Brenno
Brenno – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie leszczyńskim, w gminie Wijewo.
| wieś | |
 Kościół w Brennie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
1268[2] |
| Strefa numeracyjna |
65 |
| Kod pocztowy |
64-150[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PLE |
| SIMC |
0377503 |
Położenie na mapie gminy Wijewo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu leszczyńskiego  | |
 51°55′25″N 16°12′47″E/51,923611 16,213056[1]
| |
Nazwa
edytujMiejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Wymieniona pierwszy raz w dokumencie z 1352 pod obecnie stosowaną nazwą „Brenno", 1379 „Brenna"[4].
Osadę pod nazwą Brenno jako miasto (łac. opidum) wymienia polski historyk Jan Długosz w swoim XV wiecznym dziele "Chorografia"[4].
Nazwa Brenno pochodzi od brenie, brnie, czyli błoto.
Historia
edytujMiejscowość była wsią szlachecką należącą do lokalnej wielkopolskiej szlachty. W 1404 wymieniona jako siedziba parafii oraz siedziba opola pod nazwą Brenno. W 1444 należała do powiatu kościańskiego, a w 1567 do powiatu wschowskiego w Koronie Królestwa Polskiego[4].
Ze względu na prywatną własność przez sprzedaż lub dziedziczenie zmieniali się posiadacze oraz właściciele wsi. W 1352 odnotowano Mszczuja z Brenna, a w 1379 Andrzeja dziedzica i komesa we wsi. W 1401 Brenno musiało zapłacić karę 8 skojców sądowi i 8 skojców Synosze Wilkowskiej z powodu absencji na obradach opolnych „circa opole circa Wilkowo”. W latach 1409–1434 właścicielem był burgrabia kościański w latach 1407-13 oraz stolnik poznański Przybysław Gryżyński (zwany tez Breńskim) syn Wojsława z Gryżyny. W 1439 miejscowość odziedziczyli Andrzej i Wojsław Gryżyńscy synowie zmarłego Jana[4].
Miejscowość odnotowana została także w regestach podatkowych. W 1510 we wsi było 3/4 łana osiadłego, 1,5 łanów opustoszałych uprawianych przez panią Włoszakowską, sołectwo liczyło 1,5 łana. W miejscowości mieszkało także trzech zagrodników oraz stały dwie karczmy. W 1530 miał miejsce pobór podatków z 9 łanów. Sołtys płacił od 0,5 łana. W 1563 pobór od 14 i 3/4 łana oraz od dwóch karczm. W 1567 miał miejsce pobór od 14 i 3/4 łanów, 12 zagrodników, rzemieślnika, dwóch karczm. W 1581 odbył się pobór od 14 łanów, 10 zagrodników, 10 komorników, 4 rzemieślników, jednego luźnego wieśniaka oraz od dwóch rybaków[4].
Do 1954 roku istniała gmina Brenno. W latach 1954–1967 wieś należała i była siedzibą władz gromady Brenno, po jej zniesieniu w gromadzie Wijewo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.
Ze wsią związana jest postać pustelnika, Bartka z Piekła (1858–1945).
Zabudowa i zabytki
edytujWieś liczy około 1200 mieszkańców. Położona jest nad jeziorami Breńskim i Białym. Na położonym obok wsi półwyspie Ostrów nad jeziorem Białym wybudowano szereg ośrodków wypoczynkowych. Jest ośrodkiem letniego wypoczynku i wraz z otaczającymi ją jeziorami i lasami stwarza znakomite warunki do uprawiania turystyki rowerowej, pieszej i wodnej.
W centrum znajduje się parafialny kościół pod wezwaniem św. Jadwigi pochodzący z 1781, barokowy. Wewnątrz klasycystyczny ołtarz główny, 2 barokowe ołtarze boczne i gotycka rzeźba św. Jadwigi z XV w. na ambonie. Przy kościele figura MB Zwycięskiej, upamiętniająca przyłączenie tych ziem do Polski w 1920 r.[5] We wsi znajdują się także dwa zabytkowe wiatraki koźlaki: przy drodze do Wijewa z 1676 r., przy drodze na Ostrów z 1794 r.[6]
Galeria
edytuj
-
miejscowość -
Jezioro Brenno -
Wiatrak w Brennie
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 9984
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 89 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e Chmielewski 1982 ↓, s. 103-105.
- ↑ Bogdan Kucharski Przemęcki Park krajobrazowy, s. 5, Wydawnictwo WBPiCAK Poznań 2006.
- ↑ Bogdan Kucharski Przemęcki Park krajobrazowy, s. 6, Wydawnictwo WBPiCAK Poznań 2006.
Bibliografia
edytuj- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I (A–H), hasło „Brenno”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 103-105. ISBN 83-04-00938-2.
- Martin Sprungala: Wsie na pograniczu głogowsko-wielkopolskim. Zarys dziejów wybranych miejscowości. Sława – Wijewo 2010, ISBN 978-83-932235-0-3.
Linki zewnętrzne
edytuj- Brenno w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”
- Brenno (3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 358.
- Brenno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 230.