Janina Błaszczak
Janina Błaszczak, po mężu Wolanin (ur. 5 października 1924 w Kowlu, zm. 22 grudnia 2010 w Zielonej Górze) – podpułkownik WP, ekonomistka, uczestniczka walk na froncie wschodnim i powstania warszawskiego, dama orderów Virtuti Militari i Odrodzenia Polski, honorowy obywatel Zielonej Góry. Dowodzona przez nią bateria moździerzy była największym pierwszoliniowym pododdziałem Wojska Polskiego, jakim dowodziła kobieta w czasie II wojny światowej.
 podpułkownik
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1943–1946 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
9 pułk piechoty |
| Stanowiska |
dowódca baterii moździerzy, wykładowca |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
ekonomistka |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys
edytujUrodziła się na Wołyniu, w rodzinie legionisty i osadnika wojskowego. Prawdopodobnie w 1939 jej ojciec zginął z rąk ukraińskich nacjonalistów. Ona sama wraz z całą rodziną została w lutym 1940 deportowana przez władze sowieckie na Syberię. Na wygnaniu pracowała przy wyrębie lasów[1].
W sierpniu 1943 zgłosiła się ochotniczo w szeregi Armii Berlinga. Początkowo służyła w szeregach batalionu kobiecego im Emilii Plater[1]. Pod koniec 1943 roku rozpoczęła pięciomiesięczną[2] naukę w szkole oficerskiej w Riazaniu, którą ukończyła z pierwszą[1], a według innych źródeł z trzecią[2] lokatą. W stopniu podporucznika objęła dowództwo nad 3 baterią moździerzy 9 pułku piechoty 3 Dywizji Piechoty im. Romualda Traugutta[1]. Pododdział ten był największą pierwszoliniową jednostką WP, jaką dowodziła kobieta w czasie II wojny światowej[2].
W sierpniu 1944 brała udział w walkach na przyczółku warecko-magnuszewskim[1]. Miesiąc później, wraz ze swoim pułkiem, uczestniczyła w walkach o Pragę[3], a następnie w nieudanej próbie odsieczy dla powstańczej Warszawy. Po klęsce na przyczółku czerniakowskim została uznana za poległą. W rzeczywistości, będąc dwukrotnie ranną, trafiła do niemieckiej niewoli. Przy pomocy żołnierzy Armii Krajowej zdołała uciec ze szpitala w Skierniewicach i będąc pod opieką rodziny kolejarskiej ukrywała się do lutego 1945[1].
W latach 1945–1946 wykładała w szkole oficerskiej w Łodzi (prowadziła zajęcia z zakresu obsługi broni)[2]. W 1946 została zdemobilizowana[2]. Po zakończeniu służby wojskowej wybrała zawód ekonomistki. Od 1951 żyła i pracowała w Zielonej Górze. Była działaczem ZBoWiD[1]. Zmarła w grudniu 2010. Spoczywa na cmentarzu komunalnym przy ul. Wrocławskiej w Zielonej Górze[4].
W 1946[2] poślubiła Józefa Wolanina, z którym doczekała się dwójki dzieci[1].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1946)[5]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1989)[5]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1946)[5]
- Krzyż Walecznych (1945)[5]
- Warszawski Krzyż Powstańczy (1988)[5]
- Honorowa obywatelka Zielonej Góry (tytuł nadany 2 września 2003)[4]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h Henryk Stańczyk: Błaszczak Janina. W: Krzysztof Komorowski (red.): Warszawa walczy 1939–1945. Leksykon. Warszawa: Fundacja Warszawa Walczy 1939–1945 i Bellona SA, 2014, s. 63. ISBN 978-83-1113474-4.
- ↑ a b c d e f Szymon Nowak: Żołnierze Przyczółka Czerniakowskiego cz. 2 – Janina Błaszczak. szymonnowak.historia.org.pl, 2015-11-02. [dostęp 2016-03-02].
- ↑ Powstańcze biogramy – Janina Wolanin. 1944.pl. [dostęp 2016-03-02].
- ↑ a b Ewa Duma: Zmarła Janina Wolanin. zielona-gora.pl, 2010-12-29. [dostęp 2016-03-02].
- ↑ a b c d e Elżbieta Zawacka (red.): Słownik Biograficzny Kobiet Odznaczonych Orderem Wojennym Virtuti Militari. Toruń: Archiwum i Muzeum Pomorskie AK i Wojskowej Służby Polek, 2004, s. 80. ISBN 83-88693-03-4.