Jan Woleński

Jan Woleński
	; Jan Woleński, 2023
Data i miejsce urodzenia	21 września 1940 ; Radom
Zawód, zajęcie	prawnik, filozof
Tytuł naukowy	doktor habilitowany nauk prawnych, profesor nauk humanistycznych
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Uczelnia	Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Jan Woleński, właściwie Jan Wiktor Hertrich-Woleński (ur. 21 września 1940 w Radomiu)^[1] – polski filozof analityczny, teoretyk prawa, logik, epistemolog i filozof języka, badacz koncepcji prawdy oraz dokonań szkoły lwowsko-warszawskiej, profesor nauk humanistycznych.

Członek Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności oraz Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, publicysta. W 2013 roku laureat Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej^[2]. Doktor honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego.

Życiorys

Urodził się w rodzinie o korzeniach żydowskich^[3].

Edukacja

W latach 1958–1963 studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ), w latach 1960–1964 filozofię na tej samej uczelni.

W 1968 obronił pracę doktorską z analitycznej teorii prawa (Filozofia lingwistyczna a jurysprudencja analityczna) na Wydziale Prawa UJ napisaną pod kierunkiem prof. Kazimierza Opałka, zaś w 1972 uzyskał stopień doktora habilitowanego w zakresie teorii prawa (Logiczne problemy wykładni prawa) na tej samej uczelni.

Kariera naukowa

1963–1965, asystent, UJ
1965–1968, starszy asystent, UJ
1968–1974, adiunkt, UJ
1974–1979, docent, UJ
1979–1988, docent, Politechnika Wrocławska
1988–1990, docent, UJ
1990–1992, profesor nadzwyczajny, UJ
1992 – profesor nauk humanistycznych, profesor zwyczajny na UJ
profesor zwyczajny w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie^[4]

Działalność społeczna

Był członkiem PZPR od 1965 r. Opuścił szeregi tej partii po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 r. W latach 1980–1990 był członkiem NSZZ „Solidarność”.

W latach 1983–1985 był wydawcą podziemnej gazetki „Riposta” ukazującej się we Wrocławiu. Z powodu wystąpienia z PZPR nie otrzymywał paszportu w latach 1982–1986 i był objęty zakazem prowadzenia zajęć dydaktycznych na Politechnice Wrocławskiej w latach 1982–1988. W latach 1982–1988 wstrzymano wniosek o nadanie mu tytułu profesora.

Był jednym z założycieli Ruchu na Rzecz Demokracji w Krakowie w roku 2007. Jest członkiem Rady Programowej Konwersatorium „Doświadczenie i Przyszłość”. Członek-założyciel reaktywowanego Żydowskiego Stowarzyszenia B’nai B’rith w Rzeczypospolitej Polskiej, a w latach 2007–2012 pełnił funkcję wiceprezydenta.

Jest ateistą^[5]^[6]^[7]. W latach 60. XX wieku był związany ze Stowarzyszeniem Ateistów i Wolnomyślicieli. Od 2007 roku członek Komitetu Honorowego Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów.

Dorobek naukowy i popularnonaukowy

Jest uważany za kontynuatora tradycji szkoły lwowsko-warszawskiej. W 2013 r. otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w obszarze nauk humanistycznych i społecznych za wszechstronną analizę prac szkoły lwowsko-warszawskiej i wprowadzenie jej dokonań do międzynarodowego dyskursu współczesnej filozofii.

Jest autorem lub współautorem prawie 2000 publikacji naukowych i popularnych, z czego 650 zostało napisanych w językach obcych. W tym: książki – 29, artykuły naukowe – 620^[8], autoreferaty i abstrakty – 84, skrypty –5, głosy w dyskusjach, polemiki, artykuły informacyjne, artykuły słownikowe, artykuły okolicznościowe, artykuły popularnonaukowe, przedmowy, posłowia i listy – 363, recenzje – 195, prace edytorskie – 30, przedruki – 15, przekłady – 6.

Był promotorem 25 prac doktorskich^[8] i recenzentem 27 prac doktorskich i habilitacyjnych.

Członkostwo w towarzystwach naukowych

Polska Akademia Umiejętności, członek korespondent (od 2010 roku), członek rzeczywisty (od 2020 roku)^[9]
Towarzystwo Naukowe Warszawskie (członek zwyczajny)
Polska Akademia Nauk (członek korespondent)
Institut International de Philosophie(inne języki)

Był prezydentem Europejskiego Towarzystwa Filozofii Analitycznej w kadencji 2005–2008. Bierze udział w pracy komitetu redakcyjnego czasopisma „Theoria”(inne języki)^[10].

Nagrody

Nagrody naukowe

1987: Nagroda im. Tadeusza Kotarbińskiego w dziedzinie filozofii (Wydział I PAN)
1991: Societatis Scientiarium Varsoviensis Premium Triennale
1996: Nagroda Naukowa miasta Krakowa
2001: Nagroda Prezesa Rady Ministrów za wybitny dorobek naukowy
2013: Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej^[11].

Nagrody kulturalne

2004: Nagroda Krakowska Książka Miesiąca (listopad) za książkę Granice niewiary
2020: Kowadło Kuźnicy przyznane przez Stowarzyszenie „Kuźnica”^[17]

Publikacje (wybór)

Wstęp do nauki o państwie i prawie, wraz z Marią Borucką-Arctową, UJ, Kraków, 1972 (wyd. 3.).
Z zagadnień analitycznej filozofii prawa, Quaestiones ad philosophiam analyticam iuris pertinentes, Warszawa, PWN, 1980.
Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska, Warszawa, PWN, 1985.
Logic and philosophy in the Lvov-Warsaw school, Dordrecht, London, Kluwer, 1989.
Kotarbiński, Wiedza Powszechna, Warszawa, 1990.
Kotarbinski: logic, semantics and ontology (ed.), Dordrecht, Kluwer Academic Publishers, 1990.
Metamatematyka a epistemologia, Warszawa, PWN, 1993.
Philosophical Logic in Poland (ed.), Dordrecht, London, Kluwer Academic Publishers, 1994.
Wstęp do prawoznawstwa, wraz z Marią Borucką-Arctową, WPiAUJ, Kraków, 1995.
W stronę logiki, Aureus, Krakow, 1996. (Wybór artykułów.)
Szkoła Lwowsko-Warszawska w polemikach, Warszawa, Scholar, 1997.
Alfred Tarski and the Vienna circle: Austro-Polish connections in logical empiricism, wydane wraz z Eckehartem Köhlerem, Dordrecht, London, Kluwer Academic, 1999.
Okolice filozofii prawa, Universitas, Kraków, 1999.
Epistemologia, 3 tomy, Aureus, Kraków, 2000.
Myśli filozoficzne i jeszcze inne, Universitas, Kraków, 2000.
Granice niewiary, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 2004.
Epistemologia. Poznanie, prawda, wiedza i realizm, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2006.
Lustracja jako zwierciadło, Universitas, 2007.
Historia filozofii polskiej, wraz z Janem Skoczyńskim, Wydawnictwo WAM, Kraków, 2010
Szkice o kwestiach żydowskich, Wydawnictwo Austeria Klezmerhojs, Kraków, Budapeszt, 2011
Essays on Logic and Its Applications in Philosophy, Peter Lang, Frankfurt am Main 2011,
L’école de Lvov-Varsovie: Philosophie et logique en Pologne (1895-1939), Vrin, Paris 2011.
Historico-Philosophical Essays, v. 1, Copernicus Center Press, Kraków 2013
Wykłady z analitycznej filozofii balangi, Brosz, Rzeszów 2013
Jan Woleński. Wierzę w to, co potrafię zrozumieć, rozmawiają S. Kołodziejczyk, J. Prusak i J. Workowska, Copernicus Center Press, Kraków 2014
Wykłady o naturalizmie, Wydawnictwo UMK, Toruń 2016
Logika i inne sprawy, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, Rzeszów/Copernicus Center Press, Kraków 2017, 330 s.
Logic and Its Philosophy, Peter Lang, Berlin 2018
Dwa szkice o Holokauście, Austeria, Kraków 2019
Semantics and Truth, Springer Nature, Heidelberg 2019
Rozmaitości filozoficzne i inne, Universitas, Kraków 2022
Hasło Systemy Leśniewskiego w Encyklopedii PWN^[18].

Przypisy

↑ Woleński Jan, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-03-25] .
↑ Laureat Nagrody FNP w obszarze nauk humanistycznych i społecznych, prof. Jan Woleński, kanał Fundacji na rzecz Nauki Polskiej na YouTube, 17 grudnia 2013 [dostęp 2021-09-19].
↑ Marek Rembierz. Odkrywanie tożsamości żydowskiej w cieniu Holokaustu a dziedzictwo polskiej wielokulturowości – wyzwania dla edukacji i dialogu międzykulturowego. „Edukacja Międzykulturowa”. 3, s. 39–99, 2014. [zarchiwizowane z adresu].
↑ prof. dr hab. Jan Woleński [online], www.wsiz.rzeszow.pl [dostęp 2018-01-04] .
↑ Jan Woleński: Granice niewiary. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2004.
↑ Jan Woleński: Wierzę w to, co potrafię zrozumieć. Kraków: Copernicus Center Press, 2014, s. 145. Cytat: Jestem agnostykiem, ale ze wskazaniem ateistycznym (...). Uważam, że nie potrafię udowodnić ani istnienia Boga, ani nieistnienia Boga, ale muszę wybrać. I wybieram niewiarę. (...) Teza „za” ma być udowodniona, a nie teza „przeciw”. Ja nie akceptuję tezy „za”, bo potrafię pokazać rozmaite kłopoty pojęciowe i logiczne, ale muszę wybrać jakąś ewentualność, a nie poprzestać na postawie negatywnej. To jest ateizm praktyczny, ale nie jest to teoria świata, bo być nią nie może.
↑ Małgorzata I. Niemczyńska: Książka dla studentów: Dowód na nieistnienie. wyborcza.pl, 29 września 2012. [dostęp 2016-09-04].
↑ ^a ^b Prof. dr hab. Jan Woleński – laureat Nagrody FNP 2013 [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2021-01-06] (pol.).
↑ Hertrich-Woleński, Jan [online], Polska Akademia Nauk – Członkowie PAN, 1 maja 2020 [dostęp 2023-02-01] (pol.).
↑ Theoria:Editorial Board.
↑ Informcje na stronie internetowej Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
↑ Prof. Jan Woleński doktorem honoris causa UŁ. Uniwersytet Łódzki, 15 stycznia 2020. [dostęp 2020-01-22].
↑ Łukasz Wspaniały: Jan Woleński profesorem honorowym Uniwersytetu Jagiellońskiego. uj.edu.pl, 17 października 2022. [dostęp 2022-10-24]. [zarchiwizowane z tego adresu].
↑ Klaudia Warzecha: Kraków. Profesor Jan Woleński dołączył do grona profesorów honorowych Uniwersytetu Jagiellońskiego. dziennikpolski24.pl, 17 października 2022. [dostęp 2022-10-24]. [zarchiwizowane z tego adresu].
↑ M.P. z 2011 r. nr 111, poz. 1116.
↑ Ordery dla zasłużonych wykładowców i pracowników naukowych UJ. prezydent.pl, 2011-10-01. [dostęp 2011-10-03].
↑ 24 lutego 2020 – Relacja z uroczystości wręczenia Kowadła Kuźnicy prof. Janowi Woleńskiemu. Kuźnica, 25 lutego 2020. [dostęp 2020-04-17].
↑ Leśniewskiego systemy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-09-17] .

Bibliografia

Prof. dr hab. czł. rzecz. PAN Jan Hertrich-Woleński, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2020-05-14] .

Linki zewnętrzne

Prof. Jan Woleński przeciwko klerykalizacji kraju, kanał Racjonalista.tv na YouTube, 19 listopada 2014 [dostęp 2021-09-17].
Jan Woleński w bazie Mathematics Genealogy Project (ang.) [dostęp 2021-10-30].
Jan Woleński – artykuły w bibliotece Polona

[1] Woleński Jan, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-03-25] .

[2] Laureat Nagrody FNP w obszarze nauk humanistycznych i społecznych, prof. Jan Woleński, kanał Fundacji na rzecz Nauki Polskiej na YouTube, 17 grudnia 2013 [dostęp 2021-09-19].

[3] Marek Rembierz. Odkrywanie tożsamości żydowskiej w cieniu Holokaustu a dziedzictwo polskiej wielokulturowości – wyzwania dla edukacji i dialogu międzykulturowego. „Edukacja Międzykulturowa”. 3, s. 39–99, 2014. [zarchiwizowane z adresu].

[4] prof. dr hab. Jan Woleński [online], www.wsiz.rzeszow.pl [dostęp 2018-01-04] .

[5] Jan Woleński: Granice niewiary. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2004.

[6] Jan Woleński: Wierzę w to, co potrafię zrozumieć. Kraków: Copernicus Center Press, 2014, s. 145. Cytat: Jestem agnostykiem, ale ze wskazaniem ateistycznym (...). Uważam, że nie potrafię udowodnić ani istnienia Boga, ani nieistnienia Boga, ale muszę wybrać. I wybieram niewiarę. (...) Teza „za” ma być udowodniona, a nie teza „przeciw”. Ja nie akceptuję tezy „za”, bo potrafię pokazać rozmaite kłopoty pojęciowe i logiczne, ale muszę wybrać jakąś ewentualność, a nie poprzestać na postawie negatywnej. To jest ateizm praktyczny, ale nie jest to teoria świata, bo być nią nie może.

[7] Małgorzata I. Niemczyńska: Książka dla studentów: Dowód na nieistnienie. wyborcza.pl, 29 września 2012. [dostęp 2016-09-04].

[:0-8] Prof. dr hab. Jan Woleński – laureat Nagrody FNP 2013 [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2021-01-06] (pol.).

[9] Hertrich-Woleński, Jan [online], Polska Akademia Nauk – Członkowie PAN, 1 maja 2020 [dostęp 2023-02-01] (pol.).

[10] Theoria:Editorial Board.

[11] Informcje na stronie internetowej Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

[12] Prof. Jan Woleński doktorem honoris causa UŁ. Uniwersytet Łódzki, 15 stycznia 2020. [dostęp 2020-01-22].

[13] Łukasz Wspaniały: Jan Woleński profesorem honorowym Uniwersytetu Jagiellońskiego. uj.edu.pl, 17 października 2022. [dostęp 2022-10-24]. [zarchiwizowane z tego adresu].

[14] Klaudia Warzecha: Kraków. Profesor Jan Woleński dołączył do grona profesorów honorowych Uniwersytetu Jagiellońskiego. dziennikpolski24.pl, 17 października 2022. [dostęp 2022-10-24]. [zarchiwizowane z tego adresu].

[15] M.P. z 2011 r. nr 111, poz. 1116.

[16] Ordery dla zasłużonych wykładowców i pracowników naukowych UJ. prezydent.pl, 2011-10-01. [dostęp 2011-10-03].

[17] 24 lutego 2020 – Relacja z uroczystości wręczenia Kowadła Kuźnicy prof. Janowi Woleńskiemu. Kuźnica, 25 lutego 2020. [dostęp 2020-04-17].

[18] Leśniewskiego systemy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-09-17] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]