Henryk Uchman
Henryk Uchman (ur. 14 stycznia 1882 w Kosinie, zm. 14 grudnia 1966 w Sieniawie) – polski ksiądz rzymskokatolicki, ekspozyt w Kolonii Polskiej (1914–1915, 1918–1921), proboszcz w Sieniawie (1921–1949), dziekan dekanatu sieniawskiego (1931–1949), więziony i represjonowany przez władze carskie i komunistyczne.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
14 stycznia 1882 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
14 grudnia 1966 |
| Proboszcz parafii Wniebowzięcia NMP w Sieniawie | |
| Okres sprawowania |
1921–1949 |
| Dziekan dekanatu Sieniawskiego | |
| Okres sprawowania |
1931–1949 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Prezbiterat |
1908 |
Życiorys
edytujUrodził się 14 stycznia 1882 roku w Kosinie. W 1904 roku ukończył gimnazjum w Jarosławiu. Od czasów gimnazjalnych był związany z ruchem narodowym. W latach 1904–1908 studiował w Wyższym Seminarium Duchownym w Przemyślu. W 1908 roku przyjął święcenia kapłańskie z rąk bpa Józefa Sebastiana Pelczara. W latach 1908–1911 był wikariuszem parafii Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel w Stojańcach, następnie w latach 1911–1914 był ekspozytem parafii św. Rodziny w Pohorcach.
W 1914 roku został ekspozytem w parafii Kolonia Polska[1]. 16 czerwca 1915 roku wycofujące się wojska rosyjskie uprowadziły go w niewolę, z której powrócił dopiero w 1918 roku[2]. W latach 1918–1921 był nadal ekspozytem w Kolonii Polskiej.
W 1921 roku został proboszczem parafii Sieniawa[3][4]. W 1931 roku został dziekanem nowo utworzonego dekanatu sieniawskiego[5].
W 1937 roku został wiceprezesem zarządu powiatowego Stronnictwa Narodowego w Jarosławiu ps. „As”. [6]. W czasie okupacji był związany ze ZWZ-AK. Udzielił schronienia ukrywającym się Żydom. Utrzymywał bliskie kontakty z NOW, a od 1945 roku z NZW (oddział „Radwana”). Działacz WiN[7].
25 maja 1949 roku został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa. 22 września 1949 roku sporządzono akt oskarżenia. 16 marca 1950 roku przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Rzeszowie na sesji wyjazdowej w Przemyślu, rozpoczął się pokazowy proces karny [8][9][10][11]. Po kilku dniach trwania procesu, 24 marca 1950 roku ogłoszono wyrok, w który został skazany na 9 lat więzienia[12]. Przebywał w więzieniach w Przemyślu i Wronkach. 17 stycznia 1954 roku warunkowo zwolniony z więzienia. W latach 60. powrócił do Sieniawy, gdzie 14 grudnia 1966 roku zmarł[13].
Przypisy
edytuj- ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych Kronika Diecezji Przemyskiej 14(1914) z. 5, s. 217 [dostęp 2024-02-24]
- ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych Kronika Diecezji Przemyskiej 18(1918) z. 4-5, s. 83 [dostęp 2023-02-24]
- ↑ Elenchus Cleri Dioeceseos rit. lat. Premisliensis pro Anno Domini 1923 (s. 36) [dostęp 2023-02-25]
- ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych Kronika Diecezji Przemyskiej 21(1921) z. 4-6, s. 68 [dostęp 2023-02-24]
- ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych Kronika Diecezji Przemyskiej. 31(1931), z. 1, s. 45 [dostęp 2023-02-24]
- ↑ Piotr Pomykała: Związki duchowieństwa z obozem narodowym na Rzeszowszczyźnie [online], narodowcy.net [dostęp 2018-12-05].
- ↑ Udział księży Diecezji Przemyskiej obrządku łacińskiego w działalności podziemia antykomunistycznego w latach 1944–1956. Przyczyny – Fakty – Represje [online], Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 2003, t. 36, z. 1, s. 217–234.
- ↑ Księża - członkowie NSZ i moralni przywódcy bandy „Mewa” przed sądem wojskowym w Przemyślu [online], „Nowiny Rzeszowskie”, 75 (1950), nr 75, s. 1-2..
- ↑ Proces księży - wspólników bandy „Mewa”. Bandyci w sutannach przed Sądem Polski Ludowej [online], „Nowiny Rzeszowskie”, 76 (1950), nr 76, s. 1-2..
- ↑ Z procesu moralnych przywódców bandy „Mewa”. Potworny sojusz ks. Uchmana i ks. Wosia z bandytami - odsłaniają zeznania świadków [online], „Nowiny Rzeszowskie”, 77 (1950), nr 77, s. 2..
- ↑ Z procesu księży - wspólników bandy „Mewa”. Przewód sądowy udowodnił zbrodniczą działalność oskarżonych [online], „Nowiny Rzeszowskie”, 83 (1950), nr 83, s. 2..
- ↑ Wyrok w sprawie wspólników bandy „Mewa” [online], „Nowiny Rzeszowskie”, 85 (1950), nr 85, s. 2..
- ↑ Zmarli Kronika Diecezji Przemyskiej 52(1966), z. 6, s. 147 [dostęp 2023-02-24]