Wikipedia

Chersoń

miasto na Ukrainie

Chersoń (ukr. Херсон, Cherson) – miasto obwodowe na południu Ukrainy nad Dnieprem, stolica obwodu chersońskiego, 283 649 mieszkańców w 2021. W mieście znajduje się stacja kolejowa Chersoń.

Chersoń
Херсон
Ilustracja
Budynek dawnej Dumy Miejskiej w Chersoniu, obecnie Muzeum Sztuki im. Ołeksija Szowkunienki
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 chersoński

Mer

Ihor Kołychajew[1]

Powierzchnia

145 km²

Wysokość

46,6 m n.p.m.

Populacja (2024)
• liczba ludności


67000[2]

Nr kierunkowy

+380 552

Kod pocztowy

73000

Tablice rejestracyjne

BT

Podział miasta

3 rejony

Położenie na mapie obwodu chersońskiego
Mapa konturowa obwodu chersońskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Chersoń”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, na dole znajduje się punkt z opisem „Chersoń”
Ziemia46°38′N 32°35′E/46,633333 32,583333
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Most Antonowski nad Dnieprem
Dworzec kolejowy
Sobór katedralny Zaśnięcia Matki Boskiej

Jedyne miasto obwodowe Ukrainy zajęte w ramach rosyjskiej inwazji z 2022 roku[3]. Od 2 marca do 11 listopada 2022 miejscowość znajdowała się pod okupacją sił rosyjskich[4][5].

Historia

edytuj

Na mapach z XVII i XVIII wieku w miejscu dzisiejszego Chersonia zaznaczano miasto określane, jako pierwsze ujęcie na mapie, pod nazwą Bilhowisce y. H.[6][7] Do czasu zawartego w 1774 roku traktatu w Küczük Kajnardży terytoria te jako część Jedysanu wchodziły w skład Imperium Osmańskiego, a następnie przejęła je Rosja[8]. W miejscu wcześniejszej osady, na mocy ukazu Katarzyny II z 18 czerwca 1778, na wysokim, prawym brzegu Dniepru założono obecne miasto jako twierdzę i ośrodek stoczniowy Floty Czarnomorskiej. Nazwa utworzona została od starożytnego Chersonezu Taurydzkiego.

W 1783 r. nastąpiło nadanie praw miasta powiatowego (ujezd)[9] i wodowanie pierwszego statku w miejscowej stoczni. Od 1783 do ok. 1793 roku w mieście działała Kompania Handlowa Polska (tzw. Kompania Chersońska) – pierwsze polskie przedsiębiorstwo żeglugowe.

W 1803 r. miasto stało się stolicą guberni chersońskiej.

Okupowany przez III Rzeszę od 19 sierpnia 1941 do 13 marca 1944 roku.

Pod koniec września 1941 r. wojska okupacyjne przeniosły kilka tysięcy mieszkańców do więzienia miejskiego, a następnie kilka dni później rozstrzelali ich w miejscach między wsią Zelenowka a samym Chersoniem. Egzekucje, w wyniku których zginęło ponad dziesięć tysięcy mieszkańców, trwały dwa dni.

13 marca 1944 r., podczas operacji bieriezniegowato-snigiriowskiej (6-18 marca 1944 r.), Chersoń został wyzwolony od najeźdźców hitlerowskich przez oddziały Armii Czerwonej: 49 Dywizję Strzelców Gwardii, 295 Dywizja Strzelców z 28 Armii 3 Frontu Ukraińskiego[10].

W referendum z 1991 r., przy frekwencji 83,4% osób uprawnionych do głosowania, 90,1% głosów w obwodzie chersońskim oddano za ogłoszeniem niepodległości przez Ukrainę[11].

Inwazja Rosji na Ukrainę (2022)

edytuj

Po sześciu dniach od rozpoczęcia pełnoskalowej inwazji na Ukrainę, 2 marca 2022 wojska rosyjskie dotarły z kierunku anektowanego Krymu[12] do Chersonia i zajęły miasto wraz z całym obwodem chersońskim[3]. W tym samym miesiącu Prezydent Ukrainy nadał miastu tytuł Miasta-bohatera Ukrainy[13], a fakt szybkiego przejęcia kontroli nad regionem przez wrogie wojska wzbudził spekulacje na temat zdrady ze strony m.in. lokalnych oddziałów SBU[14][15]. Ocenę tę podzieliło wszczęte latem 2022 postępowanie władz ukraińskich wokół zaniedbań w strukturach służby m.in. w regionie Chersonia, w wyniku którego odwołany został szef SBU, Iwan Bakanow[16]. Pod koniec lipca zidentyfikowano 26 ukraińskich kolaborantów w strukturach siłowych rosyjskich[17].

Tuż po rozpoczęciu się rosyjskiej okupacji powołano kolaboracyjne władze[18] dążące do włączenia miasta i obwodu w skład Federacji Rosyjskiej[19]. Rozpoczęły one proces rusyfikacji[20] oraz wprowadziły do obiegu rubla rosyjskiego[21]. Na ulicznych billboardach znalazły się propagandowe plakaty z napisami "Россия здесь навсегда" (ros. "Rosja jest tutaj na zawsze")[22][23]. Działania władz okupacyjnych oraz kolaboracyjnych spotkały się ze strony niektórych mieszkańców miasta z oporem, w tym o charakterze partyzanckim[24]. 30 września 2022, na mocy nielegalnego referendum, miasto wraz z terytorium całego obwodu chersońskiego i czterech innych obwodów Ukrainy, zostało włączone w teren Federacji Rosyjskiej poprzez jednostronnie ogłoszoną aneksję[25].

21 października 2022 władze kolaboracyjne wraz z wojskiem rozpoczęły ewakuację z miasta na przeciwległy brzeg Dniepru, przymusowo wywożąc ludność cywilną przeprawą promową i dokonując rabunku mienia[26]. 9 listopada 2022 wojska rosyjskie otrzymały rozkaz wycofania się z miasta oraz całego prawego brzegu Dniepru, czemu towarzyszyła ewakuacja władz kolaboracyjnych wraz z demontażem rosyjskiej symboliki państwowej w mieście[27]. Chersoń został oficjalnie wyzwolony i wrócił pod kontrolę wojsk ukraińskich 11 listopada 2022[28][29]. 14 listopada miasto zostało odwiedzone przez delegację ukraińskich władz na czele z prezydentem Wołodymyrem Zełenskim[30].

Po zniszczeniu 6 czerwca tamy i elektrowni wodnej w Nowej Kachowce dzielnice Chersonia położone najniżej, nad Dnieprem, zostały zalane wodą[31].

Zabytki i atrakcje

edytuj

Podział administracyjny

edytuj

Miasto podzielone jest na 3 rejony:

  • Centralny
  • Korabelny
  • Dnieprzański (ukr. Дніпровський, Dniprowśkyj)

Ludzie związani z Chersoniem

edytuj

Miasta partnerskie

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Мером Херсона став нардеп-мажоритарник. [dostęp 2022-05-11]. (ros.).
  2. ↑ https://khersonline.net/top/326588-v-herson-zalishilos-67-tisyach-zhitelv.html#google_vignette
  3. ↑ a b „Trudno na to patrzeć”. Chersoń pustoszeje, mieszkańcy wyjeżdżają z miasta [online], Polskie Radio 24, 13 kwietnia 2022 [dostęp 2022-08-20].
  4. ↑ Wojna w Ukrainie. Rosjanie podbili Chersoń. Mieszkańcom uruchomili rosyjską telewizję [online], Polsat News, 4 marca 2022 [dostęp 2022-08-20].
  5. ↑ Ukraina. „Rosyjskie dowództwo wojskowe opuściło Chersoń” [online], Polsat News, 20 sierpnia 2022 [dostęp 2022-08-20].
  6. ↑ Herman Moll, A System Of Geography: Or, A New & Accurate Description Of The Earth In All Its Empires, Kingdoms and States. Illustrated with History and Topography, And Maps of Every Country, Fairly Engraven on Copper, According to the Latest Discoveries and Corrections (etc.): A System Of Geography: Or, A New & Accurate Description Of The Earth In all its Empires, Kingdoms and States. 1, London: Timothy Childe, 1701 [dostęp 2022-08-20] (ang.).
  7. ↑ Федор Цивильский, Билиховичи – Белые Пещеры [online], tednick.livejournal.com [dostęp 2022-08-20] (ros.).
  8. ↑ Orlando Figes, Wojna krymska 1853-1856. Ostatnia krucjata. Maciej Balicki (tłum.), Oświęcim: Napoleon V, 2018, s. 32, ISBN 978-83-7889-823-8, OCLC 1084595139.
  9. ↑ Chersoń, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-08-20].
  10. ↑ Страшна історія херсонського гетто - kherson-yes.com.ua [online], com.ua [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  11. ↑ Ukrainian Independence Referendum [online], Seventeen Moments in Soviet History, 28 września 2015 [dostęp 2022-08-20] (ang.).
  12. ↑ Dymisje, aresztowania, samobójstwo. Czy SBU da się zmienić?. [dostęp 2022-11-14]. (pol.).
  13. ↑ Kharkiv, Chernihiv, Mariupol, Kherson, Hostomel, Volnovakha awarded title of hero cities [online], Ukrinform [dostęp 2022-08-20] (ang.).
  14. ↑ Dlaczego Chersoń padł? "Głupota lub zdrada. Albo jedno i drugie". [dostęp 2022-11-14]. (pol.).
  15. ↑ Mateusz Lachowski: Chersoń został zajęty przez Rosjan w wyniku zdrady. [dostęp 2022-11-14]. (pol.).
  16. ↑ Jak Rosjanie zajęli Chersoń? Politico: Zełenski wini szefa SBU. [dostęp 2022-11-14]. (pol.).
  17. ↑ Kolaboranci z rosyjskich strukturach siłowych zidentyfikowani przez SBU w obwodzie chersońskim. [dostęp 2022-11-14]. (pol.).
  18. ↑ Kherson mayor refuses to cooperate with collaborators and invaders. [dostęp 2022-05-11]. (ang.).
  19. ↑ Władze okupacyjne obwodu na Ukrainie chcą przyłączyć się do Rosji. Zwróciły się do Władimira Putina [online], Wprost, 11 maja 2022 [dostęp 2022-08-20].
  20. ↑ Sebastian Łupak, Trwa rusyfikacja podbitej części Ukrainy. Ciężko uwierzyć, co robią w Chersoniu i okolicach [online], Wirtualna Polska Książki, 26 kwietnia 2022 [dostęp 2022-08-20].
  21. ↑ Prorosyjska administracja w Chersoniu zapowiada przejście z hrywny na rubla [online], Rzeczpospolita, 1 maja 2022 [dostęp 2022-08-20].
  22. ↑ Ukrainian Soldiers Sweeping Into Kherson Are Greeted With Jubilation. [dostęp 2022-11-14]. (ang.).
  23. ↑ Россия отступает из Херсона, куда обещала прийти "навсегда". Почему так вышло и что сейчас происходит в городе. [dostęp 2022-11-14]. (ros.).
  24. ↑ Oddolna walka o Chersoń. Ukraińcy „polują” na kolaborantów [online], Onet Wiadomości, 10 lipca 2022 [dostęp 2022-08-26].
  25. ↑ Putin podpisał dekrety przygotowujące aneksję Chersonia i Zaporoża. [dostęp 2022-10-01]. (pol.).
  26. ↑ Wielka ewakuacja z Chersonia i wielka kradzież. Rosjanie wywożą wszystko, co się da. [dostęp 2022-11-14]. (pol.).
  27. ↑ Z Chersonia znikają rosyjscy wojskowi i flagi. To trwa od tygodni. [dostęp 2022-11-14]. (pol.).
  28. ↑ Russia-Ukraine war live: Ukrainian troops reach centre of Kherson city, footage shows, as Russian forces retreat [online], The Guardian [dostęp 2022-11-11] (ang.).
  29. ↑ Maciek Kucharczyk: Ukraińcy pędzą naprzód. Nie ma żadnej pułapki i gierek, Rosjanie po prostu uciekają za Dniepr. gazeta.pl, 2022-11-11. [dostęp 2022-11-11]. (pol.).
  30. ↑ Wołodymyr Zełenski w Chersoniu: jesteśmy gotowi na pokój. [dostęp 2022-11-14]. (pol.).
  31. ↑ Ukraine war latest: People spend night on roofs and in trees after Ukraine dam breach [online], BBC News [dostęp 2023-06-07] (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chersoń&oldid=74448850”
  NODES
Done 1
News 3
Story 2