Digoksyna

Digoksyna
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	4-[(3S,5R,8R,9S,10S,12R,13S,14S)-3-[(2S,4S,5R,6R)-5-[(2S,4S,5R,6R)-5-[(2S,4S,5R,6R)-45-dihydroksy-6-metylo-oksan-2-ylo]oksy-4-hydroksy-6-metylo-oksan-2-ylo]oksy-4-hydroksy-6-metylo-oksan-2-ylo]oksy-12,14-dihydroksy-10,13-dimetylo-1,2,3,4,5,6,7,8,9,11,12,15,16,17-tetradekahydrocyklopenta[a]fenantren-17-ylo]-5H-furan-2-on
	Inne nazwy i oznaczenia
farm.	Digoxinum
inne	3β-[(2,6-dideoksy-β-D-rybo-heksopiranozylo-(1→4)-2,6-dideoksy-β-D-rybo-heksopiranozylo-(1→4)-2,6-dideoksy-β-D-rybo-heksopiranozylo)oksy]-12β,14-dihydroksy-5β-kard-20(22)-enolid
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C41H64O14
Masa molowa	780,94 g/mol
Wygląd	biały lub prawie biały proszek lub bezbarwne kryształy
	Identyfikacja
Numer CAS	20830-75-5
PubChem	2724385
DrugBank	DB00390
SMILES
	CC1C(C(CC(O1)OC2C(OC(CC2O)OC3C(OC(CC3O)OC4CCC5(C(C4)CCC6C5CC(C7(C6(CCC7C8=CC(=O)OC8)O)C)O)C)C)C)O)O
InChI
	InChI=1S/C41H64O14/c1-19-36(47)28(42)15-34(50-19)54-38-21(3)52-35(17-30(38)44)55-37-20(2)51-33(16-29(37)43)53-24-8-10-39(4)23(13-24)6-7-26-27(39)14-31(45)40(5)25(9-11-41(26,40)48)22-12-32(46)49-18-22/h12,19-21,23-31,33-38,42-45,47-48H,6-11,13-18H2,1-5H3/t19-,20-,21-,23-,24+,25-,26-,27+,28+,29+,30+,31-,33+,34+,35+,36-,37-,38-,39+,40+,41+/m1/s1
	InChIKey
	LTMHDMANZUZIPE-PUGKRICDSA-N
Właściwości
	Rozpuszczalność w wodzie
	64,8 mg/l
	w innych rozpuszczalnikach
	etanol: trudno
Temperatura topnienia	248–250 °C
logP	1,26
Skręcalność właściwa [α]D	+13,9 do +15,9
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Niebezpieczeństwo
Zwroty H	H300, H330
Zwroty P	P260, P264, P284, P301+P310, P310
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
	Toksyczny; (T)
Zwroty R	R23/25
Zwroty S	S45, S36/37/39, S22
Numer RTECS	IH6125000
Dawka śmiertelna	LD50 2,24 μg/kg (żaba, podskórnie)
	Podobne związki
Podobne związki	digitoksyna
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	C01 AA05
Stosowanie w ciąży	kategoria C
Farmakokinetyka
Działanie	przeciwarytmicze, kardiotoniczne
Procent wchłaniania	60–100% (doustnie)
Okres półtrwania	3,5–5 dni
Wiązanie z białkami; osocza i tkanek	25%
Metabolizm	wątrobowy
Wydalanie	70% z moczem, 30% z kałem
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	doustnie, dożylnie, domięśniowo
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Digoksyna (łac. Digoxinum) – organiczny związek chemiczny z grupy glikozydów, uzyskiwany z naparstnicy wełnistej (łac. Digitalis lanata), stosowany w medycynie głównie do leczenia niewydolności serca i migotania przedsionków z szybką akcją komór. Zwiększa siłę i pobudliwość mięśnia sercowego oraz powoduje zwolnienie przewodnictwa w węźle przedsionkowo-komorowym i zmniejszenie częstości akcji serca. Jej działanie jest ograniczone licznymi efektami ubocznymi, głównie w postaci zaburzeń rytmu serca. Lek posiada wąski margines terapeutyczny (rozpiętość pomiędzy dawką terapeutyczną a dawką toksyczną), jego działanie jest też silnie uzależnione od stężenia jonów potasu i wapnia w surowicy. Zsyntetyzowanie nowych leków skutecznych w niewydolności serca (np. antagonistów receptora angiotensyny II, inhibitorów konwertazy angiotensyny, beta-blokerów, spironolaktonu) spowodowało, iż obecnie digoksyna odgrywa w lecznictwie dużo mniejszą rolę niż przed laty.

Mechanizm działania

Mechanizm działania digoksyny polega na blokowaniu ATP-azy Na⁺-K⁺ zlokalizowanej w błonie cytoplazmatycznej kardiomiocytów. Powoduje to zwiększenie stężenia jonów sodowych wewnątrz komórki, co z kolei hamuje działanie wymiennika sodowo-wapniowego i w efekcie uniemożliwia wypompowanie wapnia z wnętrza komórki, czego następstwem jest zwiększenie wewnątrzkomórkowego poziomu wapnia. Zwiększa przez to siłę i szybkość skracania się włókien mięśniowych (działanie inotropowe dodatnie). Digoksyna działa również batmotropowo dodatnio, czyli pobudza pobudliwość mięśnia sercowego (poprzez zmiany gradientu potasowego po obu stronach błony komórkowej).

Digoksyna wykazuje również działanie chronotropowe ujemne oraz dromotropowe ujemne – zwolnienie akcji serca i przewodzenia w węźle przedsionkowo-komorowym poprzez aktywację układu parasympatycznego a także bezpośredni wpływ hamujący na komórki węzła. Wywiera też hamujący wpływ na układ sympatyczny.

Oprócz działania na komórki mięśnia sercowego digoksyna wykazuje również wpływ na kanaliki nerkowe. Poprzez hamowanie pompy sodowej wtórnie zmniejsza wydzielanie reniny, nasilając przez to efekt natriuretyczny (czyli zwiększający wydalanie jonów sodowych z moczem) i, poprzez następcze zmniejszone wytwarzanie angiotensyny, rozszerzenie naczyń.

Wskazania

zaawansowana skurczowa, zastoinowa, przewlekła niewydolność serca
migotanie lub trzepotanie przedsionków połączone z szybką akcją komór^[4]
napadowe częstoskurcze nadkomorowe
wady zastawkowe przebiegające z niewydolnością serca
kardiomiopatia niedokrwienna
niewydolność serca u dzieci (jest lekiem pierwszego rzutu)

Przeciwwskazania

Bezwzględne:

nadwrażliwość na lek
prawdopodobieństwo przedawkowania
zespół chorego węzła zatokowo-przedsionkowego
bradykardia zatokowa
blok przedsionkowo-komorowy II i III stopnia
częstoskurcz komorowy
migotanie komór
zespół Wolffa-Parkinsona-White'a
hipokaliemia
hiperkalcemia
kardiomiopatia przerostowa ze zwężeniem drogi odpływu
tętniak aorty
choroba beri-beri
zaciskające zapalenie osierdzia
guzy przedsionków
nadciśnienie tętnicze
zatrucie glikozydami naparstnicy
planowana kardiowersja elektryczna w ciągu najbliższych 1–2 dni

Względne:

krążenie hiperkinetyczne
przewlekłe serce płucne
migotanie przedsionków bez cech niewydolności
przewlekłe schorzenia układu oddechowego
obrzęk śluzowaty
ostra hipoksemia
niedokrwistość
ostra faza zawału serca
podczas stosowania antagonistów wapnia, beta-blokerów, amiodaronu, chinidyny
zapalenie mięśnia sercowego o ciężkim przebiegu
zaburzenia wydalania digoksyny
niedoczynność tarczycy

Interakcje lekowe

Leki hamujące perystaltykę mogą nasilać wchłanianie digoksyny.
Leki zobojętniające, kaolin, neomycyna, cholestyramina, sulfasalazyna, węgiel aktywowany, pektyny, cytostatyki, metoklopramid hamują działania digoksyny.
Leki zmniejszające stężenie potasu w surowicy nasilają arytmogenne działanie glikozydów naparstnicy.
Preparaty wapnia nasilają arytmogenne działanie glikozydów naparstnicy.
Beta-adrenolityki oraz antagonisty wapnia mogą prowadzić do nadmiernego zwolnienia akcji serca i zaburzeń przewodnictwa.
Sympatykomimetyki (np. adrenalina, orcyprenalina, salbutamol) pobudzają węzeł przedsionkowo-komorowy i mogą zwiększać ryzyko wystąpienia zaburzeń rytmu.
Hormony przytarczyc i ich syntetyczne analogi, duże dawki witaminy D₃ mogą zwiększać działanie digoksyny.
Zwiększenie stężenia digoksyny we krwi powodują: werapamil, flekainid, antagonisty wapnia, inhibitory ACE, antybiotyki (tetracykliny, erytromycyna), spironolakton, chinidyna, propafenon, amiodaron, itrakonazol, indometacyna.

Działania niepożądane

zaburzenia rytmu serca:
- blok przedsionkowo-komorowy
- dodatkowe skurcze komorowe
- częstoskurcz komorowy
- trzepotanie i migotanie komór
- bradykardia
zaburzenia żołądkowo-jelitowe:
- nudności, wymioty
- bóle brzucha
- brak łaknienia
bóle i zawroty głowy
omdlenia
bezsenność
zaburzenia widzenia
zaburzenia psychiczne, depresja
drgawki

Rzadko:

zmiany skórne
eozynofilia
ginekomastia

Objawy niepożądane ujawniają się przy stężeniu leku we krwi powyżej 1,0 n g/ml. Ryzyko nagłej śmierci sercowej jest szczególnie duże przy stężeniu przekraczającym 2,0 ng/ml.

Objawy przedawkowania digoksyny

zaburzenia żołądkowo-jelitowe
zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego
zaburzenia widzenia – widzenie kolorowe
zaburzenia rytmu serca
zmiany w EKG
- miseczkowate obniżenie odcinka ST
- spłaszczenie lub odwrócenie załamka T
- skrócenie czasu trwania odstępu QT
- wydłużenie czasu trwania odstępu PQ
- zaburzenia rytmu z bradykardią lub tachykardią

Leczenie przedawkowania digoksyny

odstawienie leku
dożylne podawanie potasu – do poziomu górnej granicy normy
atropina – przy zaburzeniach przewodzenia (przy nieskuteczności: czasowa elektrostymulacja serca)
lidokaina, fenytoina, β-blokery, siarczan magnezu – przy tachyarytmiach komorowych
fenytoina – przy tachyarytmiach nadkomorowych
fragmenty Fab przeciwciał wiążących digoksynę
przy nieskuteczności leczenia przedawkowania: kardiowersja elektryczna

Dawkowanie

Według zaleceń lekarza.

Preparaty

Digoxin

Przypisy

↑ ^a ^b Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0 .
↑ ^a ^b Digoxin, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2012-07-28] (ang.).
↑ Digoxin, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00390 (ang.).
↑ Naqash J.N.J. Sethi Naqash J.N.J. i inni, Digoxin for atrial fibrillation and atrial flutter: A systematic review with meta-analysis and trial sequential analysis of randomised clinical trials, „PLoS One”, 13(3):e0193924, 2018, DOI: 10.1371/journal.pone.0193924 .

Bibliografia

Indeks leków Medycyny Praktycznej 2006. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2006, s. 176-177. ISBN 83-7430-060-4.
Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniewski. Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. IWZZ Warszawa, 1987 r.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[FP8-1] Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0 .

[CID-2] Digoxin, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2012-07-28] (ang.).

[DB-3] Digoxin, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00390 (ang.).

[digox-4] Naqash J.N.J. Sethi Naqash J.N.J. i inni, Digoxin for atrial fibrillation and atrial flutter: A systematic review with meta-analysis and trial sequential analysis of randomised clinical trials, „PLoS One”, 13(3):e0193924, 2018, DOI: 10.1371/journal.pone.0193924 .

[1]

[2]

[3]

[4]