Grzybówka gołębia
Grzybówka gołębia (Mycena pelianthina (Fr.) Quél.) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
grzybówka gołębia |
| Nazwa systematyczna | |
| Mycena pelianthina (Fr.) Quél. Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 102 (1872) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Takson ten opisał w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus pelianthinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Lucien Quélet w 1872 r.[1]
- Agaricus denticulatus Bolton 1788
- Agaricus pelianthinus Fr. 1821
- Mycena pelianthina var. umbonata Voglino 1894
- Prunulus denticulatus (Bolton) Gray 1821
- Prunulus pelianthinus (Fr.) Jacq. Johnson, Vilgalys & Redhead 2001
Polską nazwę grzybówka gołębia nadała mu Maria Lisiewska w 1987 r.. Franciszek Błoński w 1889 r. opisywał ten gatunek pod nazwą bedłka ząbkowana[3].
Morfologia
edytujŚrednica 15–50 mm, początkowo półkulisty lub dzwonkowaty, potem płaskowypukły, płytko bruzdowany, półprzeźroczyście prążkowany. Jest higrofaniczny. Powierzchnia naga, w stanie wilgotnym lekko śluzowata o barwie od daktylowej do blado purpurowobrązowej lub blado liliowobrązowej. W stanie suchym od środka na zewnątrz blado ochrowa lub beżowa z różowawym odcieniem lub bez[4].
W liczbie 29–50 dochodzących do trzonu, brzuchate, wąsko przyrośnięte lub zbiegające ząbkiem, gładkie lub poprzecznie żebrowane, blado liliowo szaro-brązowe, blado fioletowobrązowe, gęsto punktowane ciemnofioletowo-brązowymi kropkami (pleurocystydy). Ostrza ciemnofioletowo-brązowe[4].
Wysokość 25–80 mm, grubość 2–8 mm, w środku pusty, kruchy, twardy, cylindryczny lub rozszerzający się ku podstawie, prosty lub zgięty, czasem bocznie spłaszczony. Powierzchnia grubo włóknista lub kłaczkowata, biaława z lekko żółtawym, brązowawym lub liliowym odcieniem, wzdłużnie prążkowana ciemnofioletowo-brązowymi włókienkami. Podstawa gęsto biało-wełnista[4].
Ma silny rzodkiewkowy zapach i smak[4].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki maczugowate, 4-zarodnikowe. Zarodniki 6–8 × 3,1–4,1 µm, Q=1,7–2,1, Qav =1,9–2, pipetowate, gładkie, amyloidalne. Cheilocystydy 40–70 × 6–14 µm, przeważnie wymieszane z podstawkami, często wystające ponad nie i miejscami tworzące sterylne pasma. Są wrzecionowate, gładkie, ze sprzążkami i fioletowo brązową zawartością. Pleurocystydy podobne, liczne i podobnie wybarwione. Strzępki włosków kapelusza gładkie. Strzępki warstwy korowej trzonu gładkie o cylindrycznych komórkach końcowych, proste lub nieco rozgałęzione na wierzchołkach[4].
Występowanie i siedlisko
edytujGrzybówka gołębia występuje w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie i na Nowej Zelandii[5]. Władysław Wojewoda w zestawieniu grzybów wielkoowocnikowych Polski w 2003 r. przytacza liczne stanowiska[3]. Jest to jednak gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status I – gatunek o nieokreślonym zagrożeniu[6]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Zaliczony w nim jest do gatunków rzadkich, wartych objęcia ochroną[7].
Grzyb saprotroficzny. Rośnie pojedynczo lub w małych grupach wśród szczątków roślinnych pod różnymi drzewami liściastymi, ale także na opadłych igłach w lasach świerkowych na glebie wapiennej. W Europie najczęściej występuje w lasach bukowych, ale w Norwegii stwierdzono go głównie pod olszami[4].
Gatunki podobne
edytujGrzybówka gołębia jest łatwo rozpoznawana po dużych rozmiarach, fioletowej barwie lub fioletowym odcieniu i rzodkiewkowym zapachu. W Ameryce Północnej występuje podobna Mycena lammiensis, w Polsce jednak jej brak[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-04-05] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-04-05] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda. Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Mycena pelianthina (Fr.) Quél. [online] [dostęp 2021-04-05] (ang.).
- ↑ Discover Life [online] [dostęp 2021-04-05] (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg, Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków:W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Stanowiska grzybówki gołębiej w Polsce [online] [dostęp 2021-04-05] (ang.).