Eufrozyna Połocka
Eufrozyna Połocka (biał.Еўфрасіння Полацкая) (ur. około 1101–1104, zm. 23 maja 1173 w Jerozolimie) – księżniczka księstwa połockego, święta mniszka prawosławna szczególną czcią otaczana na Białorusi, pierwsza kobieta-święta na wschodniosłowiańskim obszarze.
| święta mniszka | |
 Ikona św. Eufrozyny. | |
| Data i miejsce urodzenia |
pocz. XII w. |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 maja 1173 |
| Czczona przez | |
| Kanonizacja |
1910 |
| Wspomnienie |
23 maja, 5 czerwca (kalendarz juliański |
| Patronka |
monastery żeńskie Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego |
Życiorys
edytujByła córką księcia połockiego Światosława (Jerzego) Wsiesławowicza i księżniczki kijowskiej Zofii, wnuczką Wsiesława Briaczysławicza zwanego Czarodziejem. Ochrzczona imieniem Przedsława. Data urodzin jest nieznana, dzięki zestawieniu kilku danych określa się ją na nie później niż 1104 rok. W dzieciństwie Przedsława uczyła się języka greckiego, łaciny oraz muzyki i tańca. Jej wychowawcami byli mnisi z monasteru w Połocku[1].
Po ukończeniu 12 lat udała się, bez zgody rodziny, do żeńskiego monasteru, na czele którego, jako ihumenia, stała jej ciotka Romana. W tajemnicy złożyła wieczyste śluby mnisze przed zakonnikami przybyłymi z Połocka, przyjmując imię Eufrozyna[1]. Żyjąc w klasztorze, zajmowała się jedynie modlitwą i przepisywaniem ksiąg liturgicznych. Prowadziła również bogatą korespondencję z biskupami Klemensem Smolatyczem i Cyrylem Turowskim, a także z duchownymi z Bizancjum[1]. Około 1128, za zgodą biskupa połockiego Eliasza, założyła nowy żeński klasztor, zaś ok. roku 1160 - także męski[1]. Obydwa te ośrodki życia monastycznego zostały zniszczone w czasie najazdu Litwinów w XIII stuleciu[2][a]. Wyposażone w bogate biblioteki, były one ośrodkiem życia kulturalnego. Utrzymywały się nie tylko dzięki darczyńcom, ale również dzięki przepisywaniu ksiąg, kopiowaniu ikon i pracom jubilerskim. Eufrozyna zamieszkiwała w celi przy cerkwi Przemienienia Pańskiego (Chrystusa Zbawiciela), głównej świątyni żeńskiego monasteru, jaki założyła[2].
W 1161 roku ihumenia Eufrozyna zamówiła wykonanie na potrzeby cerkwi niezwykle ozdobnego krzyża, wysadzanego srebrem, złotem i drogocennymi kamieniami. Krzyż ten zaginął w zawierusze wojennej w 1941 roku, a jego zaginięcie porównywane jest z zaginięciem Bursztynowej Komnaty. Pomimo usilnych i coraz to ponawianych starań, drogocenny przedmiot wciąż nie został odnaleziony[3]. Dzięki staraniom Eufrozyny monaster, którym kierowała, otrzymał z Bizancjum Efeską Ikonę Matki Bożej[2], obecnie znajdującą się w Petersburgu.
Odbyła pielgrzymkę do Ziemi Świętej[2]. W jej trakcie spotkała się z łacińskim patriarchą Jerozolimy[4]. Po drodze odwiedziła dwór w Konstantynopolu, gdzie była przyjmowana z honorami należnymi nie tylko z powodu stanu duchownego i wysokiej w nim pozycji, ale i książęcego pochodzenia. Zmarła w klasztorze w pobliżu Jerozolimy. Jej ciało zostało później przewiezione do Kijowa (do Ławry Pieczerskiej[2]), a stamtąd, w 1910 roku – do Połocka.
Niewielki jej pomnik znajduje się w Mińsku.
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ Monaster męski nie wznowił po tej dacie swojej działalności, natomiast monaster żeński został odbudowany i funkcjonował do XVI w., a następnie w latach 1842-1924 i od 1989.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d E. Trofimiuk, Monastery połockie do końca XVI wieku, s.103
- ↑ a b c d e E. Trofimiuk, Monastery połockie do końca XVI wieku, s.104
- ↑ В Беларуси продолжаются поиски креста Ефросинии Полоцкой. news.tut.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-20)]., 16 апреля 2008, Tut.by, link poprawny na 17 kwietnia 2008
- ↑ Oleg Łatyszonek, Joachim z Fiore, Gog z Magog i Biała Ruś [online] [dostęp 2013-07-23] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-23].
Bibliografia
edytuj- E. Trofimiuk, Monastery połockie do końca XVI wieku [w:] red. A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik, Życie monastyczne w Rzeczypospolitej, Zakład Historii Kultur Pogranicza Instytutu Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2001, ISBN 83-902928-8-2