Józef Ramotowski
Józef Ramotowski, pseud. „Skrzetuski”, „Kruk”, „Rawicz” (ur. 1 listopada 1909 w Janczewie, zm. 28 lipca 2001 w Świdrze) – nauczyciel, żołnierz ZWZ, szef wywiadu III Rejonu Obwodu Łomżyńskiego AK, zastępca prezesa Obwodu Łomżyńskiego WiN.
 porucznik
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
nauczyciel |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujJózef Ramotowski był synem Stanisława Andrzeja (1869) i Józefy z domu Mierzejewskiej (1878). W roku 1932 ukończył seminarium nauczycielskie, a następnie eksternistyczny wyższy kurs nauczycielski. Pracował jako nauczyciel w Gralach, a następnie w Wypychach.
Działalność konspiracyjna
edytujW roku 1940 nawiązał kontakt z ZWZ, po czym organizował konspirację na terenie gminy Przytuły, gdzie pełnił funkcję zastępcy prezesa placówki Przytuły i prowadził wywiad. Pracował jednocześnie jako nauczyciel w Wypychach. Od 1942 roku prowadził również wywiad na terenie gminy Jedwabne. Na początku 1944 roku został szefem wywiadu III Rejonu Obwodu Łomżyńskiego AK. Rejon obejmował gminy Jedwabne, Przytuły i Stawiski.
Aresztowanie
edytujRamotowski został aresztowany 1 lipca 1944 roku w Jedwabnem. Próby odbicia zorganizowane w Lesie Jeziorkowskim przez Stanisława Marchewkę „Rybę” i koło wsi Boguszki przez kapitana Jana Tabortowskiego „Bruzdę”, inspektora inspektoratu III Obwodów łomżyńskiego i grajewskiego AK nie powiodły się. W drugiej z nich zginął Jan Kościelewski „Znicz”, a kapitan „Bruzda” oraz Hipolit Waniewski „Huzar” i Zbigniew Stronowski „Kmicic” zostali ranni. Ponadto w ramach akcji odwetowej Niemcy rozstrzelali 10 mężczyzn we wsi Boguszki. Ramotowski „Rawicz” został uwięziony tymczasowo w Łomży, następnie w obozie koncentracyjnym Gross Rosen – obecnie Rogoźnica, a potem w filii Halbau – obecnie Czyżówek koło Iłowej. Tam został przydzielony do prac przy rozbudowie obozu i rozładunku wagonów, następnie zgłosił się jako mechanik-specjalista obróbki skrawaniem do pracy w fabryce produkującej śmigła w Iłowej, mimo iż nie posiadał żadnych kwalifikacji (dlatego też uległ wypadkowi). W lutym 1945 odmówił, wraz z ok. setką innych więźniów, udania się na zachód w ramach ewakuacji obozu (w czasie tej ewakuacji zginął między innymi dowódca Obwodu Łomżyńskiego AK kpt. Hieronim Łagoda „Lak”. 20 lutego 1945, dzięki szybkiej ofensywie wojsk radzieckich, zostali oni uwolnieni.
Działalność powojenna
edytujRamotowski powrócił w marcu 1945 r. do Janczewa i po krótkiej rekonwalescencji włączył się w działalność konspiracyjną w ramach AKO, a później WiN. We wrześniu 1946 roku został mianowany zastępcą prezesa Obwodu Łomżyńskiego WiN, Kazimierza Jesionkowskiego, osiągnął stopień porucznika czasów wojny i został odznaczony Brązowym i Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Oficjalnie pracował w tym czasie jako nauczyciel. W marcu 1947 roku zakończył podziemną walkę zbrojną i ujawnił się wraz z podległymi mu żołnierzami. Na początku 1951 roku, zagrożony aresztowaniem, wrócił do podziemia. Latem 1952 roku dołączył do oddziału „Bruzdy” i przebywał wraz z nim w bazie na bagnach biebrzańskich. W sierpniu 1952 miejsce jego ukrycia zostało zdekonspirowane, a on sam aresztowany. W trakcie strzelaniny, która wywiązała się wówczas między członkami podziemia a grupą operacyjną KBW i UB, Ramotowski został ranny w nogę, a ukrywający się wraz z nim Stanisław Cieślewski „Lipiec” zginął. Oprócz nich zostali ciężko ranni, a następnie zmarli w szpitalu dwaj mieszkańcy Grądów Małych. We wrześniu 1953 roku Wojskowy Sąd Rejonowy w Białymstoku skazał Ramotowskiego na siedem lat więzienia. W maju 1955 został on przedterminowo zwolniony, po rewizji procesu na fali zbliżającej się „odwilży”. Następnie osiadł w Iławie i rozpoczął studia zaoczne na kierunku filologia polska na Uniwersytecie Warszawskim. W roku 1959 otrzymał tytuł magistra.
Na początku lat 60. XX wieku przeniósł się z rodziną do Otwocka, gdzie pracował, do emerytury w roku 1971, jako nauczyciel języka polskiego w szkołach podstawowych. Do początku lat 70. XX wieku pozostawał w kręgu zainteresowania UB i SB jako członek byłej bandy „Bruzdy”. W roku 1980 działał w „Solidarności”, będąc współzałożycielem koła emerytów NSZZ „Solidarność” w Otwocku. Oprócz tego działał czynnie w Związku Żołnierzy AK. Zmarł 28 lipca 2001 w Świdrze i został pochowany na cmentarzu w Otwocku.
Bibliografia
edytuj- Tomasz Strzembosz – „Antysowiecka partyzantka i konspiracja nad Biebrzą”
- Sławomir Poleszak – „Major Jan Tabortowski „Bruzda”
- Sławomir Poleszak – „Podziemie antykomunistyczne”
- Czesław Brodzicki – „Łomża i powiat łomżyński w latach drugiej wojny światowej i trudnych latach powojennych”
- Jerzy Ślaski – „Żołnierze wyklęci”
- Ramotowski Józef "Rawicz". Stowarzyszenie Szukamy Polski. [dostęp 2011-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (pol.).