Jan Nepomucen Miller
Jan Nepomucen Miller (ur. 16 maja 1890 w Łodzi, zm. 29 września 1977 w Warszawie) – polski krytyk literacki i teatralny, poeta, ekspresjonista.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
16 maja 1890 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
29 września 1977 |
| Zawód, zajęcie |
krytyk literacki i teatralny, poeta |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUrodził się 16 maja 1890 w Łodzi, w rodzinie Romualda i Florentyny z Matysków[1], brat Romualda Millera. Ukończył szkołę handlową w Łodzi. Studiował na uniwersytetach w Petersburgu, Berlinie, Sorbonie i Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1918/19 i w 1920 ochotniczo służył w Wojsku Polskim. Od 1921 nauczyciel gimnazjalny w Warszawie. Założyciel pisma „Ponowa”, działał w grupie artystycznej Czartak. Wiceprezes Związku Literatów Polskich[1].
Działał w tajnych kołach młodzieży socjalistycznej[1] i w PPS. Propagował nieortodoksyjny wariant marksizmu w duchu Stanisława Brzozowskiego, akcentujący heroizm i wartości narodowe. Publikował m.in. w „Robotniku”, „Sygnałach” i „Wiadomościach Literackich”[2].
W czasie okupacji działacz PLAN, redaktor pisma „Rzeczpospolita Ludowa” i współpracownik „Lewą Marsz”. Po wojnie członek PPS i redaktor miesięcznika Teatr (1945–1947), później dyrektor teatru w Zielonej Górze. Od 1957 ponownie w Warszawie. Od 29 grudnia 1945 do 1947 był posłem do Krajowej Rady Narodowej, ale pozostał bezpartyjny. W grudniu 1975 roku był sygnatariuszem protestu przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (List 59)[3].
Pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim przy ulicy Młynarskiej (aleja 59c, grób 100)[4].
Poezje i dramaty
edytuj- Achilles na marach, debiut poetycki (1917),
- Lacrimae rerum (1921),
- Korowód (1924),
- Erynie, dramat (1921).
Ważne polemiki
edytujAutor polemik Zaraza w Grenadzie (1926). Był jednym z najbardziej znanych krytyków literackich swego pokolenia, podejmując polemicznie problemy tradycji w dziele „Zaraza w Grenadzie”, oraz:
- Rzecz o stosunku nowej sztuki do romantyzmu i modernizmu (1926),
- Na gruzach Grenady (1933),
- Na krzywej przemian (1973).
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Złoty Krzyż Zasługi (15 czerwca 1946)[5]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 200. [dostęp 2021-08-17].
- ↑ Jarosław Tomasiewicz: „Faszyzm lewicy” czy „ludowy patriotyzm”? Tendencje antyliberalne i nacjonalistyczne w polskiej lewicowej myśli politycznej lat trzydziestych. Warszawa 2020. s. 223–228. ISBN 978-83-8196-103-5.
- ↑ Kultura 1976/01/340 - 02/341 Paryż 1976, s. 236.
- ↑ śp. Jan Nepomucen Miller
- ↑ M.P. z 1946 r. nr 114, poz. 212 „za wybitne zasługi w dziedzinie Teatru i Sztuki na terenie całego kraju”.