Dniestr

Dniestr
	; Dniestr koło Twierdzy Chocimskiej
Kontynent	Europa
Państwo	Ukraina; Mołdawia
	Rzeka
Długość	1362 km
Powierzchnia zlewni	68 627 km²
Średni przepływ	310 m³/s
	Źródło
Miejsce	Ukraina, niedaleko Drohobycza, w pobliżu granicy z Polską
Współrzędne	49°10′31,8″N 22°53′17,9″E/49,175500 22,888300
	Ujście
Recypient	Morze Czarne
Miejsce	Ujście limanowe do Limanu Dniestrowskiego
Współrzędne	46°18′14,8″N 30°16′25,0″E/46,304100 30,273600
	Mapa
	; Dorzecze Dniestru
	Położenie na mapie Ukrainy źródło ujście
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Dniestr (ukr. Дністер, Dnister, rum. Nistru, w starożytności gr. Tyras lub Nester) – rzeka płynąca przez Ukrainę i Mołdawię (a w praktyce będąc granicą mołdawsko-naddniestrzańską). Rzeka należy do zlewiska Morza Czarnego. Długość – 1362 km, powierzchnia zlewni – ok. 68 tys. km².

Historia nazwy

W okresie starożytnym rzeka nazywana była po stgr. Τύρης lub Τύρας, w łac. Tyras, z kultury regionu irańskiego. W epoce bizantyńskiej zaczęto używać stgr. Δάvαστρις i łac. Danăster, po słowiańsku *Dunestru, a następnie w ukr. Дністер, w pol. Dniestr, w ros. Днестр, zaś w rum. Nistru^[1].

Przebieg

Główne źródła Dniestru leżą w Karpatach Wschodnich, około 3 km na południe od ukraińskiej wsi Rozłucz, pod kulminacją Czontyjówki (913 m n.p.m.). W górnym biegu ma charakter rzeki górskiej, potem płynie Wyżyną Wołyńsko-Podolską głęboko wciętym jarem z licznymi bystrzami (porohami). W dolnym biegu płynie przez Nizinę Czarnomorską. Uchodzi do Morza Czarnego w limanie Dniestru o szerokości 9 km i długości 32 km.

Na rzece – w okolicy miasta Nowodniestrowsk – zlokalizowana jest Dniestrzańska Elektrownia Wodna. Nieopodal miasta Dubosary znajduje się natomiast mniejsza elektrownia i zbiornik wodny.

Katastrofa ekologiczna

We wrześniu 1983 roku doszło do awarii tamy, separującej od rzeki zbiornik na odpady z fabryki w Stebniku, produkującej nawóz na bazie siarczanu potasu. Do rzeki dostało się około 4,5 miliona m³ tej soli, która nie rozpuściwszy się w wodzie osiadała na dnie i przemieszczała się w dół biegu rzeki. Zanieczyszczenie zatrzymało się na tamie Nowo-Dniestrowskiej, gdzie zakumulowało się ponad milion m³ substancji. Na odcinku Dniestru przekraczającym 500 kilometrów substancje trujące zabiły całą biosferę rzeki, jak również zwierzęta hodowlane i ptaki, które piły zatrutą wodę. Katastrofa bezpośrednio nie doprowadziła do śmierci ludzi. Pod zarzutem niedopatrzenia aresztowano ośmiu pracowników fabryki. Sąd uniewinnił ich jednak, a za przyczynę katastrofy uznano skomplikowaną strukturę geologiczną terenu. Autorzy pracy An Enviromental History of Russia nazwali to wydarzenie jedną z największych katastrof ekologicznych w ZSRR^[2].

Dopływy Dniestru^[3]

Lewobrzeżne

Prawobrzeżne

Miasta nad Dniestrem

Ważniejsze miasta leżące nad Dniestrem:

Obszary chronione

Unguri-Holoșnița

Zobacz też

Rzeki Europy

Przypisy

↑ Dnestr (Enciclopedia on line). treccani.it. [dostęp 2023-07-03]. (wł.).
↑ PaulP. Josephson PaulP. i inni, An Enviromental History of Russia, Cambridge 2013, s. 202 (ang.).
↑ TeofilT. Tomicki TeofilT., Słowiańskie rzeki w Europie : przyczynek do starożytności słowiańskich, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1925, s. 64 [dostęp 2023-07-04] .

Linki zewnętrzne

Dniestrzańskie reminiscencje. geocities.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-21)].
Dniestr, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 51 .
Archiwalne zdjęcia i publikacje o rzece w bibliotece Polona
Dniestr – sentymentalna podróż kajakiem do krainy rodziców

[1] Dnestr (Enciclopedia on line). treccani.it. [dostęp 2023-07-03]. (wł.).

[2] PaulP. Josephson PaulP. i inni, An Enviromental History of Russia, Cambridge 2013, s. 202 (ang.).

[3] TeofilT. Tomicki TeofilT., Słowiańskie rzeki w Europie : przyczynek do starożytności słowiańskich, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1925, s. 64 [dostęp 2023-07-04] .

[1]

[2]

[3]