Claude Vivier
Claude Vivier (ur. 14 kwietnia 1948 w Montrealu, zm. 7 marca 1983 w Paryżu) – kanadyjski kompozytor, przedstawiciel spektralizmu[1][2].
| |
| Data i miejsce urodzenia |
14 kwietnia 1948 |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci |
7 marca 1983 |
| Przyczyna śmierci | |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| |
| Strona internetowa | |
Życiorys
edytujW latach 1967–1970 studiował w konserwatorium w Montrealu grę fortepianową u Irvinga Hellera oraz kompozycję i analizę muzyczną pod kierunkiem Gillesa Tremblaya[1][3]. Po otrzymaniu stypendium w 1971 kontynuował naukę w Europie[4][5]. Studiował muzykę elekroakustyczną u G.M. Koeniga w Instytucie Sonologii w Utrechcie oraz kompozycję na kursach prowadzonych przez K. Stockhausena w konserwatorium w Kolonii[4][3]. Pod wpływem Stockhausena Vivier wprowadził do swojej techniki kompozycyjnej elementy parametryczne i matematyczne[4].
Po powrocie do Kanady (1974) wykładał na Uniwersytecie Ottawskim. W tym czasie otrzymał kilka zamówień, m.in. na ambitny utwór orkiestrowy Siddhartha (1976) skomponowany w całości na podstawie jednej frazy melodycznej. Jesienią 1976 udał się w podróź do Azji, podczas której przebywał w Japonii, na Bali, w Tajlandii i Iranie, studiując kulturę muzyczną tych krajów[5][3]. To doświadczenie było katalizatorem rozwoju jego nowego stylu muzycznego[4][3].
W 1981 został wyróżniony przez Canadian Music Council tytułem kompozytora roku, a w 1982 otrzymał od Canadian Council stypendium (umożliwiające mu osiedlenie się w Paryżu) oraz zamównienie na operę poświęconą pamięci P. Czajkowskiego. Krótko potem zginął tragicznie, zamordowany w swoim paryskim mieszkaniu, gdy pracował nad utworem wokalnym z własnym tekstem Glaubst du an die Unsterblichkeit der Seele? (Wierzysz w nieśmiertelność duszy?)[1][3].
W 2005 Montrealska Orkiestra Symfoniczna ufundowała doroczną Narodową Nagrodę Claude'a Viviera za najlepszy utwór, przyznawaną kanadyjskim kompozytorom[1][3].
Twórczość
edytujVivier wypracował własny idiom, w którym język dźwięku był zbieżny z założeniami spektralizmu, operował jednak znacznie silniejszym, wręcz patetycznym, poziomem ekspresji[1]. Decydującą rolę w ewolucji jego twórczości odegrała podróż do Azji, zwłaszcza pobyt na Bali[4]. Z tego okresu pochodzą takie utwory instrumentalne, jak Shiraz (1977) i Orion (1979) oraz szereg utworów na głos i zespół instrumentalny, w tym Lonely Child (1980) i Prologue pour un Marco Polo (1981).
By osiągnąć silniejszą ekspresję, Vivier zaczął także tworzyć teksty w wymyślonym przez siebie języku, np. w operze kameralnej Kopernikus (1970), którą określił mianem „rytualnej opery śmierci” i której wystawienia nie doczekał (prapremiera w 1985)[3][6]. W 2006 opera weszła w skład wystawionego w Amsterdamie przedstawienia Rêves d'un Marco Polo (Sny Marco Polo), będącego retrospektywą jego twórczości[6].
Wśród orędowników twórczości Viviera znalazły się takie znakomitości muzyki współczesnej, jak György Ligeti, Mauricio Kagel, Kent Nagano, Reinbert de Leeuw i Dawn Upshaw[3]. Jednak ekscentrycznie skonstruowane partytury Viviera rzadko są słyszane w salach koncertowych, ponieważ próba ich interpretacji wymaga przekopania się przez różne, często sprzeczne źródła[6].
Ważniejsze kompozycje
edytuj(na podstawie materiałów źródłowych[1][3][7])
- I Kwartet smyczkowy (1968)
- Hiérophanie na sopran i zespół (1970–1971)
- Musik für das Ende na 20 śpiewaków grających na perkusji (1971)
- Deva et Asura na kwintet dęty i kwintet smyczkowy (1971–1972)
- O! Kosmos na chór (1973)
- Désintégration na dwa fortepiany i sześć instrumentów smyczkowych z taśmą ad libitum (1974)
- Lettura di Dante na sopran i zespół (1974)
- Liebesgedichte na sopran, alt, tenor, bas i zespół (1975)
- Hymnen an die Nacht na sopran i fortepian (1975)
- Siddhartha na orkiestrę (1976)
- Learning na czworo skrzypiec, perkusję i taśmę (1976)
- Woyzeck na taśmę (1976)
- Pulau Dewata na dowolną kombinację instrumentów (1977)
- Shiraz na fortepian (1977)
- Journal na głosy i perkusję (1977)
- Nanti Malam na siedem głosów (1977)
- Les Communiantes na organy (1977)
- Love Songs na cztery głosy żeńskie i trzy głosy męskie (1977)
- Paramirabo na flet, skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1978)
- Greeting Music na flet, obój, perkusję, fortepian i skrzypce (1978)
- Kopernikus: Rituel de la Mort, opera w dwóch aktach do tekstu kompozytora, na siedem głosów, zespół i taśmę (1979)
- Orion na orkiestrę (1979)
- Lonely Child na sopran i orkiestrę kameralną, do tekstu kompozytora (1980)
- Zipangu na orkiestrę smyczkową (1980)
- Cinq chansons pour percussion na balijskie instrumenty (1980)
- Bouchara na sopran, kwintet dęty, kwintet smyczkowy, perkusję i taśmę (1981)
- A Little Joke na chór (1981)
- Prologue pour un Marco Polo na sopran, alt, tenor, baryton, bas i zespół (1981)
- Samarkand na kwintet dęty i fortepian (1981)
- Wo bist du Licht! na mezzosopran, perkusję, smyczki i taśmę (1981)
- Et je reverrai cette ville etrange na zespół (1981)
- Trois Airs pour un opera imaginaire na sopran i zespół (1982)
- Glaubst du an die Unsterblichkeit der Seele na głosy, narratora, trzy syntezatory, dwie perkusje i elektronikę (1983, utwór nieukończony).
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Walaciński 2009 ↓, s. 303.
- ↑
Julian Anderson: Spectral music (Fr.: musique spectrale). [w:] Oxford Music Online. Grove Music Online [on-line]. 2001-01-20. [dostęp 2019-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-26)]. via Oxford University Press. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Bob Gilmore: Claude Vivier. [w:] Boosey & Hawkes [on-line]. [dostęp 2019-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-26)]. (ang.).
- ↑ a b c d e Jaco Mijnheer: Vivier, Claude. [w:] Oxford Music Online. Grove Music Online [on-line]. 2001-01-20. [dostęp 2019-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-26)]. via Oxford University Press. (ang.).
- ↑ a b Jeffery Vacante. Claude Vivier: A Composer's Life. „Canadian Journal of History”. Vol. 51, No. 2, 2016. via Questia. [dostęp 2019-12-26]. [zarchiwizowane z adresu 2019-12-26]. (ang.).
- ↑ a b c Alfred Hickling: Soul's rebirth. [w:] The Guardian [on-line]. 2008-02-22. [dostęp 2019-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-18)]. (ang.).
- ↑ Mijnheer 2004 ↓.
Bibliografia
edytuj- Adam Walaciński: Vivier Claude. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 11: T–V część biograficzna. Kraków: PWM, 2009, s. 303. ISBN 978-83-224-0905-3. (pol.).
- Jaco Mijnheer: Vivier, Claude. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. V. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Claude Vivier w bazie AllMusic (ang.)
- Dyskografia Claude'a Viviera w bazie MusicBrainz (ang.)
- Claude Vivier w bazie IMDb (ang.)