Ceyx

	Ceyx
	Lacépède, 1799
	; Zimorodek orientalny (C. erithaca)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	kraskowe
Nadrodzina	Alcedinoidea
Rodzina	zimorodkowate
Podrodzina	zimorodki
Rodzaj	Ceyx
	Typ nomenklatoryczny
	Alcedo tridactyla Pallas, 1769 (= Alcedo erithaca Linnaeus, 1758)
Synonimy
	Alcyone Swainson, 1837; Therosa Bonaparte, 1850; Ceycopsis Salvadori, 1869; Micralcyone Mathews, 1912; Cyanoceyx Mathews, 1918; Ceycalcyon Mathews, 1918; Argyroceyx Mathews, 1918;
	Alcyone Swainson, 1837; Therosa Bonaparte, 1850; Ceycopsis Salvadori, 1869; Micralcyone Mathews, 1912; Cyanoceyx Mathews, 1918; Ceycalcyon Mathews, 1918; Argyroceyx Mathews, 1918;
Gatunki
	25 gatunków – zobacz opis w tekście
	25 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ceyx – rodzaj ptaków z podrodziny zimorodków (Alcedininae) w obrębie rodziny zimorodkowatych (Alcedinidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Azji, Australii i Oceanii^[8].

Morfologia

Długość ciała 11–22 cm; masa ciała samic 10–67 g, samców 10–57 g^[8].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1799 roku francuski przyrodnik Bernard Germain de Lacépède w publikacji własnego autorstwa poświęconej systematyce ptaków^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) zimorodek orientalny (C. erithaca).

Etymologia

Ceyx: łac. ceyx, ceycis ‘morski ptak’ różnie identyfikowany, od gr. κηυξ kēux, κηυκος kēukos ‘morski ptak’ wspomniany przez Dionizjusza oraz Lukiana i uznawany za identyczny z Halcyon. W mitologii greckiej Ceyx (pol. Keyks) był bluźnierczym mężem Alcyone (pol. Alkione), utonął w morzu i został przemieniony w zimorodka wraz z jego opuszczoną żoną, gdy ta odkryła jego ciało wyrzucone na brzeg^[9].
Alcyone: w mitologii greckiej Alcyone (pol. Alkione) to żona Ceyxa (pol. Keyks), która wraz z mężem została przemieniona w zimorodka^[10]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Alcyone australis Swainson, 1837 (= Alcedo azurea Latham, 1801).
Therosa: gr. θερος theros ‘lato’^[11]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[12]: Ceyx solitaria^[a] Temminck, 1836.
Ceycopsis: rodzaj Ceyx Lacépède, 1799 (zimorodek); gr. οψις opsis ‘wygląd’^[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Dacelo fallax Schlegel, 1886.
Micralcyone: gr. μικρος mikros ‘mały’; rodzaj Alcyone Swainson, 1837 (zimorodek)^[14]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Alcyone pusilla halli Mathews, 1912.
Cyanoceyx: gr. κυανος kuanos ‘ciemnoniebieski’; rodzaj Ceyx Lacépède, 1799 (zimorodek)^[15]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Ceyx lepidus Temminck, 1836.
Ceycalcyon: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Ceyx Lacépède, 1799 (zimorodek) oraz Alcyone Swainson, 1837 (zimorodek)^[16]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Ceyx cyanopectus Lafresnaye, 1840.
Argyroceyx: gr. αργυρος arguros ‘srebrny’, od αργος argos ‘lśniący, błyszczący’; rodzaj Ceyx Lacépède, 1799 (zimorodek)^[17]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Ceyx argentatus Tweeddale, 1877.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[18]:

Ceyx sangirensis (A.B. Meyer & Wiglesworth, 1898) – zimorodek fioletoworzytny
Ceyx fallax (Schlegel, 1866) – zimorodek pąsowy
Ceyx pusillus Temminck, 1836 – zimorodek białoczelny
Ceyx azureus (Latham, 1801) – zimorodek lazurowy
Ceyx websteri (E. Hartert, 1898) – zimorodek atolowy
Ceyx erithaca (Linnaeus, 1758) – zimorodek orientalny
Ceyx rufidorsa Strickland, 1847 – zimorodek rdzawogrzbiety
Ceyx melanurus (Kaup, 1848) – zimorodek filipiński
Ceyx cyanopectus Lafresnaye, 1840 – zimorodek obrożny
Ceyx nigrirostris Bourns & Worcester, 1894 – zimorodek przepasany
Ceyx flumenicola Steere, 1890 – zimorodek potokowy
Ceyx argentatus Tweeddale, 1877 – zimorodek srebrzysty
Ceyx margarethae W. Blasius, 1890 – zimorodek niebieskawy
Ceyx wallacii Sharpe, 1868 – zimorodek sulański
Ceyx cajeli Wallace, 1863 – zimorodek czarnoskrzydły
Ceyx lepidus Temminck, 1836 – zimorodek zmienny
Ceyx solitarius Temminck, 1836 – zimorodek samotny
Ceyx mulcatus Rothschild & E. Hartert, 1914 – zimorodek rdzawobrzuchy
Ceyx sacerdotis E.P. Ramsay, 1882 – zimorodek płowobrzuchy
Ceyx dispar Rothschild & E. Hartert, 1914 – zimorodek koralowy
Ceyx gentianus Tristram, 1879 – zimorodek biało-niebieski
Ceyx collectoris Rothschild & E. Hartert, 1901 – zimorodek rdzawouchy
Ceyx nigromaxilla Rothschild & E. Hartert, 1905 – zimorodek wulkaniczny
Ceyx malaitae Mayr, 1935 – zimorodek malaitański
Ceyx meeki Rothschild, 1901 – zimorodek łuskowany

Uwagi

↑ Podgatunek C. lepidus.

Przypisy

↑ ^a ^b B.G. de Lacépède: Tableau des sous-classes, divisions, sous-divisions, ordres et genres des oiseaux. W: B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 10. (fr.).
↑ W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 2. London: John Taylor, 1837, s. 336, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).
↑ Ch.-L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 158. (łac.).
↑ T. Salvadori. Monografia del Genere Ceyx Lacépède. „Atti della Reale Accademia delle scienze di Torino”. 4, s. 447, 1869. (wł.).
↑ G.M. Mathews. New generic names for Australian birds. „Austral Avian Record”. 1, s. 107, 1912–1913. (ang.).
↑ Mathews 1918–1919 ↓, s. 96.
↑ ^a ^b Mathews 1918–1919 ↓, s. 97.
↑ ^a ^b D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., Kingfishers (Alcedinidae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, DOI: 10.2173/bow.alcedi1.01 [dostęp 2020-10-14] (ang.), Ceyx.
↑ The Key to Scientific Names ↓, Ceyx [dostęp 2023-04-26] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Alcyone [dostęp 2023-04-26] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Therosa [dostęp 2023-04-26] .
↑ G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 16. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Ceycopsis [dostęp 2023-04-26] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Micralcyone [dostęp 2023-04-26] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Cyanoceyx [dostęp 2023-04-26] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Ceycalcyon [dostęp 2023-04-26] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Argyroceyx [dostęp 2023-04-26] .
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Alcedininae Rafinesque, 1815 – zimorodki (wersja: 2024-10-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-11-12].

Bibliografia

G.M. Mathews: The birds of Australia. Cz. 7. H.F. & G. Witherby: London, 1918–1919, s. 1–477. (ang.).
The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[13] Podgatunek C. lepidus.

[Lacépède-1] B.G. de Lacépède: Tableau des sous-classes, divisions, sous-divisions, ordres et genres des oiseaux. W: B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 10. (fr.).

[Swainson-2] W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 2. London: John Taylor, 1837, s. 336, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).

[Bonaparte-3] Ch.-L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 158. (łac.).

[Salvadori-4] T. Salvadori. Monografia del Genere Ceyx Lacépède. „Atti della Reale Accademia delle scienze di Torino”. 4, s. 447, 1869. (wł.).

[Mathews-5] G.M. Mathews. New generic names for Australian birds. „Austral Avian Record”. 1, s. 107, 1912–1913. (ang.).

[CITEREFMathews1918–1919[https://www.biodiversitylibrary.org/item/225947#page/130/mode/1up_96]-6] Mathews 1918–1919 ↓, s. 96.

[CITEREFMathews1918–1919[https://www.biodiversitylibrary.org/item/225947#page/131/mode/1up_97]-7] Mathews 1918–1919 ↓, s. 97.

[Winkler&inni-8] D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., Kingfishers (Alcedinidae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, DOI: 10.2173/bow.alcedi1.01 [dostęp 2020-10-14] (ang.), Ceyx.

[9] The Key to Scientific Names ↓, Ceyx [dostęp 2023-04-26] .

[10] The Key to Scientific Names ↓, Alcyone [dostęp 2023-04-26] .

[11] The Key to Scientific Names ↓, Therosa [dostęp 2023-04-26] .

[gray-12] G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 16. (ang.).

[14] The Key to Scientific Names ↓, Ceycopsis [dostęp 2023-04-26] .

[15] The Key to Scientific Names ↓, Micralcyone [dostęp 2023-04-26] .

[16] The Key to Scientific Names ↓, Cyanoceyx [dostęp 2023-04-26] .

[17] The Key to Scientific Names ↓, Ceycalcyon [dostęp 2023-04-26] .

[18] The Key to Scientific Names ↓, Argyroceyx [dostęp 2023-04-26] .

[Mielczarek&Kuziemko-19] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Alcedininae Rafinesque, 1815 – zimorodki (wersja: 2024-10-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-11-12].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[a]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]