Jan Ostroróg (1565–1622)

Jan Ostroróg (ur. 1565, zm. w czerwcu 1622 w majątku Komarno) – wojewoda poznański w latach 1610–1621, kasztelan poznański w latach 1600–1609, podczaszy koronny w 1588 roku, cześnik koronny w 1580 roku, marszałek Trybunału Głównego Koronnego w 1600 roku, starosta malborski, garwoliński, kolski, polski pisarz-pamiętnikarz, przyrodnik.

Jan Ostroróg

Nałęcz
Data urodzenia	1565
Data i miejsce śmierci	1622 Komarno
Ojciec	Stanisław Ostroróg
Matka	Zofia Tęczyńska
Żona	Katarzyna Mielecka Zofia Zasławska
Dzieci	Mikołaj Ostroróg Zofia Stanisław Jan Kazimierz Anna Elżbieta Konstancja Elżbieta Katarzyna

Wywód przodków

4. Wacław Ostroróg
			2. Stanisław Ostroróg
5. Urszula z Kutna Potocka
						1. Jan Ostroróg
6. Jan Tęczyński wojewoda sandomierski
			3. Zofia Tęczyńska
7. Katarzyna Łaska

Życiorys

Był synem Stanisława Ostroroga i Zofii z Tęczyńskich, bratem Mikołaja, kasztelana bełskiego. Szwagier Jana Karola Chodkiewicza, z którym wiódł spór o dobra po Mieleckich.

Pochodził z rodziny luterańskiej, ale przed 1587 przeszedł na katolicyzm. Był zaprzyjaźniony z Piotrem Skargą. Podczas elekcji w 1587 oddał głos na Zygmunta III Wazę. Był stronnikiem Jana Zamoyskiego. W 1588 został mianowany podczaszym koronnym, a w 1600 kasztelanem poznańskim.

Poseł na sejm 1590 roku z województwa kaliskiego i województwa poznańskiego.

W 1591 udzielił gościny zbiegłemu z Mołdawii do Polski hospodarowi Jeremiaszowi Mohyle.

Podczas Rokoszu Zebrzydowskiego poparł króla, ale starał się mediować pomiędzy monarchą a rokoszanami. Brał udział w Bitwie pod Guzowem. W 1610 został mianowany wojewodą poznańskim.

Przebywał głównie na Rusi Czerwonej (rezydował przeważnie w podmiejskim folwarku koło Komarna, który nazwał Ostrorogiem), ale nie zapominał także o swoich dobrach wielkopolskich. Po powrocie w 1589 r. do wiary katolickiej odebrał protestantom kościół w Grodzisku Wielkopolskim, który otrzymali oni na fali reformacji od jego ojca. W 1593 r. założył w Grodzisku nowe miasto i nadał mu przywileje.

Był dwa razy żonaty; po raz pierwszy z Katarzyną Mielecką, córką wojewody podolskiego Mikołaja Mieleckiego, po raz drugi z Zofią księżniczką Zasławską. Z pierwszego małżeństwa miał syna Mikołaja i córkę Zofię, z drugiego Stanisława, kanonika krakowskiego, Jana i Kazimierza (wszyscy trzej zmarli młodo) oraz trzy córki: Annę, Elżbietę Konstancję i Elżbietę Katarzynę (małżonka pisarza polnego koronnego Andrzeja Sierakowskiego h. Dołęga).

Inicjator w 1599 r. fundowania klasztoru bernardynów w Sokalu (dał 5000 zł). Zrobił zapis za zgodą Katarzyny Mieleckiej na budowie kolegium jezuickiego we Lwowie na jej wsiach Baczów i Podusilna (koło Przemyślan), pochowany został u bernardynów w Sokalu.

Prowadził wszechstronną działalność literacką, jest autorem m.in. poradnika myśliwskiego pt. Myślistwo z ogary z 1618 r. Wydał także pierwszy polski podręcznik pszczelarstwa Nauka koło pasiek.

Odziedziczył po ojcu w Wielkopolsce miasta Grodzisk Wielkopolski i Międzychód z przyległymi wsiami w poznańskim województwie. Miał (po matce) Zielów i Łozinę w powiecie lwowskim, Steniatyn – w bełskim, Strzeszkowice i Czołnę w powiecie lubelskim. W 1606 r. scedował królewszczyznę Stulno Sędziwojowi Ostrorogowi (kasztelanowi międzyrzeckiemu).

Bibliografia

• PawełP. Anders PawełP., Grodzisk Wielkopolski, Poznań: Wydawnictwo WBP, 1995, ISBN 83-85811-26-5, OCLC 749137713 . Brak numerów stron w książce
• Włodzimierz Dworzaczek: Ostroróg Jan h. Nałęcz (1565–1622). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXIV/3, zeszyt 102. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1979, s. 506–511.

Linki zewnętrzne

• Ostrorogowie (01). mariusz.eu.pn. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-21)].
• Dzieła Jana Ostroroga w bibliotece Polona