Chryzokola

Chryzokola
	Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	uwodniony krzemian miedzi; (Cu,Al); 2H; 2Si; 2O; 5(OH); 4·n(H; 2O); Cu; 2−xAl; x(H; 2−xSi; 2O; 5)(OH); 4·nH; 2O, x < 1
Twardość w skali Mohsa	2,5–3,5
Przełam	muszlowy, bardzo kruchy
Łupliwość	brak
Układ krystalograficzny	ortorombowy
Gęstość	1,9–2,4 g/cm³
	Właściwości optyczne
Barwa	zielona, niebieskawozielona, niebieska, czarnoniebieska do czarnej lub brązowej, rzadko żółta
Rysa	biała do jasnozielonej
Połysk	szklisty, woskowy, matowy
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chryzokola – pospolity i szeroko rozpowszechniony minerał miedzi z gromady krzemianów. Nazwa pochodzi od greckich słów chryzos i kolla oznaczających złoto oraz klej. W starożytności był używany jako spoiwo przy łączeniu złota^[1].

Właściwości

Tworzy wyłącznie skupienia skrytokrystaliczne: nerkowe, groniaste, kuliste, także naskorupienia. Jest minerałem kruchym, półprzeświecającym. Często zawiera domieszki żelaza i manganu. Często tworzy mieszaniny z turkusem i malachitem. Barwi płomień na zielono, rozkłada się w kwasach^{[potrzebny przypis]}.

Barwa: zielona, niebieskawozielona, niebieska, czarnoniebieska do czarnej lub brązowej, rzadko żółta^[2]^[1] (barwę brązową i czarną ma mieszanina chryzokoli z kwarcem oraz tlenkami Cu, Fe i Mn^{[potrzebny przypis]}).
Pleochroizm: słaby
Widmo absorpcyjne: niediagnostyczne
Luminescencja: brak
Inkluzje: liczne

Występowanie

Minerał strefy utleniania złóż rud miedzi^[2].

Miejsca występowania: spotykana powszechnie na całym świecie^[2], przykładowe lokalizacje: Anglia, Chile, Kongo, Meksyk, Rosja (Koływań, Karpińsk), Stany Zjednoczone (Kalifornia), Zambia^[3].

W Polsce: Kletno, Chęciny, Miedzianka^[3].

Zastosowania

Rzadko wykorzystywana przemysłowo jako ruda miedzi^[2].
Wykorzystywana jako kamień ozdobny i dekoracyjny^{[potrzebny przypis]}.
Do wyrobu drobnej galanterii^{[potrzebny przypis]}.
Do wyrobu artystycznej biżuterii^{[potrzebny przypis]}.
Czysta chryzokola, ze względu na małą twardość i dużą kruchość, znajduje niewielkie zastosowanie w jubilerstwie. Wraz z krzemionką tworzy często postać żelu o twardości ok. 6 i w tej postaci jest wykorzystywana w jubilerstwie^{[potrzebny przypis]}.

Zobacz też

podobne minerały^[3]: turkus, waryscyt

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Chrysocolla, [w:] WebMineral.com [online] [dostęp 2021-04-14] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Chrysocolla, [w:] Mindat.org [online], Hudson Institute of Mineralogy [dostęp 2021-04-14] (ang.).
↑ ^a ^b ^c OlafO. Medenbach OlafO., CorneliaC. Sussieck-Fornefeld CorneliaC., Leksykon przyrodniczy. Minerały, Warszawa: Świat Książki, 1995, s. 216, ISBN 83-7129-194-9 .

[WebMineral-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Chrysocolla, [w:] WebMineral.com [online] [dostęp 2021-04-14] (ang.).

[mindat-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Chrysocolla, [w:] Mindat.org [online], Hudson Institute of Mineralogy [dostęp 2021-04-14] (ang.).

[Leksykon-3] OlafO. Medenbach OlafO., CorneliaC. Sussieck-Fornefeld CorneliaC., Leksykon przyrodniczy. Minerały, Warszawa: Świat Książki, 1995, s. 216, ISBN 83-7129-194-9 .

[1]

[2]

[3]