Deklaracja z Ałma Aty
Deklaracja z Ałma Aty przyjęta na Światowym Zgromadzeniu Zdrowia (które odbyło się w Ałmaty 6–12 września 1978 r.) stwierdza, że jedynym systemem, który może doprowadzić do realizacji idei „zdrowie dla wszystkich” (ang. Health For All, HFA) jest podstawowa opieka zdrowotna (ang. Primary Health Care, PHC)[1].
Deklaracja
edytujDeklaracja składa się z dziesięciu punktów i jest niewiążąca dla krajów członkowskich[2]. Zgodnie z nią realizacja idei „zdrowie dla wszystkich” powinna być oparta na trzech filarach: profilaktyki zdrowotnej, eliminowania lub ograniczenia czynników chorobotwórczych oraz podstawowej opieki zdrowotnej[3]. Podstawowa opieka zdrowotna zostaje określona jako preferowana podstawa krajowych systemów opieki zdrowotnej, zostaje zmieniony paradygmat opieki zdrowotnej z modelu planowania medycznego na model społeczny, w którym w tworzeniu systemu zapewniającego powszechny dostęp do opieki zdrowotnej powinny mieć udział miejscowe niepubliczne placówki oraz lokalne społeczności[4][5]. Zgodnie z nią podstawowa opieka zdrowotna powinna być oparta na wiedzy i jej koszt powinien być akceptowalny zarówno dla lokalnej społeczności jak i administracji państwowej[1].
Praktyczne wdrożenie
edytujDeklaracja nie została w pełni wdrożona w żadnym systemie opieki zdrowotnej[6]. Podstawowym problemem w krajach rozwiniętych jest nadmierna specjalizacja, natomiast w krajach rozwijających się dominacja sponsorowanych programów skierowanych na leczenie ściśle określonych schorzeń, natomiast we wszystkich systemach nieprawidłowa alokacja środków, skierowanych przede wszystkim na leczenie, bez uwzględnienia działań profilaktycznych[6]. Wprowadzenie przez UNICEF opracowanej w Fundacji Rockefellera koncepcji selektywnej podstawowej opieki zdrowotnej skierowanej na łatwo osiągalne cele o niskim koszcie w sposób istotny ograniczyło deklarację z Ałma Aty w wąsko wyspecjalizowany i apolityczny pakiet skierowany wyłącznie na ratowanie dzieci[7]. Niedostępność zarówno geograficzna jak i finansowa, ograniczone zasoby, okresowa niedostępność leków oraz niewystarczające zasoby ludzkie i sprzętowe doprowadziły do sytuacji, że w XXI wieku możemy obserwować w wielu krajach regres podstawowych usług opiekuńczych[8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Zbigniew Pawłowski, Światowa Organizacja Zdrowia i opieka medyczna sprawowana przez instytucje religijne w 30 lat po deklaracji w Ałma Ata, „Annales Missiologicae Posnanienses”, 2010 (17), 2010, s. 566-575, DOI: 10.14746/amp.2010.17.02.
- ↑ Primary health care: 30 years since Alma-Ata, Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci [dostęp 2018-08-31] [zarchiwizowane z adresu 2009-04-04] (ang.).
- ↑ Maria Danuta Głowacka, Joanna Zdanowska, Zdrowie publiczne w Polsce, Warszawa: Wolters Kluwer, 2013, s. 26, ISBN 978-83-264-5483-7.
- ↑ Agnieszka Bem, Podstawowa opieka zdrowotna – rola w systemie ochrony zdrowia, mechanizmy wynagradzania świadczeniodawców, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” (158), 2011, s. 566-575.
- ↑ Stephanie M. Topp, Seye Abimbola, Call for papers—the Alma Ata Declaration at 40: reflections on primary healthcare in a new era, „BMJ Glob Health”, 3 (2), e000791, DOI: 10.1136/bmjgh-2018-000791, PMCID: PMC5873534 (ang.).
- ↑ a b Marek Stankiewicz, Podstawowa opieka zdrowotna - Teraz bardziej niż kiedykolwiek, „Gazeta Lekarska” (2009/01), s. 18-19 [dostęp 2018-08-31] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-22].
- ↑
Anne-Emanuelle Birn. Back to Alma-Ata, From 1978 to 2018 and Beyond.. „Am J Public Health”. 108 (9), s. 1153-1155, 2018. DOI: 10.2105/AJPH.2018.304625. PMID: 30088985. (ang.).
- ↑ S. Gillam. Is the declaration of Alma Ata still relevant to primary health care?. „BMJ”. 336 (7643), s. 536-8, 2008. DOI: 10.1136/bmj.39469.432118.AD. PMID: 18325964. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Oficjalny tekst deklaracji z Ałma Aty na stronach Światowej Organizacji Zdrowia [online] (ang. • niem. • fr. • ros.).
- Polskie tłumaczenie tekstu deklaracji z Ałma Aty, „Lider”, s. 15.