Wikipedia

Grga Zlatoper

piłkarz

Grga Zlatoper (serb. Грга Златопер, ur. 25 września 1910 w Kistanje, zm. 4 lipca 1976 w Waszyngtonie) – jugosłowiański dziennikarz i korespondent radiowy narodowości chorwackiej, piłkarz występujący na pozycji bramkarza, działacz sportowy.

Grga Zlatoper
Грга Златопер
Data i miejsce urodzenia

25 września 1910
Kistanje

Data i miejsce śmierci

4 lipca 1976
Waszyngton

Wzrost

181 cm

Pozycja

bramkarz

Kariera juniorska
Lata Klub
HNK Dinara
Kariera seniorska[a]
Lata Klub Wyst. Gole
HNK Šibenik
1930–1933 HAŠK Zagreb 1 (0)
1935–1937 Legia Warszawa 13 (0)
  1. ↑ Uwzględniono wyłącznie rozgrywki ligowe.

Kariera sportowa

edytuj

Piłka nożna

edytuj

Jako nastolatek rozpoczął treningi na pozycji bramkarza w klubie HNK Dinara z miejscowości Knin w północnej Dalmacji[1][2]. Następnie był graczem HNK Šibenik oraz HAŠK Zagreb[1]. W barwach HAŠK zanotował w sezonie 1932/33 jeden występ w Prvenstvie Jugoslaviji w przegranym meczu z Hajdukiem Split[1]. W latach 1933–1934 grał w jednym z klubów z Belgradu[1]. W 1934 roku rozpoczął studia w Warszawie, gdzie uczęszczał również na treningi Legii Warszawa[2]. W marcu 1935 roku został włączony do składu zespołu seniorów[1]. 10 listopada 1935 zadebiutował w lidze polskiej w meczu przeciwko Wiśle Kraków (0:5), w którym wszedł w 32. minucie za Antoniego Kellera[1]. Został tym samym drugim po Pawle Akimowie zagranicznym zawodnikiem w historii klubu[3][4]. W sezonie 1936 Legia zajęła ostatnią lokatę w tabeli, oznaczającą jedyną do tej pory degradację z najwyższej klasy rozgrywkowej[1][5]. Ogółem Zlatoper w latach 1935–1936 rozegrał 13 ligowych spotkań, w których puścił 35 goli, pełniąc w tym okresie rolę rezerwowego bramkarza[1]. W 1937 roku zaprzestał gry w piłkę nożną, aby poświęcić się karierze dziennikarskiej[6].

Wioślarstwo

edytuj

Na początku lat 30. XX wieku wywalczył ze swoją osadą klubową z Zagrzebia mistrzostwo Jugosławii w wioślarstwie w kategorii ósemek[1].

Kariera dziennikarska

edytuj

Wykształcenie

edytuj

W 1928 roku ukończył gimnazjum w Szybeniku[7]. W latach 1928–1932 studiował filologię chorwacką na Uniwersytecie w Zagrzebiu[1][7]. W 1934 roku rozpoczął studia podyplomowe na kierunku kinezjologia w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego, które ukończył w 1936 roku[1][7].

Praca zawodowa

edytuj

W latach 1936–1939 pracował w Warszawie jako korespondent zagraniczny belgradzkiej gazety Politika[1][8]. Regularnie informował czytelników o sytuacji politycznej i społecznej w Polsce oraz o wydarzeniach kulturalnych i sportowych[1]. Zobowiązany był również do śledzenia i informowania o polskich doniesieniach prasowych dotyczących Jugosławii. Po inwazji militarnej Niemiec na Polskę wyjechał do Rzymu, gdzie kontynuował pracę dla Politiki[1][8]. W 1941 roku przeniósł się do Londynu, gdzie w latach 1941–1946 pracował jako dziennikarz radiowy i komentator polityczny dla BBC[1][8].

"Tutaj Głos Ameryki, mówi Grga Zlatoper"[9]

Wstęp do audycji Głos Ameryki (1955–1970)

W 1950 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie osiadł na stałe i uzyskał obywatelstwo amerykańskie[10]. W 1954 roku rozpoczął pracę jako korespondent Radia Wolna Europa w Nowym Jorku[11]. Rok później został jednym ze współtwórców audycji radiowej Głos Ameryki. Program uzyskał popularność w Jugosławii, mimo iż słuchanie go mogło odbywać się jedynie w konspiracji przed władzami komunistycznymi[12][13]. Audycję uznawano za najważniejsze opozycyjne źródło informacji pozbawione propagandy[1][13]. Stała się ona rozpoznawalna również dzięki charakterystycznej barwie głosu Zlatopera, który wśród ludności przeciwnej autorytarnej władzy zyskał miano legendarnego dziennikarza[8][10]. W 1967 roku Departament Stanu przyznał mu nagrodę United States Information Agency's Meritorious Honor Award[8]. W 1970 roku z powodu złego stanu zdrowia zrezygnował z pracy zawodowej.

Działacz sportowy

edytuj

Zlatoper angażował się w działalność sportową i polityczną mającą na celu podważenie polityki prowadzonej przez kraje socjalistyczne. W latach 50. XX wieku wszedł w skład zarządu Union of Free Eastern European Sportsmen (UFEES)[1][14]. Organizacja miała na celu utworzenie komitetu olimpijskiego dla bezpaństwowych sportowców pochodzących z państw bloku wschodniego i umożliwienie im startu w Igrzyskach Olimpijskich w Helsinkach[15]. Działalność ta była finansowana potajemnie przez Kongres Stanów Zjednoczonych jako element zimnej wojny[14][15]. Międzynarodowy Komitet Olimpijski ze względów proceduralnych odrzucił projekt[16].

Życie prywatne

edytuj

W trakcie swojego życia posiadał obywatelstwa czterech państw: Austro-Węgier, Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, Jugosławii i Stanów Zjednoczonych. Sam określał siebie jako osobę narodowości chorwackiej[1]. W 1953 roku poślubił Amerykankę polskiego pochodzenia Renitę (właśc. Renatę) Jurkiewicz[1][7]. 4 lipca 1976, po długiej chorobie, zmarł w Szpitalu Uniwersyteckim im. Jerzego Waszyngtona w Waszyngtonie[8]. Jego grób znajduje się na Polish-Sacred Heart Cemetery w Westminster w stanie Vermont.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Derby z szachownicą. ekstraklasa.org. [dostęp 2020-03-10]. (pol.).
  2. ↑ a b Veliki fudbal iz malog mista. vreme.com. [dostęp 2020-03-15]. (serb.).
  3. ↑ Bramkarz Legii znienawidzony w Rumunii. przegladsportowy.pl. [dostęp 2020-03-14]. (pol.).
  4. ↑ Historia Legii Warszawa. legia.com. [dostęp 2020-03-15]. (pol.).
  5. ↑ Że(L)azna jedenastka, czyli podsumowanie tygodnia: Zwycięscy i irytujący. legia.sport.pl. [dostęp 2020-03-15]. (pol.).
  6. ↑ Obcokrajowcy w Legii. legionisci.com. [dostęp 2020-03-15]. (pol.).
  7. ↑ a b c d Zlatoper, Grga: Voice of America. croatia.org. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).
  8. ↑ a b c d e f Grga Zlatoper, 65, of Voice of America. nytimes.com. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).
  9. ↑ Бекство у Трст. politika.rs. [dostęp 2020-03-15]. (serb.).
  10. ↑ a b Gde je govorio Grga. vreme.com. [dostęp 2020-03-15]. (serb.).
  11. ↑ Audio i foto arhiv – Grga Zlatoper. audioifotoarhiv.com. [dostęp 2020-03-15]. (serb.).
  12. ↑ Rastanak od starog "telefunkena". arhiva.portalnovosti.com. [dostęp 2020-03-15]. (chorw.).
  13. ↑ a b Jubilej Glasa Amerike. glasamerike.net. [dostęp 2020-03-15]. (serb.).
  14. ↑ a b Political Warfare in Helsinki: American Covert Strategy and the Union of Free Eastern European Sportsmen. tandfonline.com. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).
  15. ↑ a b The Olympics and Cold War propaganda: the use of exiled athletes by the United States government. library.la84.org. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).
  16. ↑ Participation of exiles in the Olympic Games. assembly.coe.int. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • Andrzej Gowarzewski: Mistrzostwa Polski. Ludzie 1918-1939. 100 lat prawdziwej historii. Katowice: GiA, 2017. ISBN 978-83-88232-61-9.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grga_Zlatoper&oldid=62797532”
  NODES