Jan ziębicki
Jan ziębicki (ur. między 1370 a 1390, zm. 27 grudnia 1428 w Starym Wielisławiu) – książę ziębicki w latach 1410–1428.
 Herb ks. ziębickiego | |
| książę ziębicki | |
| Okres | |
|---|---|
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Rodzeństwo | |
Jan był drugim pod względem starszeństwa (a najstarszym, który przeżył ojca) synem księcia ziębickiego Bolka III i księżniczki bytomskiej Eufemii. W chwili śmierci ojca Jan był już pełnoletni, w związku z czym bez przeszkód przejął władzę. Do 1420 rządy sprawował wspólnie z bratem Henrykiem. Podobnie, jak jego ojciec wiernie stał u boku swojego suwerena – rodu Luksemburgów[potrzebny przypis].
U progu swoich samodzielnych rządów Jan wziął udział w wojnie Polski z zakonem krzyżackim po stronie tych ostatnich. Uczestnictwo księcia ziębickiego, będącego na żołdzie krzyżackim ograniczyło się jednakże wyłącznie do bitwy pod Tucholą 4 listopada 1410. Przebieg bitwy nie jest dla księcia chwalebny, gdyż, podobnie jak i rycerze krzyżaccy, zbiegł z pola bitwy[potrzebny przypis].
6 stycznia 1420 Jan był obecny na zjeździe we Wrocławiu, gdzie wydano niekorzystny dla Polski wyrok w procesie z Krzyżakami.
Wpływ księcia na politykę względem Śląska był znikomy, gdyż fundusze malutkiego księstewka składającego się wyłącznie z Ziębic były bardzo ograniczone. Z tych powodów sporym zaskoczeniem dla historyków jest fakt ożenku Jana z wdową po potężnym magnacie polskim Spytku z Melsztyna Elżbietą (zmarłą w 1424), córką wojewody siedmiogrodzkiego Emeryka Lackfi, wielkorządcy Siedmiogrodu. Przyniosło to Janowi Ziębickiemu olbrzymi posag i niezależność finansową[potrzebny przypis]. Sprawa jest o tyle dziwna, że pierwszy mąż Elżbiety był współpracownikiem króla Polski Władysława Jagiełły, wroga suwerena Jana Zygmunta Luksemburczyka. Zresztą politykę wrogą Luksemburgom Elżbieta z powodzeniem kontynuowała poprzez swoje liczne kontakty, także po wyjściu za mąż za księcia ziębickiego. Małżeństwo to pozostało bezdzietne, tak więc Jan miał zostać ostatnim przedstawicielem ziębickiej linii Piastów[potrzebny przypis].
W 1428 r. nad księstwem zawisło niebezpieczeństwo interwencji wojsk husyckich. Początkowo, nie widząc szans zwycięstwa książę ziębicki razem z księciem brzeskim Ludwikiem II zawarł układ, w którym się zobowiązywał nie przeszkadzać w ruchach wrogich wojsk. Z nieznanych jednak przyczyn, dopiero co zaprzysiężone zawieszenie broni Jan złamał – przygotowując się do starcia zbrojnego[potrzebny przypis].
Książę zginął 27 grudnia 1428 w bitwie pod Starym Wielisławiem w Kotlinie Kłodzkiej stoczonej z husytami dowodzonymi przez Jana Kralovca. Przyczyną klęski był nierozważny atak na husycki szyk taborowy (wagenburg). Nierozważny, frontalny atak ciężkozbrojnego rycerstwa śląskiego zakończył się militarną katastrofą[1]. Po śmierci księcia jego zwłoki zostały pochowane w kościele w Kłodzku, a w miejscu, w którym poległ, wzniesiono drewnianą kapliczkę[2]. Na domniemanym miejscu śmierci księcia stoi kaplica wybudowana w latach 1904–1905 według projektu Ludwiga Schneidera[3].
Księstwo ziębickie stało się częścią korony czeskiej, której posiadacze Luksemburgowie wyznaczyli miasto z okręgiem na ziemię zastawną. Stan ten utrzymał się do 1453 r., kiedy Ziębice zostały przekazane przez Władysława Pogrobowca – potężnemu czeskiemu magnatowi i umiarkowanemu husycie Jerzemu z Podiebradów.
Jan ziębicki w literaturze
edytujJan ziębicki jest jednym z bohaterów powieści Andrzeja Sapkowskiego: Narrenturm[4] oraz Boży bojownicy.
Przypisy
edytuj- ↑ Plewczyński 2014 ↓, s. 30.
- ↑ Roland Gröger, Marek Sikorski: Na granicy legendy i wiary. Skarby sztuki i osobliwości Ziemi Kłodzkiej. Nowa Ruda: Wydawnictwo „Ziemia Kłodzka”, 1993, s. 127, 129. ISBN 83-900-960-6-4.
- ↑ Józef Pilch, Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 2005, ISBN 83-213-4366-X, OCLC 69480077.
- ↑ Andrzej Sapkowski: Narrenturm. Cytat: Książę ziębicki Jan wraz z kilkoma innymi książętami i wielmożami śląskimi należał do Rudenbandu, Towarzystwa Obroży, którego członkowie zobowiązywali się do turniejowania przynajmniej raz do roku. W odróżnieniu jednak od większości książąt, którzy z kosztochłonnego obowiązku wywiązywali się raczej niechętnie i mało regularnie, Jan z Ziębic co i rusz urządzał turnieje. (rozdział 19).
Bibliografia
edytuj- Józef Pilch, Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 2005, ISBN 83-213-4366-X, OCLC 69480077.
- Roland Gröger, Marek Sikorski: Na granicy legendy i wiary. Skarby sztuki i osobliwości ziemi kłodzkiej. Nowa Ruda: Wydawnictwo Ziemia Kłodzka, 1997, ISBN 83-900-960-6-4.
- Marek Plewczyński: Wojny Jagiellonów ze wschodnimi i południowymi sąsiadami Królestwa Polskiego w XV wieku. Wyd. 1. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-166-6.