Jakub Walenty Lewiński
Jakub Walenty Lewiński (ur. 18 października 1792 w Warszawie, zm. 17 grudnia 1867 tamże) – oficer wojsk Księstwa Warszawskiego, generał powstania listopadowego
 Jakub Lewiński | |
| Data i miejsce urodzenia |
18 października 1792 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 grudnia 1867 |
| Zawód, zajęcie |
od 1807 wojskowy, po 1834 urzędnik |
Pochodzenie
edytujJakub był synem liweranta wojskowego Józefa Stanisława i Eufrozyny Łaskiej. Pochodził z żydowskiej grupy religijnej frankistów, spolszczonej w XVIII wieku[1][2]. Pierwotne nazwisko jego zamożnej rodziny kupców warszawskich brzmiało Levy, rodzina przeszła na katolicyzm w roku 1806 przyjmując dodatkowe chrześcijańskie imiona i nazwisko Lewiński.
Kariera wojskowa
edytujW wieku lat 15 Jakub wstąpił do armii Księstwa jako kadet, postąpił w 1808 r. na podporucznika, w 1809 na porucznika i w 1811 na kapitana. W czasie kampanii lat 1812 i 1813 Lewiński służył w kawalerii i otrzymał w czasie pierwszej z nich Order Legii Honorowej, zaś w czasie drugiej Order Virtuti Militari (srebrny). Posiadał również neapolitański Order Obojga Sycylii[3].
Po upadku Napoleona Lewiński powrócił do Polski jako podpułkownik i został w roku 1815 szefem sztabu kawalerii armii Królestwa Polskiego.
Odznaczony rosyjskimi Orderem św. Anny II kl. i Orderem św. Włodzimierza IV kl., a w 1830 roku został nagrodzony Znakiem Honorowym za 20 lat służby[4].
Po wybuchu Powstania listopadowego Lewiński natychmiast przyłączył się do insurgentów i zajął się w stopniu pełnego pułkownika organizacją kawalerii. Po bitwie pod Liwcem otrzymał Złoty Krzyż Virtuti Militari i postąpił 14 czerwca 1831 na generała brygady. Po klęsce powstania schronił się w Prusiech w Elblągu, po powrocie do Polski w 1832 r. otrzymał abszyt wojskowy i wyjechał na rok do Paryża.
Praca urzędnicza
edytuj
Ostatecznie osiadł w kraju, w Warszawie po roku 1834 i pracował w Dyrekcji Dróg i Mostów. Położył dla rodzinnego miasta niemałe zasługi – był jednym ze współzałożycieli Zachęty, członkiem Rady Stanu Kongresówki (do 10 marca 1863). 27 lutego 1861 został wybrany na członka Delegacji Miejskiej. Przewodniczył Tymczasowemu Wydziałowi Obywatelskiemu, który powstał w miejsce Delegacji Miejskiej. We wrześniu 1861 został wybrany na radnego miejskiego w Warszawie[5].
Zmarł nagle po powrocie z Paryża, gdzie pojechał wraz ze swą powinowatą Narcyzą Żmichowską na Wystawę Światową. Rodziny nie założył. Pochowano go na warszawskich cmentarzu Powązkowskim (kwatera 15-5-22)[6]
Był członkiem loży wolnomularskiej Bouclier du Nord w 1818 roku[7], w stopniu Kawalera Wybranego[8].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Mateusz Mieses, Z rodu żydowskiego, zasłużone rodziny polskie krwi niegdyś żydowskiej, Warszawa 1991, s. 166.
- ↑ Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, Wyd. MON, Warszawa 1988, s. 174.
- ↑ Marek Minakowski: Jakub Walenty Lewiński. sejm-wielki.pl. [dostęp 2018-11-24].
- ↑ Przepisy o znaku honorowym niemniej Lista imienna generałów, oficerów wyższych i niższych oraz urzędnikow wojskowych, tak w służbie będących, jako też dymisjonowanych, znakiem honorowym ozdobionych w roku 1830, [b.n.s.].
- ↑ Album policmajstra warszawskiego. Państwowy Instytut Wydawniczy, 2020, s. 8. ISBN 978-83-06-03565-0.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: JAKÓB LEWIŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19].
- ↑ Lwowska Naukowa Biblioteka im. W. Stefanyka NAN Ukrainy. Oddział Rękopisów. Zespół (fond) 5. Rkps 5707/I. Żegota Pauli: Materiały do historii wolnomularstwa polskiego, k. 16.
- ↑ Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, 1980, s. 62.
Bibliografia
edytuj- Jakub Lewiński: Jenerała Jakuba Lewińskiego Pamiętniki z 1831 roku. Poznań: 1895.
- Stanisław Szenic, Cmentarz Powązkowski 1851-1890, Warszawa 1982.