Gender mainstreaming
Gender mainstreaming – strategia polityczna na rzecz równego traktowania kobiet i mężczyzn. Polega na włączeniu zasady równości szans kobiet i mężczyzn w główny nurt polityki[1].
Zgodnie z definicją Rady Europy gender mainstreaming polega na (re)organizacji, poprawie, rozwoju i ewaluacji procesów decyzyjnych po to, aby umożliwić osobom obojga płci biorącym udział w życiu politycznym równoważne spojrzenie na kobiety i mężczyzn we wszystkich dziedzinach i na wszystkich płaszczyznach[2].
Cel
edytujCelem gender mainstreaming jest transformacja struktur społecznych i instytucjonalnych tak, aby zapewniały one równe traktowanie wszystkich, jak też równy dostęp do praw oraz instytucji, w tym pełne wykorzystanie ich potencjału intelektualnego i zawodowego, które przyczyni się do budowania społeczeństwa i gospodarki opartych na wiedzy[1].
Prawo międzynarodowe i krajowe
edytujGender mainstreaming został uznany za oficjalny element polityki równościowej ONZ w 1995 roku, na Światowej Konferencji na rzecz Kobiet[3][4]. Strategia gender mainstreaming stała się wiążąca dla państw członkowskich Unii Europejskiej w 1997 roku - została wpisana do artykułu 2 i 3 Traktatu Amsterdamskiego[5][6]. Artykuły te stwierdzają, że Unia zobowiązuje się do zapewnienia równości kobiet i mężczyzn, walki z dyskryminacją i włączania tematyki równości płci do różnych obszarów działalności wspólnoty[5]. W marcu 2010 roku Komisja Europejska włączyła problematykę równości płci do Strategii dla Europy 2020[5].
W Polsce za realizacje zadań rządu w kwestii zapewnienia równości kobiet i mężczyzn odpowiada Pełnomocnik Rządu do spraw Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn[7].
Wymogi i zasady strategii gender mainstreaming
edytujWedług Lombardo (2005)[8] i Charleswortha (2005)[9] można wyróżnić kilka wymogów i zasad, których występowanie pozwala na nazwanie danej polityki zgodnej ze strategią gender mainstreaming:
Szerszy koncept równości płci
edytujTen wymóg odwołuje się do całościowego podejścia do genderowych praktyk politycznych w celu zmierzenia się ze współoddziałującymi problemami, które powodują nierówność pomiędzy płciami we wszystkich obszarach życia (praca, polityka, seksualność, kultura, przemoc mężczyzn wobec kobiet)[8].
Włączenie perspektywy gender w główny nurt politycznej agendy
edytujOdniesienia do kwestii genderowych powinny występować we wszystkich dziedzinach politycznych. Musi istnieć dowód na zmianę celów polityki głównego nurtu poprzez przemyślenie na nowo i przeformułowanie celów, środków oraz działań z perspektywy gender[8]. Odpowiedzialność za przekładanie idei gender mainstreaming na praktyczne działania jest systemowa i spoczywa na najwyższych szczeblach władzy. Odpowiadanie za rezultaty gender mainstreaming powinno być ciągle monitorowane[9].
Włączenie i uczestnictwo kobiet w politycznym procesie decyzyjnym
edytujGender mainstreaming wymaga równej reprezentacji kobiet i mężczyzn w instytucjach decyzyjnych[8]. Należy dołożyć wszelkich starań, by zwiększyć w nich udział kobiet[9].
Priorytetyzacja celów związanych z równością płci i wskazanie praktyk politycznych mających znaczenie dla poprawy statusu kobiet
edytujPowinien istnieć dowód, że równość płci i polityka zorientowanana potrzeby kobiet (np. polityka społeczna), pośród innych celów instytucjonalnych (np. zasobów ludzkich i finansowych, stosowanych środków i innych)[8]. Gender mainstreaming wymaga uwzględnienia w działaniach politycznych, programach i ustawodawstwie dotyczącym kobiet[9].
Zmiana kultur instytucjonalnych i organizacyjnych
edytujZmiana ta zakłada trzy aspekty:
- Proces polityczny na wszystkich szczeblach podlega reorganizacji, tak by zwykłe uczestniczki i zwykli uczestnicy wiedzieli jak włączyć do swych działań perspektywę gender oraz że umiejętność włączania tej perspektywy do działań jest normalnym wymogiem dla osób zaangażowanych politycznie[8].
- Mechanizmy polityczne zostają zmienione tak, że występuje: a) wdrożenie współpracy organizacyjne w kwestiach związanych z gender na wszelkich szczeblach i we wszystkich dziedzinach działalności, b) używanie odpowiednich narzędzi i technik politycznych do zintegrowania zmiennej jaką jest gender do wszystkich polityk oraz ich monitoringu i ewaluacji z perspektywy gender[8]. Gender mainstreaming musi być zinstytucjonalizowany poprzez konkretne działania, mechanizmy i procesy we wszystkich departamentach danej organizacji[9].
- Skład zespołu uczestniczącego w tworzeniu polityki ma być poszerzony tak, by miejsce w nim znalazły osoby specjalizujące się w tematyce gender oraz reprezentujące społeczeństwo obywatelskie[8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Gender mainstreaming na stronie GenderStudies.pl - dostęp 15.03.2012. [dostęp 2012-03-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-06)].
- ↑ Council of Europe, Human Rights and Rule of Law, Gender mainstreaming. [dostęp 2014-02-25]. (ang.).
- ↑ Limanowska 2014 ↓, s. 160.
- ↑ Gender mainstreaming na stronie UN Women - dostęp 15.03.2012
- ↑ a b c Limanowska 2014 ↓, s. 161.
- ↑ Traktat Amsterdamski. sejm.gov.pl. [dostęp 2018-11-22].
- ↑ Limanowska 2014 ↓, s. 162.
- ↑ a b c d e f g h Lombardo, E, (2005) ‘Integrating or Setting the Agenda? Gender Mainstreaming in the European Constitution-Making Process’, Social Politics 12(3): 412-432.
- ↑ a b c d e Charlesworth, H, (2005) 'Not waving but Drowning: Gender Mainstreaming and Human Rights in the United Nations', 18 HARV. HUM. RTS. J. 1.
Bibliografia
edytuj- Komisja Europejska: Podręcznik włączania równości płci w główny nurt polityki. Zatrudnienie, integracja społeczna i ochrona socjalna, kwiecień 2008
- Barbara Limanowska: Gender Mainstreaming. W: Monika Rudaś-Grodzka: Encyklopedia gender: płeć w kulturze. Warszawa: 2014. ISBN 978-83-7554-816-7.