Dogmatyka prawa

Dogmatyka prawa – dział nauk prawnych, zajmujący się badaniem prawa obowiązującego, w takiej postaci, w jakiej zostało ono ustanowione przez ustawodawcę. Mianem tym określa się zarówno działalność badawczą osób zajmujących się prawem (aspekt pragmatyczny), jak i wytwory (publikacje i zespół twierdzeń na temat prawa) tych działań (aspekt apragmatyczny).

Zadania dogmatyki prawa

Głównymi zadaniami dogmatyki prawa są:

• opis i systematyzacja norm prawnych,
• wskazywanie, które normy są obowiązujące,
• wykładnia prawa,
• ustalanie i definiowanie pojęć,
• analiza praktyki stosowania prawa,
• wskazywanie postulowanych zmian w prawie (postulaty de lege ferenda).

W badaniu prawa dogmatyka posługuje się przede wszystkim metodą logiczno-językową.

Dogmatyka prawa a pozytywizm prawniczy

Na obecny kształt dogmatyki prawa największy wpływ miał pozytywizm prawniczy. Zakładał on m.in., że:

• przedmiotem badania może być tylko prawo pozytywne,
• prawo obowiązuje w sensie systemowym (tzn. o tym, czy dana norma obowiązuje decydują inne normy systemu),
• zakłada się, że system prawa jest zupełny i niesprzeczny (założenie o racjonalności prawodawcy),
• dogmatyka jest neutralna aksjologicznie,
• przedmiot i podmiot poznania są rozdzielone.

Obecnie wskazuje się jednak, że te założenia nie odpowiadają rzeczywistej praktyce badawczej. Przede wszystkim dogmatyka ma wpływ na obowiązujące prawo, poprzez jego interpretację, usuwanie sprzeczności i systematyzację, a także pełni doniosłą rolę w procesie wprowadzania zmian do prawa.

Działy dogmatyki prawa

Dogmatyka prawa dzieli się na dziedziny, odpowiadające szczegółowym naukom prawnym:

• konstytucjonalistyka,
• procesualistyka,
• karnistyka (penalistyka),
• cywilistyka,
• administratywistyka,
• internacjonalistyka.

Szerzej pojęta dogmatyka prawa zajmuje się również problematyką źródeł prawa oraz argumentacji prawniczej.