Gwido Langer
Gwido Karol Langer (ur. 2 września 1894 w Żylinie, zm. 30 marca 1948 w Kinross) − podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego[1], kierownik Biura Szyfrów, gdzie pod jego dowództwem w roku 1932 grupa polskich kryptologów złamała system niemieckiej maszyny szyfrowej Enigma. W lipcu 1939 roku przekazał te informacje aliantom.
| |
 podpułkownik dyplomowany piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia |
2 września 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
30 marca 1948 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
kierownik biura |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
      
| |
Życiorys
edytujUrodził się w Żylinie, w komitacie Trencsen Królestwa Węgier. Młodość spędził w Cieszynie, z którego wywodziła się jego rodzina. Ukończył szkołę realną w Cieszynie[2].
Od 17 września 1911 do 31 sierpnia 1914 był słuchaczem Terezjańskiej Akademii Wojskowej w Wiener Neustadt. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach 16 pułku piechoty Obrony Krajowej[3]. Na porucznika został awansowany ze starszeństwem z 1 maja 1915[4]. Od 4 czerwca 1916 do 2 grudnia 1918 przebywał w rosyjskiej niewoli. Następnie w 5 Dywizji Syberyjskiej. Kilkukrotnie ranny, dwukrotnie trafił do niewoli, z której udało mu się zbiec[5].
Po ucieczce z sowieckiego obozu jenieckiego wrócił do służby w Wojsku Polskim. 24 stycznia 1922 roku został mianowany II oficerem sztabu w Dowództwie 1 Dywizji Górskiej w Białej. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 388. lokatą w korpusie oficerów piechoty. 23 października 1923 roku został przydzielony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza V Kursu Normalnego. 1 grudnia 1924 roku awansował na majora ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 133. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Z dniem 1 października 1925 roku, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, przydzielony został do Oddziału I Sztabu Generalnego, na stanowisko kierownika Referatu Mobilizacji Materiałowej. W listopadzie 1927 roku został przeniesiony do kadry oficerów piechoty z równoczesnym przydziałem do 1 Dywizji Piechoty Legionów w Wilnie na stanowisko szefa sztabu[6][7]. 5 stycznia 1930 roku został przeniesiony do Oddziału II Sztabu Głównego, w którym objął stanowisko kierownika Referatu Radiowywiadu. Na podpułkownika awansował ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 roku w korpusie oficerów piechoty. W tym samym roku został kierownikiem Biura Szyfrów. Pełniąc służbę sztabową pozostawał oficerem nadetatowym 4 pułku strzelców podhalańskich w Cieszynie.
W 1932 roku pod jego kierownictwem kryptolodzy Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski złamali szyfry niemieckiej Enigmy. W lipcu 1939 roku przekazał dane na temat kodów Enigmy aliantom, dzięki czemu uzyskali narzędzie, które w istotny sposób przyczyniło się do ich zwycięstwa II wojnie światowej[5].
Po kampanii wrześniowej 1939 roku kierował ekipą kryptologów we Francji, a po kapitulacji państwa francuskiego podjął współpracę z wywiadem brytyjskim w „wolnej strefie”. Po zajęciu Francji Vichy przez Niemców podjął w marcu 1943 roku próbę przejścia do Hiszpanii, ale został aresztowany w pobliżu Perpignan, razem z zastępcą mjr. Maksymilianem Ciężkim[8]. Aresztowanie było wynikiem zdrady przewodnika, który miał przeprowadzić Polaków przez Pireneje[1]. Do końca wojny więziony w Niemczech, w więzieniu zaprzeczył złamaniu szyfrów Enigmy[8], dowodząc, że jest to niemożliwe od czasu wprowadzenia zmian w jej mechanizmie w 1938 roku, co zapobiegło zmienieniu przez Niemców systemu szyfrującego[9].
Po zakończeniu wojny wyjechał do Londynu, gdzie rozpoczął pracę dla polskiego radiowywiadu w Kinross[8]. W 1947 roku przeniesiony do rezerwy. Zmarł 30 marca 1948 roku w nędzy w hotelu w Kinross i został pochowany w nieoznakowanym grobie na cmentarzu Wellshill w Perth[8]. 1 grudnia 2010 roku jego prochy ekshumowano i pochowano 10 grudnia na Cmentarzu Komunalnym w rodzinnym Cieszynie[10].
W roku 2012 jedna z ulic w Cieszynie została nazwana jego imieniem[11].
W 2015 roku Bogusław Wołoszański nakręcił 4-odcinkowy cykl "Sensacje XX wieku – Enigma". Postać Gwido Langera zagrał w nim aktor Ireneusz Czop[12].
27 listopada 2023 minister obrony narodowej nadał Regionalnemu Centrum Informatyki Wrocław imię płk. Gwido Karola Langera[13].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski – pośmiertnie 29 listopada 2010 „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za udział w rozwiązaniu szyfru «Enigma»”[14]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 10 listopada 1933 „za zasługi na polu bezpieczeństwa wojska”[15]
- Krzyż Walecznych dwukrotnie[16]
- Złoty Krzyż Zasługi – 10 listopada 1928 „w uznaniu zasług położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”[17]
- Medal Niepodległości 2 sierpnia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[18]
- Medal Zwycięstwa[16]
- Brązowy Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej[3]
Przypisy
edytuj- ↑ a b Gwido Langer będzie pochowany w Polsce. Gazeta Wyborcza, 2010-11-01 20:09. [dostęp 2010-12-11].
- ↑ Józef Golec, Stefania Bojda, Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, Suplement [tom IV], Cieszyn 2014, s. 163.
- ↑ a b Ranglisten 1918 ↓, s. 275.
- ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 72.
- ↑ a b Płk Gwido Langer spoczął na cmentarzu w Cieszynie. Gazeta Wyborcza, 2010-12-10 15:16. [dostęp 2010-12-11].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927, s. 299.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 122, 175.
- ↑ a b c d „Times”: polski wkład w zwycięstwo w II wojnie światowej jest „haniebnie pomniejszany”. Onet.pl, 10 grudnia 2010, 16:11. [dostęp 2010-12-11].
- ↑ Jacek Tebinka: Podwójna tajemnica Enigmy. Polityka Spółdzielnia Pracy, 19 lipca 2010. [dostęp 2010-12-11].
- ↑ Kubik 2011 ↓, s. 25-27.
- ↑ Maciej Dembiniok: Indeks zmian nazw ulic i placów miasta Cieszyna od końca XIX wieku do dziś. Stajnia Augiasza. [dostęp 2017-07-07].
- ↑ Sensacje XX Wieku - Enigma część IV #Historia. [dostęp 2022-11-10].
- ↑ Decyzja Nr 137/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 27 listopada 2023 r. w sprawie nadania imienia patrona Regionalnemu Centrum Informatyki Wrocław. Ministerstwo Obrony Narodowej, 2023-11-28.
- ↑ M.P. z 2011 r. nr 26, poz. 284.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 277.
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 122.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 178, poz. 260.
Bibliografia
edytuj- Ranglisten der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1918. Wien: K. K. Hof und Staatsdruckerei, 1918. (niem.).
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Władysław Kozaczuk, Enigma: How the German Machine Cipher Was Broken, and How It Was Read by the Allies in World War Two, edited and translated by Christopher Kasparek, Frederick, MD, University Publications of America, 1984, ISBN 0-89093-547-5.
- Hugh Sebag-Montefiore, Enigma: the Battle for the Code, London: Weidenfeld & Nicolson, 2000, ISBN 0-297-84251-X, OCLC 802142733.
- Roczniki Oficerskie 1923, 1924, 1928 i 1932.
- Marek Grajek, Pułkownik Gwido Karol Langer 1894−1948, Warszawa: Urząd Do Spraw Kombatantów I Osób Represjonowanych, 2010, ISBN 978-83-930458-2-2, OCLC 750810840.
- Mariusz Kubik. Pogrzeb Gwidona Langera – hołd dla polskiej kryptologii. „Kombatant. Biuletyn Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych”. 1 (241), 2011. Warszawa: Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. ISSN 0867-8952.