Ignacy Zelek
Ignacy Zelek (ur. 1 stycznia 1894 w Turaszówce[1], zm. 12 maja 1961 w Toruniu[2]) – polski rzeźbiarz.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUczęszczał do Szkoły Ludowej w Gorlicach[1]. W latach 1906–1908 przebywał wraz z rodziną w Bustenarii na Nizinie Wołoskiej w Rumunii, w rejonie zagłębia naftowego[1]. Po powrocie w rodzinne strony uczył się w latach 1908–1912 w Cesarsko–Królewskiej Szkole Przemysłu Drzewnego w Kołomyi, gdzie był słuchaczem wydziału rzeźby. Następnie studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni Konstantego Laszczki, gdzie od początku należał do wyróżniających się studentów[1].
Podczas I wojny światowej zgłosił się jako ochotnik do 2 Pułku Piechoty Legionów Polskich i służył w nim od 6 sierpnia 1914 do 15 marca 1917, awansując na plutonowego[3]. Brał m.in. udział w walkach na froncie austriacko-rosyjskim[4]. W 1916 przebywał w Pradze, gdzie uczęszczał jako ekstern do pracowni rzeźby monumentalnej Josefa Václava Myslbeka w tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych[1][4]. Po powrocie do Krakowa kontynuował przerwaną naukę na ASP[1].
W 1920 zdecydował się na wyjazd do Torunia, tu poznał zamieszkałego również od niedawna w Toruniu rzeźbiarza Wojciecha Aleksandra Durka pochodzącego z Małopolski[5]. Wspólnie z nim założył wkrótce pracownie „Rzeźba”, mieszczącą się przy ul. Sukienniczej 2[6][7]. Obaj artyści należeli do założonej przez Juliana Fałata Konfraterni Artystów[6]. W 1930 roku Zelek założył pracownię przy ul. Reja 6[4].
Większość jego prac rzeźbiarskich została zniszczona w czasie II wojny światowej[8]. Po 1945 przystąpił do toruńskiego oddziału Związku Polskich Artystów Plastyków[9].
Zmarł 12 maja 1961[2]. Został pochowany na cmentarzu św. Jerzego w Toruniu[9].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Niepodległości (16 marca 1937)[10] „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”
- Srebrny Krzyż Zasługi (27 maja 1938)[11] „za zasługi na polu pracy społecznej”
Ważniejsze prace
edytuj- Rzeźbiarski wystrój kościoła garnizonowego św. Katarzyny w Toruniu[12]
- Rzeźby niedźwiedzi przed gmachem Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu przy ul. Mickiewicza 9[13]
- Supraporta „Spragnionych napoić” z 1930, nad wejściem do budynku Ubezpieczalni Społecznej w Toruniu (ul. Uniwersytecka 17)[14]
- Rzeźby na Pomniku poległych 63. pułku piechoty w Toruniu (obecnie plac Pokoju Toruńskiego) (projekt architektoniczny Kazimierz Ulatowski; niezachowany)[15]
- Pomnik Stanisława Moniuszki w Grudziądzu[4]
- Ołtarz Matki Boskiej w kościele św. Ducha w Toruniu[9]
- Model pomnika ku czci pomordowanych w Łasinie (niezrealizowany pomimo zatwierdzenia projektu przez Ministerstwo Kultury i Sztuki)[2]
- Pomnik Adama Mickiewicza w Starogardzie Gdańskim (1956)[9]
Pisma
edytuj- Pozłotnictwo, Orędownik Diecezji Chełmińskiej, 1958, nr 8[2]
Upamiętnienia
edytuj- 13 sierpnia 2021 na ścianie kamienicy przy ul. Sukienniczej 2 w Toruniu odsłonięto tablicę upamiętniającą Ignacego Zelka (dawna siedziba pracowni „Rzeźba”)[7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Poklewski 1985 ↓, s. 177.
- ↑ a b c d Poklewski 1985 ↓, s. 181.
- ↑ Zelek Ignacy. wykaz.muzeumpilsudski.pl. [dostęp 2024-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-25)].
- ↑ a b c d Bełkot 1998 ↓, s. 258.
- ↑ Poklewski 1985 ↓, s. 177–178.
- ↑ a b Poklewski 1985 ↓, s. 178.
- ↑ a b Natalia Przytarska: Pamięci Ignacego Zelka. torun.pl, 2021-08-13. [dostęp 2024-02-25].
- ↑ Bełkot 1998 ↓, s. 258–259.
- ↑ a b c d Bełkot 1998 ↓, s. 259.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94.
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 121, poz. 202 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ Poklewski 1985 ↓, s. 138.
- ↑ Kluczwajd 2019 ↓, s. 90.
- ↑ Poklewski 1985 ↓, s. 178–179.
- ↑ Ziółkiewicz i Paczuski 2002 ↓, s. 12.
Bibliografia
edytuj- Jan Bełkot: Zelek Ignacy. W: Krzysztof Mikulski (red.): Toruński Słownik Biograficzny. Cz. 1. Toruń: Towarzystwo Miłośników Torunia, 1998.
- Katarzyna Kluczwajd: Bydgoskie Przedmieście. Toruńskie przedmieścia sprzed lat. Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn, 2019. ISBN 978-83-7729-501-4.
- Józef Poklewski: Ignacy Zelek (1894-1961), rzeźbiarz. W: Józef Poklewski (red.): Artyści w dawnym Toruniu. Warszawa-Poznań-Toruń: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985.
- Antoni Ziółkiewicz, Adam Paczuski: Pomniki Torunia. Toruń: Wydawnictwo Regionalnego Ośrodka Studiów i Ochrony Środowiska Kulturalnego w Toruniu, 2002. ISBN 83-87768-85-5.