Chociszewo (województwo lubuskie)
Chociszewo (niem. Kutschkau) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Trzciel.
| wieś | |
 Kościół pw. św. Jana Chrzciciela | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
432[2] |
| Strefa numeracyjna |
95 |
| Kod pocztowy |
66-304[3] |
| Tablice rejestracyjne |
FMI |
| SIMC |
0188038 |
Położenie na mapie gminy Trzciel  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego  | |
 52°19′04″N 15°44′56″E/52,317778 15,748889[1]
| |
Historia
edytujMiejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Wymieniona pierwszy raz w dokumencie zapisanym po łacinie z 1393 jako „Choczeschowo”, 1397 „Koczeschaw, Goczechaw”, 1403 „Choczeszewo”, 1427 „Koczesewo”, 1435 „Koczkow”, 1494 „Chaczeszewo”, 1508 „Choczyeschewo”, 1510 „Chosczyeschewo”, 1528 „Chociszewo”, 1563 „Choczyeszewicze”, 1944 „Kutschkau”[4].
Miejscowość była własnością króla Polski, przejściowo szlachecka, od 1393 dzięki darowiźnie stała się własnością klasztoru cystersów w Paradyżu. Pierwsza wzmianka o Chociszewie pochodzi z 1393 roku w dokumencie nadania wsi przez króla polskiego Władysława Jagiełłę rycerzowi Grzymkowi Karpickiemu. Tego samego roku Grzymko Karpicki oddaje miejscowość cystersom paradyskim, a w zamian odbiera od nich Karpicko i Tłoki, trzymane w zastawie za 300 grzywien. Od 1420 wieś była siedzibą własnej parafii. W 1508 leżała w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego, a w 1510 w powiecie kościańskim[4].
W 1528 koło Chociszewa przebiegała nieustalona granica polsko-śląska. Strona śląska okazała na łąkach narożnik Chociszewo i Brójec w Polsce oraz Szczańca i Myszęcina w ziemi świebodzińskiej i w ks. głogowskim, a strona polska tenże narożnik ukazała na wzgórzu Góra leżącym 3,5 km na południe od Brójec[4].
Wieś wspominały historyczne dokumenty prawne, własnościowe i podatkowe. W 1510 w Chociszewie było 21 łanów, dwa sołectwa po dwa łany, karczma. W 1530 odnotowano pobór z 11 łanów, i od sołtysa jeden łan. W 1563 pobór z 21 łanów, 4 łanów sołtysich, 4 należących do komorników, 4 rzemieślników oraz karczmarza palącego gorzałkę. W 1564 odnotowano we wsi 12 łanów. W 1577 jako płatnik poboru we wsi wymieniono opata paradyskiego. W 1580 płacił on pobór od 25 łanów, 15 zagrodników, 4 komorników i 3 rzemieślników[4].
Wieś duchowna, własność opata cystersów w Paradyżu pod koniec XVI wieku leżała w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.
Kościół zbudowany został z kamienia, prawdopodobne w XIV wieku, sto lat później dostawiono wieżę. W następnych stuleciach następowały przebudowy, które w pewnym stopniu zatarły jego pierwotne cechy stylowe. W 1930 roku dobudowano kruchtę. W kościele nadal zachowało się rokokowe wyposażenie wnętrza. Świątynię otacza kamienny mur, który został wybudowany prawdopodobnie w XIX wieku. Razem z murem wzniesiono także kaplicę grobową. Na placu kościelnym znajdował się cmentarz, który ostatecznie został przeniesiony w inne miejsce.
W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. Po sekularyzacji zakonu Chociszewo przeszło na własność państwa pruskiego. W 1884 roku właścicielem był porucznik Karl Fuss z majątkiem liczącym wtedy blisko 735 ha[6].
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[7]:
- kościół parafialny pod wezwaniem św. Narodzenia św. Jana Chrzciciela[8], późnogotycki z połowy XIV wieku/XV wieku, przebudowany w XX wieku, zbudowany z kamienia i cegły, z rokokowym wyposażeniem, na wieży najstarszy na ziemi międzyrzeckiej dzwon z roku 1500
- magazyn zbożowy – kamienny spichlerz, z około 1800 roku
inne zabytki:
- zespół dworski, obejmujący:
- pałac z 1896 roku
- ozdobny ogród złożony w początkach XIX wieku
- zabudowania folwarczne.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 15795
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 146 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d Chmielewski 1982 ↓.
- ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 247.
- ↑ Historia Chociszewa
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 33. [dostęp 2013-01-29].
- ↑ Oficjalna strona Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej. [dostęp 2008-08-23].
Bibliografia
edytuj- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I, (A – H), hasło „Chociszewo”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 201-202. ISBN 83-04-00938-2.