Geysir
Geysir – gejzer położony w południowo-zachodniej Islandii. Od jego nazwy pochodzi miano nadane tego typu źródłom termalnym na całym świecie – „gejzer”. Słowo Geysir pochodzi od islandzkiego czasownika geysa (tryskać, wybuchać), słowa o korzeniach staronordyckich[1].
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Rodzaj obiektu |
gejzer |
Położenie na mapie Islandii  | |
 64°18′47″N 20°18′02″W/64,313056 -20,300556
| |
Geysir znajduje się w dolinie Haukadalur, na stokach wzgórza Laugarfjall. W bezpośredniej okolicy znajduje się wiele innych gejzerów (m.in. Strokkur) i liczne źródła termalne (w tym Smiður i Litli-Strokkur). Geysir i Strokkur są aktualnie jedynymi aktywnymi (tj. wyrzucającymi regularnie wodę) gejzerami w Europie[2]. W okolicy znajduje się około trzydziestu znacznie mniejszych gejzerów i gorących basenów, w tym jeden o nazwie Little Geysir (Mały Geysir).
Geysir i Strokkur zaliczane są do głównych atrakcji trasy turystycznej zwanej Złotym Kręgiem[3].
Historia
edytujNajstarsze źródła pisane mówiące o gejzerach w Haukadalur pochodzą z kronik 1294 roku, kiedy trzęsienia ziemi w okolicy spowodowały zmiany krajobrazu, tworząc kilka nowych gorących źródeł[4]. Nazwa „Geysir” została po raz pierwszy wymieniona w źródłach pisanych w XVIII wieku. Późniejsze kroniki pozwalają powiązać aktywność Geysiru i otaczających gejzerów z aktywnością trzęsień ziemi. Na zwiększoną aktywność wpływ miały m.in. trzęsienia z roku 1789 (największe tego typu zjawisko w historii południowej Islandii) oraz z roku 1896. Okresy mniejszej aktywności sejsmicznej skutkowały stopniowym zmniejszeniem częstotliwości erupcji oraz mniejszą wysokością wyrzutów wody. Największą odnotowaną wysokością było 170 metrów podczas erupcji z połowy XIX wieku[5].
Pod koniec XX wieku aktywność Geysira znacząco zmalała. Krótkotrwały wzrost częstotliwości i siły wyrzutu nastąpił po trzęsieniach ziemi w czerwcu 2000 roku. Wysokość wyrzutu wody osiągnęła wtedy ponad 120 metrów. W późniejszym okresie aktywność Geysiru stopniowo spadała. Według stanu na rok 2017 gejzer ten wyrzuca wodę jedynie na mniej niż 10 metrów i to kilka razy w roku[6].
Galeria
edytuj-
Geysir – rycina z 1850 r. -
Wyrzut wody z Geysira latem 2009 roku -
Geysir – teoretyczna struktura; diagram z 1882 r. -
Geysir w 2014 roku -
Wyrzut wody z Małego Geysira
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Origin of the Word Geyser: THE GREAT GEYSIR. wyojones.com (ang.) [dostęp 2018-11-27].
- ↑ The Glorious Geology of Iceland’s Golden Circle, Ágúst Gudmundsson, 2017, s. 93.
- ↑ Nanna Gunnarsdóttir: Islandzki Złoty Krąg. Kompletny przewodnik. Guide to Iceland. [dostęp 2018-12-27]. (pol.).
- ↑ Geysir. icelandtravel.is (ang.) [dostęp 2018-11-27].
- ↑ The Glorious Geology of Iceland’s Golden Circle, Ágúst Gudmundsson, 2017, s. 93–102.
- ↑ The Glorious Geology of Iceland’s Golden Circle, Ágúst Gudmundsson, 2017, s. 93–94.
Bibliografia
edytuj- The Glorious Geology of Iceland’s Golden Circle, Ágúst Gudmundsson, Springer 2017, ISBN 978-3-319-55152-4.