Języki helleńskie

Języki helleńskie – rodzina językowa w obrębie języków indoeuropejskich. Języki helleńskie wywodzą się ze wspólnego przodka (prajęzyka) – języka protohelleńskiego. Jedyne dwa zaświadczone starożytne języki helleńskie – starogrecki i macedoński – zaliczane są wraz z językami iliryjskim, trackim, frygijskim i dackim do postulowanej paleobałkańskiej ligi językowej. W dużej części opracowań rodzina helleńska w ogóle nie jest wyróżniana, a wszystkie podane w poniższym zestawieniu etnolekty uznawane są za odmiany języka greckiego, izolowanego w obrębie rodziny indoeuropejskiej.

Klasyfikacja języków helleńskich

Poniżej przedstawiono schemat klasyfikacji genetyczno-systematycznej języków helleńskich

języki indoeuropejskie

języki helleńskie

staromacedoński †

epirocki †

język grecki

dialekty achajskie †

mykeński †

dialekty arkadyjsko-cypryjskie †

dialekt arkadyjski †

dialekt cypryjski †

dialekt pamfilijski †

starogrecki †

greka archaiczna †

greka klasyczna †

dialekty attycko-jońskie †

dialekt homerycki †

dialekt attycki †

dialekt eubejski (zachodniojoński) †

dialekt centralnojoński (joński wyspowy) †

dialekt wschodniojoński (joński literacki) †

dialekty eolskie †

dialekt beocki †

dialekt eolski †

dialekt lesbijski †

dialekt tesalski †

dialekty zachodniogreckie †

dialekty północnozachodnie †

dialekt etolski †

dialekt elidzki †

dialekt fokidzki †

dialekt lokrydzki †

dialekty doryckie †

dialekt dorycki literacki †

koine †

średniogrecki †

nowogrecki

demotyk

katharewusa

nowogrecki cypryjski

Często wśród dialektów języka nowogreckiego wymienia się też języki lub dialekty:

Osobne stanowisko w rodzinie helleńskiej zajmuje język jewanik, wywodzący się z greki koine i pozostający pod silnym wpływem języka hebrajskiego. Język ten używany był przez diasporę żydowską aż do końca XX wieku.

Rozwój języków helleńskich

Poniżej przedstawiono uproszczony schemat historii rozwoju języków helleńskich:

protohelleński†
├─>staromacedoński †
├─>mykeński †
    ├─>greka archaiczna †
        ├─>greka klasyczna †
            ├─>koine †
            │   ├─>średniogrecki † (greka bizantyjska)
            │   │    ├─>kapadocki^[1]
            │   │    ├─>nowogrecki (demotyk, katharewusa^[2], cypryjski i inne)
            │   ├─>pontyjski^[3]
            │   ├─>jewanik †^[4]
            ├─>cakoński^[5]
            ├─>griko^[6]

Przypisy

↑ Istniał już w XII wieku (przez ponad dwieście lat równolegle do greki bizantyjskiej, z której się wywodzi).
↑ Język sztuczny, używany dawniej tylko w kontekstach oficjalnych (dokumentach urzędowych, wiadomościach, polityce). Luźno oparty na grece klasycznej i dialektach mówionych języka nowogreckiego.
↑ Wywodzi się z koine i dialektu jońskiego greki klasycznej, przez wieki pod silnym wpływem greki bizantyjskiej i języka tureckiego.
↑ Wywodzi się z koine okresu hellenistycznego (z zapożyczeniami z języka hebrajskiego), należy do języków żydowskich. Wymarły w końcu XX w.
↑ Wywodzi się z dialektu doryckiego greki klasycznej, przez wieki pod silnym wpływem kolejno koine, greki średniowiecznej i języka nowogreckiego.
↑ Wywodzi się z dialektu doryckiego greki klasycznej, przez wieki pod silnym wpływem najpierw łaciny, później języka włoskiego.

[1] Istniał już w XII wieku (przez ponad dwieście lat równolegle do greki bizantyjskiej, z której się wywodzi).

[2] Język sztuczny, używany dawniej tylko w kontekstach oficjalnych (dokumentach urzędowych, wiadomościach, polityce). Luźno oparty na grece klasycznej i dialektach mówionych języka nowogreckiego.

[3] Wywodzi się z koine i dialektu jońskiego greki klasycznej, przez wieki pod silnym wpływem greki bizantyjskiej i języka tureckiego.

[4] Wywodzi się z koine okresu hellenistycznego (z zapożyczeniami z języka hebrajskiego), należy do języków żydowskich. Wymarły w końcu XX w.

[5] Wywodzi się z dialektu doryckiego greki klasycznej, przez wieki pod silnym wpływem kolejno koine, greki średniowiecznej i języka nowogreckiego.

[6] Wywodzi się z dialektu doryckiego greki klasycznej, przez wieki pod silnym wpływem najpierw łaciny, później języka włoskiego.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]