Cyrk Braci Staniewskich w Warszawie
Cyrk Braci Staniewskich – cyrk i murowany budynek cyrku, który znajdował się przy ulicy Ordynackiej 1 róg ulicy Okólnik 2 w Warszawie. Funkcjonował od 1883 do 1939, kiedy został zniszczony w wyniku niemieckiego bombardowania miasta we wrześniu 1939 roku.
 Budynek Cyrku Braci Staniewskich | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Ordynacka 1 róg ul. Okólnik 2 |
| Inwestor |
Teodor Ciniselli |
| Ukończenie budowy |
1883 |
| Zniszczono |
1939 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′08,354″N 21°01′20,172″E/52,235654 21,022270
| |
Historia
edytujW 1883 Teodor Ciniselli, do rodziny którego należała sieć cyrków, zbudował w Warszawie na rogu Ordynackiej i Okólnik czteropiętrowy gmach mieszczący największą aż do II wojny światowej halę widowiskową w Warszawie. Był to budynek pierwszego stałego cyrku w mieście[1][2]. Murowany neorenesansowy gmach projektu Wincentego Rakiewicza spełniał światowe standardy, a jego widownia mogła pomieścić ok. 3000 widzów. Koszty jego budowy wynosiły 180 tysięcy rubli. Arena miała też specjalną konstrukcję, dzięki której można ją było wypełnić wodą[3][4]. Uroczyste otwarcie obiektu nastąpiło 6 maja 1883.
Za czasów zaboru rosyjskiego siedziba cyrku gościła również wystawy (m.in. wyrobów metalowych w 1895), a w późniejszym okresie odbywały się dodatkowo walki na arenie; w tym walki zapaśnicze, wprowadzone przez braci Staniewskich. Dużą popularnością cieszyły się starcia polskich zapaśników z rosyjskimi[3]. Występował tam też zapaśnik o pseudonimie „Czarna Maska”. Organizatorzy obiecywali, że atleta zdejmie maskę, jeśli przegra walkę, i w ten sposób przyciągali widzów. Tożsamości zapaśnika nigdy nie odkryto[5].
W 1929, z powodu bankructwa, cyrk został przejęty przez braci Staniewskich. Przyciągał tłumy głównie z robotniczego Powiśla i Starego Miasta, ale także bardziej zamożną publiczność z Alej Ujazdowskich i Mokotowa[5].
Pokazy cyrkowe zostały upamiętnione w piosence „Cyrk na Ordynackiej”[6], ze słowami Henryka Kotarskiego i muzyką Stefana Rembowskiego[7].
Budynek został częściowo spalony podczas bombardowania Warszawy we wrześniu 1939[8]. Cyrk wznowił działalność w czerwcu 1940 na placyku u zbiegu ulic Kruczej i Mokotowskiej[9]. We wrześniu 1943 przeniósł się na ul. Ząbkowską[10].
Gmach cyrku został zbombardowany przez Luftwaffe podczas powstania warszawskiego, 6 września 1944 roku, zabijając i raniąc wiele chroniących się tam osób[11].
Ruiny budynku rozebrano po wojnie[8]. W latach 1960–1966 wybudowano w tym miejscu siedzibę Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej[12].
Przypisy
edytuj- ↑ Ilustrowany przewodnik po Warszawie wraz z treściwym opisem okolic miasta (wydanie I na podstawie wydania z 1893 roku). Warszawa: Wydawnictwo Ciekawe Miejsca.net, 2012, s. 233. ISBN 978-83-928349-8-4.
- ↑ Jacek Wołowski: Moja Warszawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 195. ISBN 83-01-00062-7.
- ↑ a b Warszawski Madison Square Garden [online], tvnwarszawa.tvn24.pl, 25 listopada 2010 [dostęp 2019-02-24] (pol.).
- ↑ Adam Bielawski: Adam Bielawski „Mały”. 1944.pl.
- ↑ a b Paweł Smoleński, Zbyszko Cyganiewicz - galicyjski zapaśnik, który podbił świat. Przed wojną był najbogatszym polskim sportowcem [online], wyborcza.pl, 31 lipca 2017 [dostęp 2019-02-24] (pol.).
- ↑ Władysław Pytlasiński – rzeźnik, zapaśnik, aktor, [w:] Jerzy Chociłowski, Talia niezwykłych postaci II RP : sławne, niezwykłe, popularne, Wydanie I, Warszawa, ISBN 978-83-64185-09-0, OCLC 878481983.
- ↑ Cyrk na Ordynackiej [online], bibliotekapiosenki.pl [dostęp 2018-01-20] (pol.).
- ↑ a b Jerzy S. Majewski: Warszawa nieodbudowana. Metropolia belle époque. Warszawa: VEDA, 2003, s. 70. ISBN 83-85584-82-X.
- ↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 334. ISBN 978-83-07-03239-9.
- ↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 335. ISBN 978-83-07-03239-9.
- ↑ Włodzimierz Rosłoniec: Grupa „Krybar” Powiśle 1944. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1989, s. 189. ISBN 83-211-1037-1.
- ↑ Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie. culture.pl, styczeń 2002, aktualizacja marzec 2016. [dostęp 2017-02-06]. (pol.).