckich na Górny Śląsk

II wojna światowa w polskiej części Górnego Śląska rozpoczęła się atakami 4. Floty Powietrznej Luftwaffe, która zbombardowała kilka miejsc o świcie 1 września, w tym lotnisko w Katowicach. Następnie granice przekroczyły Freikorps wraz z piechotą Wehrmachtu, przełamując opór głównie oddziałów byłych powstańców śląskich w Rudzie Śląskiej, Chorzowie i Katowicach.

Niemieckie siły 28 Dywizji Piechoty oraz 5 Dywizji Pancernej skupiły się na południe od okręgu przemysłowego w okolicach Mikołowa i Pszczyny.

Lokalizacja polskich oddziałów 1 września 1939

1 września oddziały Wehrmachtu, okrążając polskie oddziały pod Bożą Górą, Żorami i Rybnikiem, przeszły do zażartej walki ogniowej na odcinku wzgórza 341 (tzw. Sośnia Góra^[1], na zachód od Mikołowa) aż do rzeczki Gostynki. Równocześnie były prowadzone walki pod Pszczyną.

Obronę strategicznego wzgórza 341 prowadził kpt. Tytus Wikarski^[1], dowodzący 1 kompanią ckm I batalionu 201 rezerwowego pułku piechoty. Mimo utraty 50% oddziału, poprosił gen. Sadowskiego o pozwolenie na kontynuowanie obrony odcinka tzw. wzgórza 341, czyli obecnej Fiołkowej Góry w Mikołowie-Mokrem. 2 września batalion musiał się wycofać, w kierunku Wyr i tam dołączył do walczących oddziałów Wojska Polskiego. Oddziały niemieckie wieczorem stoczyły ciężką bitwę graniczną (według historyków^[jakich?] opierających się na materiałach wspomnieniowych żołnierzy niemieckich i polskich) w lesie w Wyrach. W wyniku tego Wehrmacht zdobył kontrolę nad obszarami leżącymi nad Gostynką.

2 września od wczesnych godzin rannych Niemcy rozpoczęli też ostrzał artyleryjski pozycji Polaków na linii Mikołów, Wyry i Kobiór^[1].

Później dwa niemieckie bataliony wyruszyły w kierunku Tychów. Po drodze napotkały opór polskich jednostek na terenie obecnej dzielnicy Tychów – Żwakowa. Wioskę Niemcy zdobyli o godz. 17. W bitwie wyrskiej dość znaczną rolę odegrał pociąg pancerny Nr 54 „Groźny”, skutecznie ostrzeliwujący pozycje niemieckie i ewakuujący rannych^[1].

O godz. 13 dowódca Grupy Operacyjnej „Śląsk” gen. Jan Jagmin-Sadowski dostał wiadomość od generała Bernarda Monda, który walczył pod Pszczyną, że jego 6 Dywizja Piechoty nie wspomoże walk pod Mikołowem z powodu odwrotu do okolic Oświęcimia (w Oświęcimiu, gdzie obecnie mieści się muzeum, do 1939 roku znajdowały się koszary wojskowe, później przebudowane na obóz koncentracyjny) i według historyków^[jakich?] błędnego rozpoznania sytuacji, po „wstępnym rozbiciu” dywizji, która mogła „się pozbierać” (bo jak ustalono później, dywizja nie została rozbita w takim stopniu, by nie mogła kontynuować walki) i ponownie uderzyć, co mogło przeważyć o losach bitwy na odcinku Wyry – Gostyń – Kobiór – Pszczyna (Ćwiklice) i zorganizować obronę na linii rzeki San i Wisła, co zresztą zamierzało Dowództwo Naczelne – wymuszonego przełamaniem linii obronnych przez Niemców pod Pszczyną. Następnie Sadowski dowiedział się, że Krakowska Brygada Kawalerii walcząca w lasach świerklanieckich wycofała się spod Woźnik do Zawiercia. Wobec tego generał skierował się do Zawiercia. W nocy z 2 na 3 września zarządzono odwrót Wojska Polskiego z Górnego Śląska. W bitwie wyrskiej poległ m.in. ppłk. Władysław Kiełbasa^[1], bohater obrony Mikołowa. Pochowany został wraz z pięcioma nieznanymi z nazwiska żołnierzami na cmentarzu przy kościele, obecnie bazylice mniejszej pw. św. Wojciecha w Mikołowie. Jak mówią różne źródła^[jakie?], został śmiertelnie ranny w krtań lub brzuch.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g DamianD. Fierla DamianD., Bitwa wyrska - bój o Gostyń, „Głos Wielkopolski”, 24176, 1 2, 199, Polska Press sp. z o.o., 28 sierpnia 2023, s. 23, ISSN 2353-6179 [dostęp 2023-08-28] (pol.).

Linki zewnętrzne

Walki na Śląsku. wpk.p.lodz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-11)].
Bitwa wyrska. bitwawyrska.profort.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-22)].
Grupa Operacyjna Śląsk

[GłosWielkopolski20230828-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g DamianD. Fierla DamianD., Bitwa wyrska - bój o Gostyń, „Głos Wielkopolski”, 24176, 1 2, 199, Polska Press sp. z o.o., 28 sierpnia 2023, s. 23, ISSN 2353-6179 [dostęp 2023-08-28] (pol.).

[1]