Emomali Rahmon
Emomali Rahmon (tadż. Эмомалӣ Раҳмон, do 2007 Emomali Szarifowicz Rahmonow[a], Эмомалӣ Шарифович Раҳмонов; ur. 5 października 1952 w Dangarze) – tadżycki polityk, w latach 1992–1994 przewodniczący Rady Najwyższej Tadżykistanu (tymczasowa głowa państwa), od 1994 prezydent Tadżykistanu.
 Emomali Rahmon (2021) | |
| Data i miejsce urodzenia |
5 października 1952 |
|---|---|
| 2. Prezydent Tadżykistanu | |
| Okres |
od 20 listopada 1992[1] |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik |
Akbarszo Iskandarow (p.o.) |
| |
| Odznaczenia | |
             
| |
Kariera polityczna
edytujStudiował na wydziale ekonomicznym Tadżyckiego Uniwersytetu Państwowego, gdzie otrzymał dyplom w 1982 roku[2]. W 1990 roku został wybrany do Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Tadżyckiej SRR. W listopadzie 1992 roku, objął stanowisko przewodniczącego Rady Najwyższej Tadżykistanu.
Prezydent Tadżykistanu
edytuj6 listopada 1994 Rahmonow został wybrany prezydentem, natomiast zaprzysiężony 16 listopada tego samego roku. We wczesnym okresie władzy walczył z islamistycznymi, zbrojnymi ruchami opozycyjnymi wspieranymi przez zagranicznych dżihadystów, w tym; Al-Kaidę[3], Islamską Republikę Afganistanu, talibów[4], a także uzbeckich islamistów. Opozycja na czele z Islamską Partią Tadżykistanu domagała się utworzenia w Tadżykistanie państwa islamskiego, a następnie jego przemianę w kalifat rozciągnięty na całą Azję Środkową[5]. Wojna zakończyła się zwycięstwem sił rządowych i podpisaniem porozumienia pokojowego w 1997 roku.
Dzięki zmianom w konstytucji, w wyborach z 6 listopada 1999 mógł zostać wybrany ponownie na siedmioletnią kadencję na stanowisku. Według źródeł oficjalnych głosowało wówczas na niego w wyborach powszechnych 97% wyborców, choć zagraniczni obserwatorzy zgłaszali liczne zastrzeżenia i podawali przykłady łamania prawa wyborczego. W 2003 roku Rahmonow wygrał referendum, dzięki któremu mógł pozostać u władzy na następne kadencje po upływie mandatu. Opozycja jednak zarzucała mu, iż referendum zostało sfałszowane. 6 listopada 2006 po raz kolejny został wybrany na stanowisko prezydenta, uzyskując ponad 76% głosów. Również te wybory były krytykowane przez międzynarodowych obserwatorów jako niespełniające demokratycznych wymogów.
W kwietniu 2007 roku Rahmonow zmienił[6] swoje nazwisko na „Rahmon”[b]. Prezydent odrzucił rosyjską końcówkę -ow i otczestwo, namawiając pozostałych Tadżyków do pójścia w jego ślady. Początkowo oficjalna prezydencka strona internetowa zapisywała nazwisko w formie Эмомалии Раҳмон (Emomalii Rahmon)[7].
6 listopada 2013 Rahmon po raz kolejny wygrał wybory prezydenckie. Z wynikiem 83,92% głosów zapewnił sobie następną, 7-letnią kadencję na stanowisku. OBWE stwierdziła, iż „Nie było widocznej kampanii wyborczej innych kandydatów”. Frekwencja wyborcza wyniosła 86,6%[8].
Kryzys wewnętrzny w 2015 i następstwa
edytujPodczas swojej czwartej kadencji Rahmon zaczął zaostrzać swoją politykę antyterrorystyczną w obawie przed islamskim ekstremizmem związanym z działalnością Państwa Islamskiego. W maju 2015 roku prezydent skierował do parlamentu wniosek o likwidację możliwości nadawania arabskich imion nowo narodzonym Tadżykom[9]. Wkrótce później w kraju rozpoczęła się kampania na rzecz zakazu noszenia bród, charakterystycznych dla tadżyckich muzułmanów[10].
Na początku września 2015 roku wojska rządowe zdławiły w stolicy kraju – Duszanbe, antyrządową rewoltę inspirowaną według prezydenta przez lokalny odłam Państwa Islamskiego[11]. Do rozruchów doszło po tym, jak 28 sierpnia 2015 rząd zdelegalizował Islamską Partię Odrodzenia Tadżykistanu i zabronił jej jakiejkolwiek aktywności publicznej[12]. W strzelaninach mogło zginąć nawet 30 osób, tydzień później wojsko poinformowało o rozbiciu grupy bojowników, którzy mieli być odpowiedzialni za ataki. Na czele rebelii stał były wiceminister obrony i weteran wojny domowej z lat 1992–1997, generał Abdu Chalim Nazarzodah[13].
W procesie unormowania sytuacji w Tadżykistanie pomoc zaoferował rząd Rosji[14], zaniepokojenie sytuacją wyraził także prezydent Kazachstanu Nursułtan Nazarbajew[15].
W listopadzie 2015 roku Zgromadzenie Reprezentantów Tadżykistanu nadało Rahmonowi oficjalny tytuł „przywódcy narodu” oraz twórcy pokoju i jedności narodowej Tadżykistanu[16]. Miesiąc później wystąpiono z wnioskiem o nadanie prezydentowi i całej jego rodzinie dożywotniego immunitetu[17]. W lutym 2016 roku władze podjęły decyzję o rozpisaniu na dzień 22 maja 2016 referendum ogólnokrajowego mającego zawierać trzy pytania: o zniesieniu limitu kadencji prezydenckich, o obniżeniu wieku wymaganego do objęcia urzędu prezydenta z 35 do 30 lat oraz o zakazie istnienia organizacji politycznych o podłożu religijnym[18]. Głosowanie zostało przeprowadzone zgodnie z planem, zmiany w konstytucji poparło ponad 90% wyborców[19].
Tadżykistan znalazł się na 158 miejscu z 167 krajów objętych badaniem wskaźnika demokracji przez Economist Intelligence Unit w 2015 roku – ex aequo z Uzbekistanem[20]. Nasilające się prześladowania wobec podejrzanych o islamski ekstremizm oraz powszechne represje wobec przeciwników rządu Ludowo-Demokratycznej Partii Tadżykistanu naraziły władze kraju na krytykę międzynarodową[21][22]. Napięta sytuacja polityczna w Tadżykistanie przyczyniła się do nasilenia migracji mieszkańców tego kraju do państw Unii Europejskiej[23].
Życie prywatne
edytuj
Rahmon przeżył kilka wymierzonych w siebie zamachów, m.in. w kwietniu 1997 roku oraz w listopadzie 2001 roku[24].
Jest żonaty, ma dziewięcioro dzieci (w tym siedem córek)[25].
Odznaczenia
edytuj- Bohater Tadżykistanu (1999)
- Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (Ukraina, 2008)[26]
- Order „Za zasługi” I klasy (Ukraina, 2011)[27][28]
- Komandor Krzyża Wielkiego Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa, 2009)
- Order Złotego Orła (Kazachstan, 2023)[29]
- Order „Przyjaźń” I klasy (Kazachstan, 2002)[30]
- Order „Szlachetność” (Kazachstan, 2018)[31]
- Medal „10 lat Astany” (Kazachstan)
- Order Pakistanu (Pakistan)
- Order Heydəra Əliyeva (Azerbejdżan, 2012)[32]
- Order Republiki Serbskiej II klasy (Serbia, 2013)[33]
- Order Mubaraka Wielkiego (Kuwejt, 2013)
- Order Bitaraplyk (Turkmenistan, 2012)
- Order Aleksandra Newskiego (Rosja, 2017)[34]
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Do 16 listopada 1994 pełnił obowiązki głowy państwa jako przewodniczący Rady Najwyższej Tadżykistanu. W następstwie wyborów prezydenckich z 1994 roku, 16 listopada został zaprzysiężony na urząd prezydenta.
- ↑ Emomali Rahmon: Emomali Rahmon: Biography. Oficjalna strona prezydenta Tadżykistanu. [dostęp 2015-10-11]. (ang.).
- ↑ Inside Al Qaeda: global network of terror, by Rohan Gunaratna, s. 169.
- ↑ Lena Jonson Tajikistan in the New Central Asia: Geopolitics, Great Power Rivalry and s. 96. 2006. 978-1845112936.
- ↑ https://web.archive.org/web/20180715094412/http://www.understandingwar.org/tajikistan-and-afghanistan „hile the IMU still seeks to topple the Uzbek government, it now also wants to establish an Islamic Caliphate that spans Central Asia.”.
- ↑ Tajikistan president officially turns Rakhmon. itar-tass.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-05)]. – ITAR-TASS (ang.).
- ↑ Guzoriszi mufassal az dżarajoni safari rasmii Prezidenti Dżumhurii Todżikiston ba Amoroti Muttahidai Arab (tadż.).
- ↑ Zwycięstwo demokracji? Prezydent Tadżykistanu wygrał po raz czwarty newsweek.pl 2013-11-07. [dostęp 2013-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-11)].
- ↑ Tadżykistan zakaże muzułmańskich imion?, rp.pl, 2015-05-07.
- ↑ Uzbekistan i Tadżykistan walczą z brodami, wyborcza.pl, 2015-08-10.
- ↑ Bieda, walka z religią i opozycją. Prorosyjski prezydent może rozpętać nową wojnę, tvn24.pl, 2015-09-08.
- ↑ Tajikistan’s Islamic opposition party faces ban amid crackdown, Yahoo!, 2015-08-28.
- ↑ „Wśród zabitych jest generał Nazarzodah”. Obława na wiceministra zakończona, tvn24.pl, 2015-09-16.
- ↑ Russia’s Putin to offer help to crisis-hit Tajikistan on visit next week: Kremlin, Reuters, 2015-09-11.
- ↑ Nazarbaev, Putin ‘Concerned’ With Situation In Tajikistan, rferl.org, 2015-10-15.
- ↑ Tajik president and his family to get life-long legal immunity, theguardian.com, 2015-12-11.
- ↑ Tajikistan: Leader of the Nation Law Cements Autocratic Path, eurasianet.org, 2015-12-11.
- ↑ Tajiks to vote in ‘president-for-life’ referendum, Reuters, 2016-02-10.
- ↑ Tajikistan Votes in Favor of Allowing its President to Remain in Power for Life, wsj.com, 2016-05-23.
- ↑ Democracy Index 2015 Democracy in an age of anxiety, yabiladi.com.
- ↑ Uzbekistan i Tadżykistan gorsze od więzienia Bagram i Guantanamo, wyborcza.pl, 2016-02-19.
- ↑ Tadżykistan: wyroki dla 195 oskarżonych o zamach stanu, deon.pl, 2016-08-04.
- ↑ Zamiast Syryjczyków przyjeżdżają do nas uchodźcy z Tadżykistanu, Gazeta Prawna, 2016-07-12.
- ↑ Background on Emomali Rahmon [online], Carnegie Endowment for International Peace [dostęp 2016-11-24].
- ↑ Tajik President’s Son Marries Magnate’s Daughter [online], RadioFreeEurope/RadioLiberty [dostęp 2016-11-24].
- ↑ Указ Президента України № 1137/2008 від 3 грудня 2008 року «Про нагородження Е. Рахмона орденом князя Ярослава Мудрого» [online], zakon1.rada.gov.ua [dostęp 2019-06-28].
- ↑ Состоялась церемония вручения государственных наград Президентами Укр… [online], archive.is, 5 sierpnia 2012 [dostęp 2019-06-28].
- ↑ Указ Президента України № 1124/2011 від 15 грудня 2011 року «Про нагородження Е.Рахмона орденом „За заслуги“».
- ↑ Указ Президента Республики Казахстан от 2 мая 2023 года № 205 «О награждении орденом «Алтын Қыран» Рахмона Э.». Официальный сайт Президента Республики Казахстан. [dostęp 2023-06-27]. (ros.).
- ↑ Указ Президента Республики Казахстан от 4 октября 2002 года № 959 «О награждении орденом „Достык” I степени Рахмонова Э. Ш.».
- ↑ AKIpress News Agency [online], m.akipress.com [dostęp 2019-06-28].
- ↑ Azərbaycan Prezidentinin Rəsmi internet səhifəsi – SƏNƏDLƏR » Sərəncamlar [online], president.az [dostęp 2019-09-24] (azer.).
- ↑ President Rahmon awarded the Order of the Republic of Serbia [online], www.news.tj [dostęp 2019-06-28] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-03] (ang.).
- ↑ Tajik President awarded Order of Alexander Nevsky [online], vestnikkavkaza.net [dostęp 2019-06-28] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Oficjalna strona prezydenta (ang.)