Browar w Szczytnie
Browar w Szczytnie – zabytkowy browar znajdujący się przy ul. Adama Mickiewicza 5 w Szczytnie.
 nr rej. 1995 z 17.07.1996[1]
| |
 Browar od strony ul. Mickiewicza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Adama Mickiewicza 5 |
| Rozpoczęcie budowy |
1895 (?) |
| Ukończenie budowy |
1898 |
| Zniszczono |
1945 |
| Pierwszy właściciel |
Fryderyk Daum |
| Obecny właściciel |
Mazurska Manufaktura SA |
Położenie na mapie Szczytna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu szczycieńskiego  | |
 53°34′10,621″N 20°59′29,792″E/53,569617 20,991609
| |
Opis
edytujBudowa nowego browaru należącego do Fryderyka Dauma rozpoczęła się prawdopodobnie w 1895 i zakończyła w 1898[2]. Zakład został zlokalizowany nad brzegiem jeziora, na działce przy skrzyżowaniu obecnych ulic Mickiewicza (dawniej Königsbergstrasse) i Bartna Strona (Beutnerstrasse)[2]. W jego najstarszej części, znajdującej się od strony tej drugiej ulicy, mieściły się warzelnia, lodownia i fermentownia, pod którą znajdowała się leżakownia[3]. Architekt zastosował elementy historyzujące, nawiązujące do gotyku[2].
Browar prowadził działalność pod firmą Schlossbrauerei Ortelsburg (Browar Zamkowy Szczytno)[2]. W 1906 Fryderyk Daum przekazał zarządzanie browarem jednemu ze swoich synów, Walterowi (zarządzał nim do śmierci w 1941)[3].
Przed 1939 browar produkował ok. 75 hl piwa rocznie[4].
W czasie ofensywy Armii Czerwonej w 1945 browar został uszkodzony; spaliły się dachy nad magazynami i kotłownią[4]
W grudniu 1946 browar przeszedł na własność Skarbu Państwa[5], co potwierdziło orzeczenie Ministra Przemysłu Rolnego i Spożywczego z 1949[6]. Produkcję wznowiono w 1947[4]. Do 1949 zakład należał do PSS „Społem”, w latach 1949–1950 do Oddziału Centralnego Zarządu Przemysłu Fermentacyjnego w Bydgoszczy, a od 1950 do Zakładów Piwowarskich w Olsztynie[7].
W 1963 w browarze wybudowano kotłownię, w 1967 nowy oddział fermentowni, w 1980 przebudowano halę rozlewu piwa i zainstalowano zakupioną w Czechosłowacji nową linię produkcyjną o wydajności 18 tys. butelek na godzinę[7].
W latach 1950–1980 browar produkował ok. 80 tys. hl piwa rocznie i zatrudniał ok. 70 osób[7]. Od 1965 w zakładzie produkowano m.in. piwa jasne Warmińskie i Grunwaldzkie, od 1979 piwo Jurand[7]. Sprzedawano je w województwach olsztyńskim i białostockim, a od 1975 w: olsztyńskim, łomżyńskim i ostrołęckim[7].
Browar w Szczytnie razem z browarami w Olsztynie i Biskupcu był częścią przedsiębiorstwa Browary Warmińsko-Mazurskie, które w 1991 zostało przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa a w 1992 sprywatyzowane[8].
W 1996 zespół browaru został wpisany do rejestru zabytków[1].
W 2001 należąca do niemieckiej spółki dystrybucyjnej Drinks & Food Vertriebs GmbH spółka Tarpan Fabryka Likierów uruchomiła na terenie browaru produkcję wódek i likierów[9]. W tym samym czasie z powodów ekonomicznych zakończono tam produkcję piwa[10].
W 2016 została spółka została zakupiona przez rodzinę Gromków[11]. W 2019 nowi właściciele utworzyli spółkę akcyjną pod firmą Mazurska Manufaktura, która w tym samym roku rozpoczęła w browarze produkcję wódki i nalewek kraftowych[12].
W 2024 spółka wznowiła w browarze produkcję piwa[13].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 czerwca 2020 r. Woj. warmińsko-mazurskie. [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 196. [dostęp 2020-08-20].
- ↑ a b c d Adam Płoski. Tradycje piwowarskie Szczytna. „Warmińsko-Mazurski Biuletyn Konserwatorski”. III, s. 116, 2001.
- ↑ a b Adam Płoski. Tradycje piwowarskie Szczytna. „Warmińsko-Mazurski Biuletyn Konserwatorski”. III, s. 117, 2001.
- ↑ a b c Juliusz Komornicki i in.: Kronika przemysłu piwowarskiego. Część I lata 1945–1980. Warszawa: Piwochmiel, s. 133.
- ↑ Zarządzenie Przewodniczącego Wojewódzkiej Komisji do Spraw Upaństwowienia Przedsiębiorstw w Olsztynie z dnia 20.XII.1946 o ogłoszeniu 5-go wykazu przedsiębiorstw upaństwowionych. „Olsztyński Dziennik Wojewódzki nr 11 (14)”, s. 158, 30 grudnia 1946.
- ↑ Orzeczenie nr 4 Ministra Przemysłu Rolnego i Spożywczego z dnia 26 września 1949 r. wydane w porozumieniu z Przewodniczącym Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego o przejściu przedsiębiorstw na własność Państwa (M.P. z 1949 r. nr 72, poz. 921)
- ↑ a b c d e Juliusz Komornicki i in.: Kronika przemysłu piwowarskiego. Część I lata 1945–1980. Warszawa: Piwochmiel, s. 134.
- ↑ Adam Płoski. Tradycje piwowarskie Szczytna. „Warmińsko-Mazurski Biuletyn Konserwatorski”. III, s. 125, 2001.
- ↑ Wizyta w destylarni Tarpan. spirits.com.pl, 3 kwietnia 2018. [dostęp 2020-08-30].
- ↑ Adam Płoski. Tradycje piwowarskie Szczytna. „Warmińsko-Mazurski Biuletyn Konserwatorski”. III, s. 126, 2001.
- ↑ Karol Bocheński: Mazurska Manufaktura Alkoholi. Kraftowe trunki wysokoprocentowe zadebiutują na NewConnect. [w:] Forbes [on-line]. forbes.pl, 18 sierpnia 2020. [dostęp 2020-09-20].
- ↑ Barbara Woźniak: Mazurska Manufaktura chce w 2020 r. wejść na rynek NewConnect. portalspozywczy.pl, 22 lipca 2020. [dostęp 2020-09-20].
- ↑ Stało się! Mazurska Manufaktura przywróciła produkcję piwa w browarze w Szczytnie. tygodnikszczytno.pl, 9 sierpnia 2024. [dostęp 2024-08-15].
Linki zewnętrzne
edytuj- Browar w Szczytnie [online], Encyklopedia Warmii i Mazur [dostęp 2021-03-14].