Edmund Małachowicz
Edmund Małachowicz (ur. 3 marca 1925 w Wilnie, zm. 3 lipca 2015[1] we Wrocławiu) – polski architekt i konserwator zabytków, laureat Honorowej Nagrody SARP (2001).
| Data i miejsce urodzenia |
3 marca 1925 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
3 lipca 2015 |
| Profesor nauk technicznych | |
| Specjalność: architektura i urbanistyka | |
| Alma Mater | |
| Profesura |
1978 |
| Polska Akademia Nauk | |
| Status |
członek korespondent |
| Funkcja Jednostka PAN |
Prezes (1999–2006) |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia |
Politechnika Wrocławska |
| Wydział | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujUczył się w Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Wilnie, jednak zmuszony był przerwać edukację wskutek wybuchu wojny w 1939 r. Wziął udział w walkach z Niemcami w ramach powstania Armii Krajowej w Wilnie, w efekcie czego po zajęciu miasta przez armię radziecką został uwięziony w sowieckim obozie w Miednikach Królewskich, a stamtąd przymusowo przewieziono go do Kaługi, gdzie pracował przy wyrębie lasu, formalnie jako żołnierz radzieckiego wojskowego pułku roboczego. Na początku 1946 r. powrócił do Polski i wraz z rodziną osiedlił się w Kluczborku, a po paru miesiącach we Wrocławiu, gdzie od 1947 r. uczęszczał do technikum budowlanego, zdając maturę w roku 1948[2].
Od 1948 Małachowicz studiował architekturę na Politechnice Wrocławskiej uzyskując w 1951 dyplom inżyniera, jednak z przyczyn politycznych nie dopuszczono go do kontynuacji studiów, dlatego studia magisterskie musiał odbyć w trybie zaocznym, kończąc je na macierzystej uczelni w 1958[3]. Tamże uzyskał doktorat w roku 1964 pod promotorstwem prof. Guerquina[4].
Był profesorem zwyczajnym, przewodniczącym wrocławskiego oddziału Polskiej Akademii Nauk. Małachowicz, znawca średniowiecznej architektury polskiej, prowadził prace rekonstrukcyjne i stworzył wiele teoretycznych rekonstrukcji obiektów. Był autorem kilkunastu publikacji książkowych opisujących zabytki Wrocławia i Wilna oraz prac teoretycznych z dziedziny konserwacji zabytków.
W latach 1965–1972 Małachowicz był miejskim konserwatorem zabytków we Wrocławiu[1]. Członek komitetu organizacyjnego Sympozjum Plastycznego Wrocław ’70[5].
Przyjaźnił się z Marianem Poźniakiem, malarzem, z którym razem wrócił z Syberii[1].
Główne prace
edytuj
- powojenna odbudowa kilku kościołów i innych zespołów zabytkowych
- kościół NMP na Piasku we Wrocławiu
- kościół bernardynów we Wrocławiu
- kościół św. Krzysztofa we Wrocławiu
- katedra św. Marii Magdaleny we Wrocławiu
- kościół św. Klary i św. Jadwigi we Wrocławiu z Mauzoleum Piastów Śląskich we Wrocławiu
- zabudowa północnej strony ul. Katedralnej we Wrocławiu
- prace restauracyjne w katedrze wrocławskiej, od 1969
- renowacja wnętrza kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu po pożarze
- rekonstrukcja lub projekt hełmów na wieżach kilkunastu kościołów, m.in.:
- kościoła św. Wojciecha we Wrocławiu
- katedry wrocławskiej, 1991
- katedry częstochowskiej, 1997
- kościoła św. Henryka na ulicy Glinianej we Wrocławiu, 2003
- powojenny projekt adaptacji ruin Pałacu Hatzfeldów we Wrocławiu[6]
Publikacje książkowe
edytuj- Stare Miasto we Wrocławiu. Zniszczenie - odbudowa - program, Warszawa-Wrocław 1976
- Stare Miasto we Wrocławiu, 1985, ISBN 83-01-03996-5
- Wrocław na wyspach, 1992, ISBN 83-04-02834-4
- Cmentarz na Rossie w Wilnie, Ossolineum, Wrocław 1993, ISBN 83-04-04036-0
- Wrocławski zamek książęcy i kolegiata św. Krzyża na Ostrowie, 1994, ISBN 83-7085-012-X
- Książęce rezydencje, fundacje i mauzolea w lewobrzeżnym Wrocławiu, 1994, ISBN 83-7085-078-2
- Wilno. Dzieje. architektura, cmentarze, 1996, ISBN 83-7085-182-7
- Najnowszy zarys dziejów najstarszego Wrocławia, 2000[7]
- Katedra wrocławska, dzieje i architektura, 2004, ISBN 83-917386-0-4
- Konserwacja i rewaloryzacja architektury w środowisku kulturowym, wyd. IV popr. i uzup., 2007, ISBN 978-83-7493-307-0 (tytuły wcześniejszych wydań: Ochrona środowiska kulturowego oraz Konserwacja i rewaloryzacja architektury w zespołach i krajobrazie)
Nagrody
edytuj1985: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za wybitne osiągnięcia w dziedzinie ochrony Wrocławia i Śląska[8]
Upamiętnienie
edytujTwórczości Edmunda Małachowicza poświęcona jest książka Elżbiety Grodzkiej „Profesor Edmund Małachowicz. Architekt i konserwator. Autentyczność i wiarygodność zabytku architektury” wydanej w roku 2020 przez Oficynę Wydawniczą Politechniki Wrocławskiej.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Agata Saraczyńska: Zmarł Edmund Małachowicz. Był twórcą wrocławskiego gotyku. wroclaw.wyborcza.pl, 2015-07-07. [dostęp 2022-08-08].
- ↑ Grodzka 2020 ↓, s. 11–13.
- ↑ Grodzka 2020 ↓, s. 14–16.
- ↑ Grodzka 2020 ↓, s. 17.
- ↑ Sympozjum Plastyczne (1970, Wrocław)., Sympozjum Plastyczne Wrocław '70, Zjednoczone Przedsiębiorstwa Rozrywkowe. Ośrodek Teatru Otwartego "Kalambur", 1983, s. 177, OCLC 830242745 [dostęp 2020-07-18].
- ↑ Pałac Hatzfeldtów - polska-org.pl [online], polska-org.pl [dostęp 2021-11-28].
- ↑ Encyklopedia Wrocławia. Jan Harasimowicz (red.). Wyd. III. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, s. 513. ISBN 83-7384-561-5.
- ↑ Nagrody Ministra Kultury i Sztuki w 1985 roku, „Wiadomości Konserwatorskie” (1), 1985, s. 1.
Bibliografia
edytuj- Elżbieta Grodzka: Profesor Edmund Małachowicz. Architekt i konserwator. Autentyczność i wiarygodność zabytku architektury. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2020. ISBN 978-83-7493-115-1.
Linki zewnętrzne
edytuj- Prof. zw. dr hab. in Edmund Małachowicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2013-01-29].
- Biogram na stronie Polskiej Akademii Nauk
- prof. dr hab. inż. arch. Edmund Małachowicz. [w:] In memoriam. Pamięci architektów polskich [on-line]. [dostęp 2018-03-03]. (pol.).