Gruba Kaśka (wodozbiór)
Gruba Kaśka – zwyczajowa nazwa klasycystycznego wodozbioru (obudowy studni) z końca XVIII wieku, znajdującego się w Warszawie w pasie rozdzielającym jezdnie al. „Solidarności”, w pobliżu zbiegu tej ulicy z placem Bankowym i ul. Andersa.
 nr rej. 585 z 1.07.1965
| |
 Wodozbiór od strony zachodniej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Warszawa |
| Adres | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1783 |
| Ukończenie budowy |
1787 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′40″N 21°00′06″E/52,244444 21,001667
| |
Historia
edytujBudowla została wzniesiona w 1787 według projektu Szymona Bogumiła Zuga na zaprojektowanym przez niego placyku Tłumackie na terenie jurydyki o tej samej nazwie[1]. Ma kształt walca o średnicy zewnętrznej 4,3 metra[2]. Jest ozdobiona płycinami z boniowaniem oraz fryzem tryglifowym i zwieńczona schodkowym daszkiem wykonanym z blachy miedzianej z pozłacaną kulą. Było to jedno z kilku ujęć wody powstałych w tym czasie w Warszawie.
Wodozbiór został poważnie uszkodzony w czasie II wojny światowej[3]. W czasie powstania warszawskiego pociski wybiły w budowli trzy dużych rozmiarów wyrwy, a elewacja i daszek zostały uszkodzone odłamkami pocisków[2]. Zmieniło się także jej otoczenie, m.in. 16 maja 1943 Niemcy wysadzili w powietrze znajdującą się naprzeciwko Wielką Synagogę[4].
Po przeprowadzeniu w latach 1947–1949 Trasy W-Z budowla znalazła się między jezdniami al. gen. Karola Świerczewskiego (obecnie al. „Solidarności”)[5].
Podczas remontu w 2004 odtworzono jej pierwotny wygląd, który został zmieniony podczas powojennej odbudowy, m.in. odsłonięto dwa zamurowane okienka, przywrócono pierwotne linie boniowania nad poszerzonym wejściem, wykonano nowe dębowe dwuskrzydłowe drzwi wejściowe, a także oczyszczono fryz, wzmocniono fundamenty w celu ograniczenia drgań pochodzących z przechodzących bardzo blisko „Grubej Kaśki“ linii tramwajowych oraz pozłocono kulę[6][7].
Inne informacje
edytujW latach 1966−1967 przy al. gen. Karola Świerczewskiego 74 zbudowano bar samoobsługowy „Gruba Kaśka“ według projektu Jana Bogusławskiego i Bohdana Gniewiewskiego[8].
Zobacz też
edytujGaleria
edytuj-
Studnia i jej otoczenie przed 1898 -
Warszawa : studnia na Tłomackiem zw. "Grubą Kaśką" 1899 -
Studnia z szyldami reklamowymi w 1900 -
Gruba Kaśka i jej otoczenie w 1932 roku
Przypisy
edytuj- ↑ Maria Bogucka, Maria Kwiatkowska, Marek Kwiatkowski, Władysław Tomkiewicz, Andrzej Zahorski: Warszawa w latach 1526–1795. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 510. ISBN 83-01-03323-1.
- ↑ a b Artur Zbiegieni. Zabytkowy wodozbiór „Gruba Kaśka“. „Wiadomości Konserwatorskie”. 17/2005. s. 100.
- ↑ Leonard Sempliński, Emilia Borecka: Warszawa 1945. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985, s. 255. ISBN 83-01-05151-5.
- ↑ Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 808. ISBN 978-83-63444-27-3.
- ↑ Krystyna Krzyżakowa: Warszawskie osiągnięcia [w:] Kalendarz Warszawski'88. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 146. ISBN 83-03-01684-9.
- ↑ Gruba Kaśka wypięknieje. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 17 sierpnia 2004. [dostęp 2013-08-15].
- ↑ Artur Zbiegieni. Zabytkowy wodozbiór „Gruba Kaśka“. „Wiadomości Konserwatorskie”. 17/2005. s. 100, 102.
- ↑ Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 199.
Bibliografia
edytuj- Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 229–230. ISBN 83-01-08836-2.