Podgrzybnica gołąbkowa
Podgrzybnica gołąbkowa (Hypomyces lactifluorum (Schwein.) Tul.) – gatunek grzyba z rodziny Hypocreaceae[1]. Pasożytniczy grzyb workowy, atakujący grzyby z rodziny gołąbkowatych. W angielskim obszarze językowym spasożytowane przez niego owocniki z powodu swojego koloru podobnego do ugotowanego homara są też nazywane lobster mushrooms. W Ameryce Północnej jest to grzyb handlowy.
 Podgrzybnica gołąbkowa na niesprecyzowanym gospodarzu, znaleziona w Wayne National Forest, Athens County, Ohio, USA | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
podgrzybnica gołąbkowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Hypomyces lactifluorum (Schwein.) Tul. & C. Tul. Annls Sci. Nat., Bot., sér. 4 13: 11 (1860) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hypomyces, Hypocreaceae, Hypocreales, Hypocreomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1822 r. Lewis David von Schweinitz nadając mu nazwę Sphaeria lactifluorum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1860 r. Louis René Tulasne i Charles Tulasne[1].
- Hypolyssus lactifluorum (Schwein.) Kuntze 1898
- Sphaeria lactifluorum Schwein. 1822
Nazwę polską zarekomendowała w 2021 r. Komisja ds. Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym[3].
Cechy
edytuj- Cechy makroskopowe
Podgrzybnica gołąbkowa pokrywa swoją grzybnią owocniki gołąbków i mleczajów, tworząc na nich twardą, podobną do pleśni warstwę. Jej strzępki nadają im barwę od jasnopomarańczowej do czerwono-fioletowej[4]. Miąższ grzyba pozostaje biały. Charakterystyczne są fałdki na spodniej stronie kapelusza, będące pozostałościami blaszek, oraz nieregularny kształt kapelusza i trzonu. Naturalnie gorzki Russula brevipes staje się po infekcji przez podgrzybnicę gołąbkową atrakcyjnym grzybem jadalnym o przyjemnej konsystencji, zachęcającym aromacie i dobrym smaku[5].
Regularnie rozłożone perytecja wyglądają jak ciemniejsze punkty na zainfekowanym kapeluszu grzyba-gospodarza. Perytecja mają kształt od jajowatego do gruszkowatego, osiągają rozmiar 400–600 × 200–450 mikrometrów, zabarwione są ciemniej niż otaczające je subikulum[4].
- Cechy mikroskopowe
Długie cylindryczne worki grzyba mają przeciętnie rozmiar 200–260 × 5–10 mikrometrów, a askospory 35–50 × 4–5 mikrometrów. Są one wyraźnie brodawkowane, wrzecionowate i zawsze składają się z dwóch komórek. Zarówno perytecja, jak też strzępki przyjmują pod działaniem KOH kolor ciemnoczerwony do czarno-fioletowego[4].
Ekologia
edytujGrzyb nagrzybny pasożyt. Podgrzybnica gołąbkowa infekuje gołąbki Russula sect. Plorantes, szczególnie Russula brevipes i białe mleczaje Lactarius sect. Albati, takie jak mleczaj biel (Lactarius piperatus)[5]. Niektórzy autorzy opracowań powątpiewają jednak w tak wąską specjalizację w doborze gospodarza[6].
Badania nad przebiegiem infekcji Russula brevipes wykazały, że DNA pasożytniczego Hypomyces lactifluorum jest obecne i dość równo rozłożone w całym owocniku gospodarza, choć pomarańczowe zabarwienie widoczne jest tylko na powierzchni jego kapelusza a miąższ nie wykazuje wyraźnie widocznych objawów infekcji. DNA gospodarza jest również obecne, choć jego ilość maleje na krawędziach przekroju owocnika. Co więcej, ilość tego DNA szybko spada także w miarę upływu czasu i postępu procesu opanowywania organizmu gospodarza przez pasożyta. Również obecność specyficznych metabolitów zmienia się w wyniku infekcji: naturalnie występujące w Russula brevipes związki terpenowe w ogóle nie są wykrywane w grzybie zainfekowanym, ubywa także związków fenolowych. Bardzo rośnie za to ilość kwasów tłuszczowych, często występujących w grzybach jadalnych. Jak konkludują autorzy, we w pełni spasożytowanym organizmie gospodarza pozostają go w istocie tylko śladowe ilości[5].
Występowanie
edytujGrzyb występuje wyłącznie w Ameryce Północnej, przy czym w Kanadzie w prowincjach Manitoba, Nowy Brunszwik, Nowa Szkocja, Ontario, Wyspa Księcia Edwarda i Quebec, w USA na wschód od Missisipi oraz w stanach Arizona, Kolorado, Idaho, Iowa, Kansas, Missouri, Nowy Meksyk Oregon, Teksas, Waszyngton oraz Dakota Północna. W Meksyku występuje w prowincjach Chiapas, Chihuahua, mieście Meksyk, Durango, Guerrero, Hidalgo, Jalisco, Morelos, Nuevo León, Puebla i Veracruz. Rośnie także w Gwatemali[4].
Znaczenie gospodarcze
edytujPodgrzybnica gołąbkowa jest cenionym grzybem jadalnym oraz obiektem handlu w Meksyku pod nazwami „trompa de puerco”[7] i „enchilado”[8], w Gwatemali pod nazwą „trompa de coche”[9], a pod nazwą „lobster mushroom” w USA[10][11] i Kanadzie[12]. Żadne z powyższych źródeł nie wskazuje na zbieranie i handel niezainfekowanymi grzybami z gatunków porażanych przezeń. Angielskojęzyczna nazwa pochodzi od koloru grzyba, który kojarzy się z ugotowanym homarem, a także smaku i aromatu owoców morza, które wykazują po przyrządzeniu[13][14].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2018-09-03].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2018-09-03].
- ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-19].
- ↑ a b c d Clark T. Rogerson, Gary J. Samuels, Agaricicolous Species of Hypomyces, „Mycologia”, 86 (6), 1994, s. 839–866, DOI: 10.2307/3760597, JSTOR: 3760597.
- ↑ a b c Genevieve Laperriere, Isabel Desgagné-Penix, Hugo Germain, DNA distribution pattern and metabolite profile of wild edible lobster mushroom (Hypomyces lactifluorum/Russula brevipes), „Genome”, 61 (5), 2018, s. 329–336.
- ↑ Michael Kuo, Hypomyces lactifluorum: The lobster mushroom [online], portal MushroomExpert.com [dostęp 2018-09-12].
- ↑ B. Farfán-Heredia, A. Casas, A.I. Moreno-Calles, E. García-Frapolli i inni. Ethnoecology of the interchange of wild and weedy plants and mushrooms in Phurépecha markets of Mexico: economic motives of biotic resources management. „Journal of ethnobiology and ethnomedicine”. 14 (1), s. 5, 2018. DOI: 10.1186/s13002-018-0205-z.
- ↑ Rural management and marketing of wild edible mushrooms in Mexico, [w:] E. Pellicer-González i inni, Proceed. IV International Conference on Mushroom Biology and Mushroom Products, Cuernavaca, Mexico, 2002, s. 433–443, ISBN 968-878-105-3.
- ↑ Yvonne Sommerkamp Steiger, Hongos comestibles en los mercados de Guatemala, Universidad de San Carlos de Guatemala, 1991, s. 23, 37.
- ↑ GUIDANCE DOCUMENT: Food and Consumer Safety Section: Wild mushrooms [online], Montana Department of Public Health and Human Services Public Health & Safety Division, 2017 [dostęp 2018-08-11] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-12].
- ↑ Regulations for Specific Products: Selling Mushrooms [online], Washington State Department of Agriculture, 2017 [dostęp 2018-08-11].
- ↑ Commercially Important Wild Mushrooms and Fungi of British Columbia: What the Buyers Are Buying [online], British Columbia Ministry of Forests, 2003 [dostęp 2018-08-11].
- ↑ Langdon Cook, Lobster mushroom [online], Seattle Magazine [dostęp 2018-08-12].
- ↑ Fil Tkaczyk, Lobster mushroom [online], Alderleaf Wilderness College: Nature & Wilderness Survival School [dostęp 2018-08-12].