F 14 (1917)
F 14 – włoski okręt podwodny z czasów I wojny światowej i okresu międzywojennego, jedna z 21 zbudowanych dla Regia Marina jednostek typu F. Okręt został zwodowany 23 stycznia 1917 roku w stoczni Cantieri navali Odero w Sestri Ponente w Genui, a w skład włoskiej marynarki wojennej został wcielony 18 marca 1917 roku. Jednostka zatonęła w wyniku kolizji 6 sierpnia 1928 roku, po czym została podniesiona i następnie złomowana.
 Siostrzana jednostka F 14 – F 6 | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
2 października 1915 |
| Wodowanie |
23 stycznia 1917 |
 Regia Marina
| |
| Wejście do służby |
18 marca 1917 |
| Zatonął |
6 sierpnia 1928 |
| Los okrętu |
podniesiony, złomowany |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość |
45,63 metra |
| Szerokość |
4,22 metra |
| Zanurzenie |
3,1 metra |
| Zanurzenie testowe |
40 metrów |
| Rodzaj kadłuba | |
| Napęd | |
| 2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 670 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 500 KM 2 śruby | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg |
powierzchnia: 1300 Mm przy 9 węzłach |
| Uzbrojenie | |
| 1 działo plot. kal. 76 mm 1 km kal. 6,5 mm 4 torpedy | |
| Wyrzutnie torpedowe |
2 × 450 mm |
| Załoga |
26 |
Projekt i budowa
edytujOkręty podwodne typu F zostały zaprojektowane przez inż. majora Cesarego Laurentiego jako ulepszenie poprzedniego projektu tego konstruktora – jednostek typu Medusa[1][2]. Przy zachowaniu wymiarów zewnętrznych i wyporności nowe okręty charakteryzowały się krótszym czasem zanurzania, większą manewrowością w położeniu nawodnym i podwodnym, powiększonym kioskiem, instalacją działa pokładowego, żyrokompasu, dwóch peryskopów i systemu łączności podwodnej Fessenden[1][3]. Okręty miały konstrukcję dwukadłubową, z kadłubem lekkim ukształtowanym na podobieństwo linii kadłuba torpedowców[4]. Przestrzeń między kadłubem sztywnym a lekkim można było uczynić wodoszczelną poprzez zamknięcie specjalnych odwietrzników: w ten sposób okręty zyskiwały dodatkową rezerwę pływalności, szczególnie przydatną podczas żeglugi po powierzchni w złych warunkach pogodowych[4].
F 14 zbudowany został w stoczni Cantieri navali Odero w Sestri Ponente w Genui[1][5]. Stępkę okrętu położono 2 października 1915 roku, a zwodowany został 23 stycznia 1917 roku[5][6]. Motto okrętu brzmiało „Sicut felis patiens vigil audax” (pol. „Cierpliwy, czujny i odważny jak kot”)[7].
Dane taktyczno-techniczne
edytujF 14 był niewielkim, przybrzeżnym okrętem podwodnym[1][8]. Kadłub podzielony był grodziami wodoszczelnymi (wyposażonymi w podwójne drzwi wodoszczelne) na trzy przedziały: dziobowy (mieszczący kubryk marynarzy), przedział z głównym stanowiskiem dowodzenia i siłownią oraz przedział baterii akumulatorów[4]. Długość całkowita wynosiła 45,63 metra, szerokość 4,22 metra i zanurzenie 3,1 metra[9][10]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 262 tony, a w zanurzeniu 319 ton[9][10][a]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa dwusuwowe silniki wysokoprężne FIAT 216 o łącznej mocy 670 KM[1][4][b]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne Savigliano o łącznej mocy 500 KM[9][10]. Dwa wały napędowe obracające dwiema śrubami umożliwiały osiągnięcie prędkości 12,5 węzła na powierzchni i 8 węzłów w zanurzeniu[10][11]. Zasięg wynosił 1300 Mm przy prędkości 9 węzłów w położeniu nawodnym oraz 120 Mm przy prędkości 2,5 węzła w zanurzeniu (lub 800 Mm przy prędkości 12 węzłów w położeniu nawodnym oraz 9 Mm przy prędkości 8 węzłów w zanurzeniu)[10]. Zapas paliwa wynosił 12 ton[1][12]. Energia elektryczna magazynowana była w jednej baterii akumulatorów składającej się z 232 ogniw[4]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 40 metrów[4][8][c].
Okręt wyposażony był w dwie stałe dziobowe wyrzutnie kalibru 450 mm, z łącznym zapasem czterech torped[1][10]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiła pojedyncza pokładowa armata przeciwlotnicza kalibru 76 mm Armstrong A1914 L/30 oraz karabin maszynowy Colt kalibru 6,5 mm[4][8].
Załoga okrętu składała się z 2 oficerów oraz 24 podoficerów i marynarzy[6][10].
Służba
edytujF 14 został wcielony do służby w Regia Marina 18 marca 1917 roku[5][6][d]. Jego pierwszym dowódcą został kpt. mar. (wł. tenente di vascello) Amilcare Casarano[7]. Początkowo F 14 został podporządkowany Dowództwu Obszaru Morskiego w La Spezii, odbywając patrole przeciw okrętom podwodnym na wodach Morza Tyrreńskiego[7]. Następnie w oparciu o inne bazy uczestniczył w misjach ofensywnych na austro-węgierskich szlakach handlowych i u wybrzeży nieprzyjaciela[7]. Za udział w jednej z takich akcji, przeprowadzonej 25–27 lipca 1917 roku, załoga okrętu otrzymała pochwałę[7]. 31 grudnia 1917 roku okręt wchodził w skład Flotylli Okrętów Podwodnych w Ankonie (wraz z F 1, F 6, F 7, F 8, F 11, F 18, A 2, A 3, A 4, A 5 i A 6)[13]. W 1918 roku dowództwo jednostki objął kpt. mar. Giuseppe Curci[7]. W lipcu 1918 roku F 14 odważnie przedarł się przez zagrodę minową, jednak wpadł w zasadzkę u wejścia do portu Pola[7]. 1 listopada 1918 roku okręt nadal należał do Flotylli Okrętów Podwodnych w Ankonie (razem z F 1, F 6, F 7, F 11, F 16 i F 18)[14]. Łącznie podczas działań wojennych załoga jednostki wzięła udział w 35 rejsach bojowych[7].
Po zakończeniu wojny F 14 stacjonował w Sebenico, gdzie jego załoga brała udział w wydobywaniu i dezaktywacji min postawionych w celu blokowania portu, a także pełniła funkcję żandarmerii wojskowej w bazie[7]. Po powrocie do Wenecji jednostka prowadziła działalność szkoleniową na północnym Adriatyku, gdzie odbywała częste rejsy, a następnie w 1925 roku weszła w skład Dywizjonu Okrętów Podwodnych w Brindisi[7].
6 sierpnia 1928 roku o godzinie 8:45, podczas symulowanego ataku na formację floty włoskiej nieopodal Poli, F 14 wynurzył się tuż przed dziobem niszczyciela „Giuseppe Missori”, który staranował go i zatopił[6][15]. Akcję ratowniczą utrudniała niesprzyjająca pogoda, więc kiedy następnego dnia po południu okręt został podniesiony, nikt z jego załogi już nie żył – zmarli w wyniku uduszenia spowodowanego chlorem pochodzącym z rozbitych akumulatorów[7][15]. Dowódca F 14 Isidoro Wiel otrzymał pośmiertnie Medal za Męstwo Wojskowe[7]. Jednostki nie przywrócono już do służby i została zezłomowana[6].
Uwagi
edytuj- ↑ Grupsom 2024 ↓ podaje, że wyporność wynosiła 259,7 tony w położeniu nawodnym i 320 ton pod wodą.
- ↑ Pollina 1963 ↓, s. 63 podaje, że moc jednego silnika wysokoprężnego FIAT wynosiła 350 KM.
- ↑ Pollina 1963 ↓, s. 63 podaje, że dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 45 metrów.
- ↑ Grupsom 2024F ↓ podaje, że okręt został wcielony do służby 30 kwietnia 1917 roku.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 277.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 121.
- ↑ Pollina 1963 ↓, s. 66.
- ↑ a b c d e f g Grupsom 2024 ↓.
- ↑ a b c Pollina 1963 ↓, s. 64.
- ↑ a b c d e Fraccaroli 1970 ↓, s. 118.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Grupsom 2024F ↓.
- ↑ a b c Gogin 2024 ↓.
- ↑ a b c Fraccaroli 1970 ↓, s. 116.
- ↑ a b c d e f g Pollina 1963 ↓, s. 63.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 620.
- ↑ Moore 1990 ↓, s. 217.
- ↑ Bagnasco i Rastelli 1997 ↓, s. 138.
- ↑ Bagnasco i Rastelli 1997 ↓, s. 183.
- ↑ a b Pollina 1963 ↓, s. 69.
Bibliografia
edytuj- Erminio Bagnasco, Achille Rastelli: Navi e marinai italiani nella Grande Guerra. Parma: Ermanno Albertelli Editore, 1997. ISBN 88-85909-75-2. (wł.).
- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Aldo Fraccaroli: Italian Warships of World War I. London: Ian Allan Ltd., 1970. ISBN 0-7110-0105-7. (ang.).
- Ivan Gogin: F1 small submarines (1916 – 1918). Navypedia. [dostęp 2024-01-13]. (ang.).
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
- Jane’s Fighting Ships of World War I. John Moore (red.). London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
- Paolo M. Pollina: I sommergibili italiani 1895-1962. Roma: Ufficio Storico Della M.M., 1963. (wł.).
- Regio Sommergibile Classe „F”. Grupsom – Sommergibili Mediterranei. [dostęp 2024-01-13]. (wł.).
- Regio Sommergibile F 11, F 12, F 13, F 14, F 15. Grupsom – Sommergibili Mediterranei. [dostęp 2024-01-13]. (wł.).