Jad Waszem
Jad Waszem[1] (lub Jad wa-Szem[2], hebr. יד ושם, ang. Yad Vashem), Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu[3] – instytut w Izraelu poświęcony żydowskim ofiarom Holocaustu, założony w 1953 roku w Jerozolimie na mocy Ustawy o Pamięci, przyjętej przez izraelski parlament Kneset. Zlokalizowany jest na Wzgórzu Herzla[4].
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Data założenia |
1953 |
Położenie na mapie Jerozolimy  | |
Położenie na mapie Izraela  | |
 31°46′27″N 35°10′32″E/31,774167 35,175556
| |
| Strona internetowa | |
Termin „Jad Waszem” oznacza „miejsce i imię” (lub „pomnik i imię”[5]) i zaczerpnięty jest z księgi Izajasza (Iz 56, 5)[6]: dam [im] miejsce w moim domu i w moich murach oraz imię lepsze od synów i córek, dam im imię wieczyste i niezniszczalne[7].
Instytut składa się z Nowego Muzeum Historycznego wraz z Salą Imion, gdzie przechowywane są dane o Ofiarach Holokaustu, Izby Pamięci, Ogrodu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, dwóch galerii sztuki, synagogi, archiwum i biblioteki, Doliny Zabitych Wspólnot i Międzynarodowej Szkoły Nauczania o Holokauście. Poza tym na terenie Jad Waszem znajduje się kilkanaście mniejszych i większych pomników poświęconych m.in. zamordowanym w czasie Holocaustu dzieciom, żydowskim partyzantom i żołnierzom oraz Januszowi Korczakowi. Jeden z pomników to urwany wiadukt kolejowy, na którym stoi towarowy wagon, służący w czasie II wojny światowej do przewożenia Żydów do obozów zagłady. W Jad Waszem posadzone są drzewa upamiętniające Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata – nie-Żydów, którzy ratowali Żydów w czasie Holocaustu, niejednokrotnie ryzykując własne życie. Obecnie, ze względu na brak miejsca, ich nazwiska umieszczane są na specjalnej ścianie pamiątkowej.
Niewielki ogród i tablica pamiątkowa na terenie Jad Waszem poświęcone są mieszkańcom Le Chambon-sur-Lignon, miasteczka we Francji, którzy w czasie drugiej wojny światowej uczynili swoją miejscowość azylem dla Żydów uciekających przed Niemcami.
Wśród drzewek posadzonych w Alei Sprawiedliwych znajduje się też drzewko posadzone w 1963 r. przez Władysława Bartoszewskiego i Marię Kann w imieniu Rady Pomocy Żydom „Żegota” – jedynej organizacji w okupowanej Europie powołanej w celu ratowania Żydów.
Przewodniczącym zarządu Jad Waszem jest od sierpnia 2021 r. Dani Dayan[8]. Wcześniej, od 1993 r. funkcję tę sprawował były wojskowy, Awner Szalew, który zastąpił Jicchaka Arada, przewodniczącego zarządu przez 21 lat (1972–1993).
Galeria
edytuj-
Jad Waszem z lotu ptaka -
Rzeźba upamiętniająca ofiary obozów koncentracyjnych -
Rzeźba Borisa Saktsiera Korczak i Dzieci Getta -
Urwany wiadukt kolejowy w Jad Waszem -
Dolina Zabitych Wspólnot – Polska
Przypisy
edytuj- ↑ Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego. ŻIH. [dostęp 2014-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-20)]. (pol.).
- ↑ Jad wa-Szem, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2014-03-05].
- ↑ Edukacja - Polski - Jad Waszem. yadvashem.org. [dostęp 2015-10-08].
- ↑ Marcin Rozmarynowski: Jad Waszem – wizyta w Instytucie Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu w Jerozolimie. historia.org.pl, 2017-12-02. [dostęp 2019-02-22].
- ↑ Przemówienie Benedykta XVI w Instytucie Pamięci Jad Waszem w Jerozolimie 11 maja 2009 roku. ekai.pl. [dostęp 2014-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- ↑ Yad Vashem. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2014-03-05].
- ↑ Biblia Tysiąclecia - Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu - Iz 56. Wydawnictwo Pallottinum w Poznaniu. [dostęp 2014-03-05].
- ↑ Yad Vashem ma nowego szefa. Kim jest Dani Dajan? [online], wiadomosci.dziennik.pl, 22 sierpnia 2021 [dostęp 2021-11-25] (pol.).
Zobacz też
edytujLinki zewnętrzne
edytuj- Yad Vashem - World Center for Holocaust Research, Education, Documentation and Commemoration. yadvashem.org. [dostęp 2014-03-05]. (ang. • niem. • hiszp. • ros. • hebr. • arab. • pers.)