Diduch
Diduch (dosł. dziad), okłót – w tradycji wschodniosłowiańskiej i góralskiej pierwszy skoszony podczas żniw snop pszenicy i owsa lub niemłóconego żyta, ustawiany kłosem do góry w kącie izby na Szczodre Gody, a obecnie na Boże Narodzenie. Uważany był za wróżbę urodzaju w następnym roku i traktowany jako swego rodzaju talizman przeciw złym mocom[1].
Trzymano go w domu do Trzech Króli[2], a następnie rytualnie palono. W niektórych tradycjach (por. informacje w artykule Święto Godowe) trzymano go do wiosny, młócono i z jego ziaren dokonywano pierwszego wiosennego zasiewu.
Na Lubelszczyźnie zwany też królem. Na południu Małopolski w Gorcach i okolicy zwany w gwarze Białych Górali łokótem (staropolski okłót/okłot).
Zwyczaj ustawiania snopa w chacie na Święto Godowe wywodzi się jeszcze z czasów przedchrześcijańskich[3] i związany był z kultem przodków. Symbolizował ducha opiekuńczego domu. Został zaadaptowany przez chrześcijaństwo na terenie Ukrainy jako zwyczaj bożonarodzeniowy.
Przypisy
edytuj- ↑ Stanisław Wasylewski, Życie polskie w XIX wieku, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1962, s. 387.
- ↑ „Lud. Organ Towarzystwa Ludoznawczego we Lwowie”. tom VIII, s. 371, 1902.
- ↑ Jerzy Strzelczyk: Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian. Poznań: Rebis, 2007, s. 93. ISBN 978-83-7301-973-7.
Bibliografia
edytuj- Danuta Benedyktowicz, Zbigniew Benedyktowicz: Dom w tradycji ludowej. Wrocław: Wiedza o Kulturze, 1992. ISBN 978-83-7044-038-1.